طالبان د ډمټرک موټر د تولیدولو ادعا کوي

د طالبانو استخباراتو ریاست نن سې شنبې « د لیندۍ۲۰مه» په یوه خبرپاڼه کې لیکلي چې په دې ناسته کې د طالبانو د کورنیو، دفاع وزارتونو او اسخباراتو ریاست استازو کډون کړی و.

طالبانو په دې ناسته کې د لويو پروژو، ټاپي، کاسا ۱۰۰۰ او نورو د امنیت په اړه خبر یې کړي دي چې د درې واړو امنيتي ارګانونو ترمنځ د ګډو پلانونو او بشپړې همغږۍ له لارې امنیت تأمین کړي.

په خبرپاڼه کې راغلي چې د طالبانو لوی درستیز په دې ناسته کې وویل : «د هېواد د امنیت او ارامتيا لپاره هدف، پلان جوړونې، او د راتلونکي لپاره يې تجزیې او تحلیل ته اړتیا لرو».

فصیح الدین فطرت د دې ډلې له ځواکونو غوښتي چې د امنیتي پیښو د مخنیوي لپاره باید موثر کار وکړي.

د طالبانو له نږدې درې نیم کلونو واکمنۍ را هیسې د دې ډلې پرضد داعش او د مقاومت او ملې جبهې په نوم وسلوالې ډلې ځینې غلچکي بریدونه کوي، خو په مقابل کې کوم څرګند ګواښ نشته.

سرچینې د وژل شویو جنګیالیو انځورونه هم رالیږلي، چې لیدل کیږي ټول یوخای ته سره راغونډ کړای شوي دي.

سرچینه وايي، «د جنګیالیو دغه تشکیل ډیره اسماعیل ته منظور شوی و او غوښتل یې د ژوب له لارې لاړ شي».

پاکستاني طالبانو تر اوسه په رسمي ډول په دې اړه څه نه دي ویلي.

سره له دې، چې ګڼ لوري د واکمن استبداد او ناورین پر وړاندې مبارزې ته ګڼې داعیې لري او اکثره دغه داعیې برحقه او د منلو وړ دي، خو داسې داعیې لږې تر سترګو کیږي چې ګڼ لوري پرې ګډ دریځ ولري او پوره کولو ته یې ګډ کار وکړي.
دلته به دې بحث ته لږ تم شوو، چې اساسي قانون څنګه د یوې لویې داعیې په توګه ګڼ لوري پر ځان ټولولی او له اوسني ناورین څخه د افغانستان د ژغورلو لپاره منسجمولای شي؟

ملي او نړۍوال اعتبار
د افغانستان اساسي قانون، چې په ۱۳۸۲ هجري لمریز کال(۲۰۰۴) کې د لویې جرګې له خوا تصویب شوی و، د افغانستان د معاصر تاریخ تر ټولو ستر حقوقي سند ګڼل کیږي.
دغه سند له څو لسیزو خونړیو جګړو او بې قانونۍ وروسته د یوه نوي پړاو په درشل کې د افغانستان د نوي نظم بنیادونه رامنځته کړل.
د اساسي قانون له جوړیدو وروسته په افغانستان کې په لومړي ځل د ولسمشرۍ ټاکنې د خلکو له پراخ ګډون سره ترسره او ورپسې نورې ټاکنې او د ولسواکۍ ځینې نور بشپړ یا نیمګړي تمرینونه وشول.
د طالبانو له خوا لغوه شوی اساسي قانون، تقریباً نورو ټولو لوریو او خلکو تایید او په رامنځته شویو پروسو کې یې ګډون کړی.
له حقوقي پلوه، یاد شوی سند اوس هم مشروعیت لري، ځکه کومې مشروع ملي مرجع ځنډولی یا لغوه کړی نه دی؛ بلکې یوې نا مشروع ډلې لغوه کړی او پر ځای یې خپله استبدادي ایډیالوژي واکمنه کړې ده.
د افغانستان په اساسي قانون کې د نظام او ټولنې له جوړښت او اساسي ارزښتونو نیولې ، د واک مشروعیت او د دغه مشروعیت د تامینولو تر پړاوونو، د ملي یووالي او انسجام تر ساتلو، د خلکو د اساسي حقونو او ازادیو تر تضمین او د نړۍوالې ټولنې د یوه مسوول غړي په توګه د افغانستان تر تعهداتو پورې ټولې برخې روښانه شوي.
دا قانون پر ملي سربېره نړۍوال مشروعیت هم لري، ځکه نړۍوال یې په دیموکراتیکه توګه د رامنځته کیدو او تصویب شاهدان دي او تېرو دوه لسیزو کې د افغانستان تعاملاتو هم له دغه قانون څخه سرچینه اخیسته.

مشروعیت، مشروعیت پياوړی کوي
ګڼ غیر طالب لوري، واکمنه ډله او واکمني یې غیر مشروع ګڼي، خو د خپل مشروعیت د پياوړتیا سند یانې اساسي قانون ته د اساسي داعیې په توګه فکر نه کوي.
دوی کې ځینې د سلیقو او وړو لیدلورو په دایره کې ایسار او اساسي قانون سره د سیاسي نظام د ښودلي موډل، یا نورو مسایلو په اړه ښایي اختلاف ولري، خو دې ته نه ګوري چې د قانون له واکمنیدو سره پر قانون بیا کتنه او بحث نا ممکن نه دي.
واقعیت دا دی، چې د ځینو جریانونو داسې سطحي چلند هم د طالب له بیا واک ته رسیدو او دوام سره مرسته کړې او نور نه باید ځان او نور د خپلو بې تدبیریو او سلیقو قرباني کړي.
غیر طالب لوري ښایي له همدې امله وخت پر وخت له بېلابېلو پوښتنو سره مخ کیږي، چې په ځینو برخو کې ورته بې ځوابه پاتې کیږي.
مثلاً: دوی که طالبان نامشروع ډله ګڼي، د خپل مشروعیت سرچینه یې څه ده؟

د دوی برتري پر طالب په څه کې ده؟

دوی څه غواړي؟

څنګه او د څه پر اساس یې غواړي او که احیاناً طالب سم نه شي او وپرځول شي دوی به افغانستان کوم لور ته بیایي، د لارې نقشه او اساس به یې څه وي؟
دا لوري که فکر وکړي، ښایي قانع شي چې د دوی د مشروعیت لپاره تر ټولو ښه سرچینه او د پورتنیو او ډېرو نورو پوښتنو د ځواب لپاره لغوه شوی اساسي قانون یو بې بدیله جامع سند دی. دا سند د غښتلي ملي او نړیوال مشروعیت له لرلو سره کولای شي چې ټولې خواوې او خلک لږ ترلږه د طالب واکمنۍ د مخه ارزښتونو پر محور را ټول او د سراسري ملي، مشروع او هدفمندې مبارزې مسیر ته سوق کوي.

یادونه: افغانستان انټرنشنل - پښتو د یوې بې پرې رسنۍ په توګه د ټولو لیکوالو نظریاتو ته درناوی لري؛ خو د چا د نظر ملاتړ نه کوي.

د طالبانو امر بالمعرف او نهې له منکر او شکایتو اورېدو وزارت نن سې شنبه « د لیندۍ ۲۰مه» زیاتوي، له دې وروسته په افغانستان کې د انسان د اعضاوو لکه پښتورګي، جګر یا ینه،سترګو او وېښتانو پلور منع دی.

طالبانو په خپرپاڼه کې لیکلي: «د انسان بدن ځانګړی حرمت لري او د بدن غړي په هېڅ حال کې باید د سوداګرۍ یا ګټې اخیستلو وسیله ونه ګرځي.»

طالبان وايي د انسان بدن د غړو پلور یا ګټې اخیستل د انساني کرامت سره په ټکر کې دي او د اسلام شریعت کې هېڅ ځای نه لري.

طالبان په داسې حال کې د خپل فرمان د عملي کېدو خبره کوي، چې په افغانستان کې د ورځې په تېرېدو د خلکو اقتصادي وضعیت لاپسې کمزوری کېږي او له همدې کبله ځیني افغانان د بدن غړي پلوري.

په دې وروستیو کې له ځینو سیمو داسې راپورونه خپاره شول، چې د خراب اقتصادي وضعیت له امله ځینې کورنۍ مجبورې شوي چې د خپلو ماشومانو د بدن غړي وپلوري.

همدرانګه په ټولنیزو رسنیو کې داسې انځورونه لاس په لاس شول، چې ځینو ځوانانو د ناچارۍ او د خراب اقتصاد له امله د بدن غړي خرڅلاو ته وړاندې کړي وو.

ددغې لایحې ترتیبوونکي د روسیې د سنا غړي اندري کلیشاس، اندري یاتڅکسن، سوري فدوروف، واسیلي پیکاروف، اندري لوګووي او دیمیتري ویاتکین دي.

انټرفاکس وايي، ددغې لایحې له مخې هغه سازمانونه او ډلې چې د روسیې د قانون له مخې د ترهګرو نوملړ کې شامل شوي دي، د لنډ وخت لپاره له دې نوملړه اېستل کېدای شي.

دمګړۍ د روسیې په قوانینو کې د ممنوعه سازمانونو لنډمهالی تعلیق نه دی اټکل شوی او نوې لایحه ددې قانوني تشې د ډکولو هڅه ده.

ددې لایحې په تصویب کېدو سره مسکو کولای شي چې ځینې ممنوعه سازمانونه لکه طالبان په لنډمهالي ډول د ترهګرو او ممنوعه سازمانونو له تور نوملړه وباسي، یا یې د تعلیق په حالت کې راولي.

طالبان په ۲۰۲۱ کال کې پر افغانستان له واکمنېدو وروسته تراوسه هیڅ هېواد په رسمیت نه دي پېژندلي، خو سفیران یې په یو شمېر هېوادونو کې فعال دي.
د شنونکو په باور، روسیه په تدریج سره له طالبانو سره خپلې اړیکې رغوي او مخکې له دې چې په سیمه کې یو بل تغییر رامنځته شي ددې ډلې باور خپل کړي.

مسکو له دې وړاندې کابل ته یو جګپوړی پلاوی استولی و، چې د طالبانو له جګپوړو چارواکو سره پر دوه اړخیزو اړیکو او شته اندېښنو له نږدې خبرې اترې وکړي.