د سولې عالي شورا مخکیني رییس ډاکټر عبدالله عبدالله د پکتیکا ولایت په برمل ولسوالۍ کې د پاکستاني الوتکو هوايي بریدونه غندلي او وايي، د دواړو هېوادونو ترمنځ ستونزې باید د خبرو اترو له لارې هوارې شي.
نوموړي یادو بریدونو ته په غبرګون کې پر خپل اېکس لیکلي، چې په پکتیکا ولایت کې د پاکستاني پوځیانو هوايي بریدونه چې د ډېر شمېر ملکي کسانو د مرګ ژوبلې لامل شوي، په کلکو ټکو غندي او دا برید د افغانستان د ملي حاکمیت ښکاره نقض ګڼي.
عبدالله ویلي، چې د دواړو هېوادونو ترمنځ شته ستونزې باید د متقابل درناوي پر بنسټ د خبرو اترو او مذاکراتو له لارې هوارې شي او له هغو لارو چارو باید ډډه وشي چې د دواړو هېوادونو ترمنځ اړیکې ترینګلې کوي.
وروستۍ شمېرې ښيي چې پر پکتیکا د پاکستان په هوايي بریدونو کې ۴۶ کسان وژل شوي، چې د طالبانوپه وینا، ټول ملکي وګړي دي.
پاکستان او افغانستان، چې د جغرافیا او امنیتي ستونزو له مخې له ننګونو او ستونزو ډکې اړیکې لري، په کابل کې د اسلام اباد د خوښې حکومت له واکمنېدو سره سره، لاهم د اړیکو پېچلی دور طی کوي.
کابل ته د پاکستان د ځانګړي استازي محمد صادق په مشرۍ د یوه جګپوړي پلاوي وروستۍ لیدنې داسې ښودله چې دواړې خواوې له ۱۵ میاشتنیو ترینګلو او پېچلو اړیکو وروسته بېرته یوه نوي پړاو ته داخلیږی، خو په حیرانوونکي ډول په داسې حال کې چې پاکستانی پلاوی د کابل پر ډپلوماتیک سفر بوخت و، پاکستاني الوتکو په پکتیکا کې پر ملکي اهدافو بریدونه وکړل او ۴۶ ملکي کسان یې ووژل.
هممهاله پر پکتیکا بریدونه او د پاکستاني پلاوي سفر په سیاسي اړیکو کې نادره پېښه ګڼل کیږي.
د پاکستان د پوځ قومانداني لږ ترلږه د خپل ځانګړي استازي او جګپوړي پلاوي د لیدنو کتنو پایلو ته د انتظار اړتیا ونه لیده او ددوی په وینا، په افغانستان کې میشت د پاکستاني طالبانو مرکزونه یې په نښه کړل.
دې پېښې یوځل بیاد دواړو خواوو ترمنځ د اړیکو پر نويو هڅو سیوری غوړولی دی.
پر وزیرستاني بې ځایه شویو فشار
پاکستان په پکتیکا او خوست کې میشت وزیرستاني کډوال د ځان لپاره خطر ګڼي، ځکه وسله وال جنګیالي د هغوی په کمپونو کې نفوذ کوي.
سره له دې، چې د پاکستان د طالبانو غورځنګ وايي، چې دوی په افغانستان کې حضور نه لري او خپل عملیات له ډیورنډ کرښې پورې غاړه تنظیموي، خو پاکستان په هوايي بریدونو سره په افغان خاوره کې د هغوی حضور تثبیتول غواړي.
یوې سرچینې افغانستان انټرنشنل ته وویل، چې اسلام اباد غواړي وزیرستاني بې ځایه شوي دې ته اړباسي چې یا بېرته وزیرستان ستانه شي او یا په غزني کې هغو کمپونو ته ولیږدیږي، چې افغان طالبانو دوی ته جوړ کړي دي.
د سرچینې په وینا، طالبانو د وزیرستاني بې ځایه شویو او ټي ټي پي اړوند کورنیو لپاره د غزني په واغظ، مقر او قره باغ کې د ښارګوټو په څېر کمپونه جوړ کړي، چې د پکتیکا له برمل، لمن او پڅې مېلې سیمو نه هلته انتقال شي، خو دغو کورنیو غزني ته له تګه انکار کړی او اوس له دې ودانیو اغزن سیم تاو دی.
بې ځایه شوي په دې باور دي چې اوسنۍ سیمه ورته تر ټولو د استوګنې وړ چاپیریال دی.
د ځانګړي استازي سفر د برید تر سیوري لاندې
د محمد صادق سفر د دواړو هېوادونو ترمنځ په ۱۵ میاشتو کې لومړۍ لوړ پوړې لیدنه وه. نوموړی د دوشنبې په ماښام کابل ته لاړ او سملاسي یې د طالبانو د کورنیو چارو له وزیر سراج الدین حقاني، بهرنیو چارو وزیر او نورو چارواکو سره خبرې وکړې، خو ویل کیږي له برید وروسته بېرته ستون شوی.
د دغو خبرو اترو اصلي موضوعات ترهګرۍ ضد جګړه، د کرښې امنیت او د پاکستاني طالبانو پټنځایونه ښودل کیږي.
په داسې حال کې چې کابل کې ډیپلوماتیکې خبرې روانې وې، پر ځمکه پېښېدونکې پیښې د وضعیت نازکتیا ښيي.
د پاکستان هوايي بریدونو په پکتیکا ولایت کې ۴۶ کسان ووژل، چې ښځې او ماشومان هم پکې شامل دي او طالب چارواکي پر دې پېښه تر نیوکو لاندې دي، چې د هېواد د خوندیتوب او دفاع وړتیا نه لري.
پاکستان دغه بریدونه د تحریک طالبان پاکستان (TTP) پر پټنځایونو د برید په توګه توجیه کړل. د پاکستان یوه لوړپوړي امنیتي چارواکي، چې د نوم نه څرګندولو په شرط یې خبرې کولې، رسنیو ته وویل چې په عملیاتو کې د جنګي الوتکو او ډرونونو ګډ کار شامل و او هدف یې هغه وسله وال وو چې د پاکستان ځواکونو ته مستقیم ګواښ پېښوي.
دا لومړی ځل نه دی چې داسې بریدونه کېږي. تر دې مخکې په روان کال کې ورته بریدونو په پکتیکا او خوست کې د ملکي وګړو ژوند واخیست.
متقابلې بې باورۍ
وروستۍ پېښې د اسلاماباد او کابل ترمنځ د بې باورۍ څرګندویي کوي. په۲۰۲۱ کال کې د طالبانو له بیا واک ته رسېدو راهیسې، پاکستان پر طالبانو تور لګوي چې دټي ټي پي جنګیالیو د فعالیتونو مخنیوي کې پاتې راغلي، خو طالبان اسلام اباد تورنوي چې ددوی خلاف داعش وسله واله ډله روزي.
د پاکستاني پلاوي د سفر او هوايي بریدونو وخت د اسلاماباد د ستراتېژۍ په اړه پوښتنې راپورته کړې.
شنونکي وایي چې ښایي پاکستان د برید په اړه طالبانو ته مخکې له مخکې خبر ورکړی وي، ځکه ویل کېږي په نښه شويو ځایونو کې د برید پرمهال جنګیالي نه وو، خو دا چې ولې هممهاله ډپلوماتیک او پوځي دواړه فشارونه کارول شوي، دا یوه معما ده.
د پاکستان پوځ له پاکستاني طالبانو سره د خبرو اترو مخالف دی او له همدې امله ظاهرا د طالبانو له حکومت سره هم پخوانۍ رادرشه نه پالي. ملکي حکومت د پوځ تر نفوذ او فشار لاندې دی.
ظاهرا داسې ښکاري چې د پاکستان د ځانګړي استازي په مشرۍ د پاکستان د جګپوړي پلاوي سفر پایلې د برید تر سیورې لاندې راغلې او ښايي هغه نتایج ور نه کړي، چې د اسلام اباد ملکي حکومت یې تمه کوي.
