زلمی خلیلزاد: د پاکستان امنیتي وضعیت د اندېښنې وړ دی

د افغاستان د سولې په چارو کې د امریکا پخوانی ځانګړی استازی زلمی خلیلزاد وايي، چې د پاکستان امنیتي وضعیت ورځ تر بلې ترینګلی کیږي. نوموړي په دغه هیواد کې وروستۍ امنیتي پېښې د اندېښنې وړ بللې دي.

د افغاستان د سولې په چارو کې د امریکا پخوانی ځانګړی استازی زلمی خلیلزاد وايي، چې د پاکستان امنیتي وضعیت ورځ تر بلې ترینګلی کیږي. نوموړي په دغه هیواد کې وروستۍ امنیتي پېښې د اندېښنې وړ بللې دي.
زلمي خلیلزاد د پاکستاني طالبانو له لوري په روانه اوونۍ کې د ۱۶پاکستاني پوځیانو وژل کیدو ته په اشارې سره ویلي چې په دغه هېواد کې امنیتي وضعیت د اندېښنې وړ دی.
دغه جګپوړی امریکایي ډیپلوماټ پر پاکستاني پوځیانو د طالبانو دغه بریدونه د لویې ناکامۍ تر څنګ د دغه هېواد لپاره ستر زیان بولي.
زلمي خلیلزاد پر خپله ایکس پاڼه د پوښتنې په ډول لیکلي چې ایا پاکستان د روانې نا امنۍ په تړاو یو ملي بحث ته اړتیا لري؟
خو د پاکستان حکومت او پوځي چارواکو لا د زلمي خلیلزاد داسې ټویټ ته غبرګون نه ښودلی.
تر دې پخوا هم زلمي خلیلزاد په پاکستان کې پر امنیتي ننګوونو او د دغه هېواد پر سیاستونو لانجمنې څرګندونې کړې دي چې د پاکستاني سیاستوالو له توند غبرګون سره مخ شوې دي.
له تېرو دوو میاشتو راهیسې په دغه هېواد کې د پاکستاني طالبانو بریدونه تر پخوا ډېر شوي او هره ورځ د خیبرپښتونخوا او بلوچستان له بېلابېلو سیمو څخه د پوځیانو د وژل کیدو راپورونه ترلاسه کېږي.

د فلسطیني کډوالو لپاره د ملګرو ملتونو د ادارې مشر فیلیپ لازاریني وايي، په تېرو ۲۴ ساعتونو کې په غزه کې د اسراییل په جګړه کې زیاتوالی راغلی دی. هغه وايي، په غزه کې د جګړې ټول قوانین تر پښو لاندې شوي دي.
نوموړي پر اېکس پاڼه په غزه کې د اوربند لپاره خپل غوښتنې تکرار کړې او لیکلي یې دي، چې نړۍ باید بې حسه پاتې نه شي.
هغه وایي، د تېرو ۲۴ ساعتونو په ترڅ کې په غزه کې د ولسي وګړو د درنې مرګژوبلې راپورونه هم لاس په لاس کېږي.
خو هغه د دغې مرګژوبلې شمېرې نه دي شرېکې کړې.
نوموړي زیاته کړې، چې پر ښوونځيو او روغتونونو بریدونه عادي خبره نه ده.
یوازې د غزې په شمال کې د اسراییل په تازه بریدونو کې د ماشومانو په ګډون لږ تر لږه نهه تنه وژل شوي دي.
اسراییلي ځواکونو نن د غزې په ښار کې د موسی بن نصیر ښوونځی له خبرتیا پرته په نښه کړ، چې لږ تر لږه نهه تنه فلسطینیان یې ووژل او لسګونه نور یې ټپیان کړل.
له بل پلوه د غزې په ښار کې د یوه ښوونځي په برید کې اته تنه وژل شوي، په جبالیه کې بیا په دوو بریدونو کې اوه تنه ووژل شول، دوه تنه د غزې په شمال لویدیځ کې د شجاعیه په ګاونډ کې ووژل شول، د بوریج د کډوالو په پنډغالي کې د بې پیلوټه الوتکې په برید کې یو ماشوم وژل شوی او په المواصي کې د بې ځایه شویو پر یوه پنډغالي په برید کې بیا درې تنه وژل شوي دي.
دا ټول هغه څه دي چې په غزه کې یې د ملګرو ملتونو د استازي غبرګون راپارولی او هغه پر ټولې نړۍ غږ کړی چې د فلسطین او اسراییل موضوع ته دې جدي پاملرنه وکړي.

په پاکستان کې د ملي جمهوري غورځنګ مشر محسن داوړ په یوه تازه خپاره کړي ویډیوي پېغام کې ویلي چې په راتلوونکو ورځو کې به د سوېلي پښتونخوا په لورالایي سیمه کې د نا امنۍ او جګړې پر ضد غونډه جوړوي، ترڅو پښتونخوا کې د جګړو پر ضد خپل غږ پورته کړي.
د پاکستان د پارلمان پخواني غړي محسن داوړ د پاکستان پر حکومت تور ولګاوه چې د پښتونخواه په خاوره کې د روانې جګړې تر شا د دوی لاس دی او هره ورځ دغلته د ترهګرۍ پېښې رامنځته کېږي.
د پاکستان حکومت لا د محسن داوړ دغو خبرو ته غبرګون نه دی ښودلی.
داوړ له پښتنو غوښتي چې په دې غونډه کې پراخ ګډون وکړي او د ترهګرۍ خلاف غږ پورته کړي.
ښاغلی داوړ زیاتوي: «دا جنګ هسې نه ودریږي، دا یو مسلسل مزاحمت او سیاسي عمل غواړي چې باید د جګړې خلاف وشي.»
تر دې وړاندې د روان میلادي کال د اکټوبر میاشتې پر یوولسمه نېټه د پښتونخواه په خیبر ولسوالۍ کې د پښتنو یوه لویه ولسي جرګه وشوه چې په کې له پاکستاني پوځیانو او طالبانو څخه غوښتنه شوې وه چې تر دوو میاشتو پورې دې د پښتنو له سیمو ووځي؛ خو د دې مودې په پوره کیدو سره لا هم دا پرېکړې نه دي عملي شوي.
په یاده جرګه کې د ترهګرۍ پر ضد د سختو پریکړو سره سره په خیبر پښتونخواه کې د پاکستاني طالبانو بریدونه تر بل هر وخت ډېر شوي دي.

د خیبرپښتونخوا د کورمې پوليس وايي، چې د دغې ولسوالۍ په اوچت بګن سیمه د پاړه چنار دوه ځوانان چې له هنګو سیمې څخه پاړه چنار ته پر لاره روان وو، د وسله والو له لوري لومړی په ډزو وژل شوي او بیا سرونه ترې غوڅ شوي دي.
په سیمه کې خبریالان وايي، چې دغه پېښه د لارو خلاصولو په اړه تر څو ورځو خبرو وروسته شوې چې ښايي خبرې اترې هم اغېزمنې کړي.
له کورمې څخه خبریال علي افضل افضال افغانستان انټرنشنل پښتو ته نن دوشنبه د (مرغومي درېیمه) وويل چې د اسحاق حسین او وسیم حسین په نوم دغه ځوانان له ډیرې مودې راهیسې په هنګو سیمه کې د لارې بندیدو له پاتې وو، او تېر ماښام یې هڅه کوله چې پاړه چنار ته ولاړ شي چې پر لاره وسله والو نیولي او وژلي یې دي.
داسې هم ویل کیږي چې دغو ځوانانو په سیمه کې نورو کسانو ته يوه اندازه پیسې هم ورکړې وې چې تر پاړه چناره به یې په روغه رسوي.
په هغو انځورونو او ویډیوګانو کې چې له سیمې څخه سرچینو له افغاستان انټرنشنل پښتو سره شریکې کړي ښکاري چې د دوو تنو سرونه له تنې جلا او جسدونه یې په وینو لت پت پراته دي.
د کورمې پولیس تاییدوي چې دغه دوه ځوانان د اوچت بګن په سیمه کې لومړی په ډزو وژل شوي او بیا سررونه ترې پرې شوي دي.
له دوه نیمو میاشتو راهیسي، د پاړه چنارـ پېښور تر منځ لویه لاره په دغې ولسوالۍ کې د مذهبي شخړو له امله تړل شوې ده.
د پاکستاني رسنیو د راپور له مخې، تېره ورځ له سلو ډیر کسان د الوتکې له لارې یوې او بلې خوا لېږدول شوي او ټاکل شوې چې نن دوشنبه به په اوو الوتنو کې کورمې ته د ۶۰ میلیونه رپیو په ارزښت درمل ورسول شي.

د تحرير الشام ډلې مشر ابو محمد جولاني په دمشق کې د ترکيې د بهرنيو چارو له وزير هاکان فيدان، د دروزیانو قوم له مشر وليد جنبلاط او د لبنان د دروزس له شيخانو سره کتلي دي. په دغو کتنو کې د جولاني د جامو تغییر او نېکټايي اچولو د ډېرو پام ځان ته اړولی دی.
تېر ته په کتو د التحریر الشام ډلې مشر چلند او کړنې، چې دوه اونۍ وړاندې یې د سوریې پلازمېنه دمشق تر کنټرول لاندې راوسته او د بشر الاسد کورنۍ د نیمې پیړۍ واکمني یې پای ته ورسوله، د هیوادونو او نړیوالو سازمانونو تر جدي څار لاندې دي.
جولاني چې اوس خپل اصلي نوم احمد شرع کاروي، مخکې له بي بي سي سره په مرکه کې ویلي و، چې نه غواړي په سوریه کې د افغانستان نسخه عملي کړي او د ښځو او نجونو پر تعلیم باور لري.
د التحریر الشام دغه اسلامپاله مشر په دې وروستیو کې یوه ښځه هم د سوریې په موقت حکومت کې د ښځو د چارو د مشرې په توګه په دنده ګومارلې ده.
له دې وړاندې د سوریې د لنډمهالي حکومت د پوهنې وزیر هم ویلي و، چې نجونې به له بندیز پرته په ښوونځیو کې زده کړو ته دوام ورکړي.
خو د سوریې خلک د خپل هیواد د سیاسي راتلونکي په اړه د خوشبینی ترڅنګ اندېښنې هم لري.
پر همدغه مهال ملګري ملتونه، اروپايي اتحادیه، امریکا، بریتانیا، ترکیه او یو شمیر نور هیوادونه تحریر الشام د یوې ترهګرې ډلې په توګه پیژني.
جولاني د "ترهګریزو" فعالیتونو له امله پنځه کاله په عراق کې د امریکا په یوه زندان کې بندي و او له خوشې کېدو وروسته په ۲۰۱۱ کال کې په سوریه کې د اعتراضونو له پیل سره د ابوبکر البغدادي له خوا سوریې ته واستول شو چې په دغه هېواد کې له القاعدې سره مرسته وکړي.
نوموړی په ۲۰۱۶ کال کې له القاعدې څخه جلا شو او د جبهة النصره په نوم یې یوه جبهه جوړه کړه، چې وروسته یې د دغې جبهې نوم التحریر الشام کېښود.
په ورته مهال په دمشق کې له جولاني سره د یوه امریکايي پلاوي له کتنې وروسته د امریکا حکومت اعلان وکړ چې د هغه د نیولو پر سر ایښودل شوی لس میلیونه ډالره انعام لغو کوي.
د سوریې د سیکولر حکومت په نسکوریدو سره، ډیری خلک اندیښمن دي چې په دغه هیواد کې د اسلامپالو واکمني کیدای شي بشري حقونه په ځانګړې توګه د ښځو حقونه تر پښو لاندې کړي او د مذهبي او توکمي لږکیو د ګوښه کیدو لامل شي.

پولیسو د یکشنبې په ورځ رسنیو ته ویلي، هغه کس چې په جرمني کې یې د کریسمس په یوه بازار کې د خلکو پر ګڼه ګوڼې موټر ور خیژولی و او پنځه کسان یې ووژل او ګڼ نور یې ټپیان کړل د قتل او وژنې د هڅې له څو تورونو سره مخ شوی او زندان ته استول شوی.
دغه پېښه د جمعې په شپه د جرمني د ماګدیبورګ په مرکزي ښار کې رامنځته شوه او وروسته یې د کډوالۍ په اړه کړکیچ راپورته کړ.
تورن کس چې پولیسو نیولی، ۵۰ کاله عمر لري او د سعودي عربستان اوسیدونکی دی.
نوموړی د رواني ناروغیو ډاکټر دی او ډیری وخت به یې اسلام ضد ویناوې هم کولې خو تر اوسه یې د یاد عمل انګیزه څرګنده نه ده.
پولیسو ویلي، چې تر یادې پېښې ورروسته د شنبې په شپه په ماګدیبورګ کې د ښي اړخو په یوه لاریون کې چې شاوخوا ۲۱۰۰ کسانو پکې برخه اخیستې وه، ګډوډي او کړکیچن حالت رامنځته شو.
پولیسو ویلي، چې د یادو ګډوډیو په اړه به څیړنې وکړي، خو په دې تړاو یې نور جزئیات نه دي ورکړي.
د رویټرز اژانس د راپور له مخې، یادو لاریون کوونکو کې یو شمېر کسانو تورې جامې اغوستې وې او ځینې بنرونه یې له ځان سره لیږدول چې د «کډوالو بېرته ستنېدل» کلمه پرې لیکل شوې وه.
دا د ښې اړخو ملاتړو سیاسي اصطلاح ده، چې له جرمني څخه د کډوالو او هغو کسانو ډله ییز اخراج غواړي چې له نژادې اړخه جرمنیان نه ګڼل کیږي.
د یادې پېښې په تړاو پولیسو په یوه بیان کې ویلي، چې قاضي تورن کس ته چې په رسنیو کې د "طالب ای" په نوم پیژندل شوی، د قتل، د قتل د هڅې، سختې جسمي شکنجې او څو نورو قضیو کې د موقت توقیف حکم ورکړی دی.
د راپور له مخې، دا لا څرګنده نه ده، چې یاد تورن کس وکیل لري او که نه.
د پولیسو په بیان کې ویل شوي چې په وژل شويو کسانو کې یو ۹ کلن هلک او څلور ښځې شاملې دي، چې عمرونه یې ۵۲، ۴۵، ۷۵ او ۶۷ کاله وو. همدارنګه په یاده پېښه کې شاوخوا ۴۰ تنه نور ژور او یا هم برسېرن ټپیان شوي دي.
رویټرز د جرمني د چارواکو له قوله ویلي، چې شکمن بریدګر د تیز سرعت پر مهال پر خلکو ور برابر شوی او په دریو دقیقو کې یې له ۲۰۰ ډیر خلک په موټر ووهل.
که څه هم د یادې پېښي د احتمالي انګیزې په اړه پولیس پلټنه کوي، خو د ماګدیبورګ څارنوال هورست نوپینز، د شنبې په ورځ ویلي، چې یو احتمالي عامل دا هم کیدای شي، چې نوموړي له سعودي کډوالو سره د جرمني د چلند له امله دا عمل ترسره کړی وي.
