له خوسته سرچینو افغانستان انټرنشنل پښتو ته ویلي، چې د خوست علېشرو ولسوالۍ په ډبګۍ سیمه کې د طالبانو او پاکستاني پوله ساتو تر منځ د نن شپې له یوې نیمې بجې د سهار تر شپږو بجو د درنو او سپکو وسلو جګړه شوې ده.
سرچینې وايي، چې د سیمې اوسېدونکو د پاکستاني لوري د هاوان ګولیو له وېرې خپل کورونه پرېښي او نورو کلیو ته تللي دي.
تر اوسه پورې د دغې نښتې په اړه نه طالبانو او نه هم پاکستاني لوري په رسمي ډول خپل نظر څرګند کړی او نه هم د دغې جګړې د زیانونو په اړه معلومات شته.
ټیک لس ورځې وړاندې د مرغومي په څلورمه پاکستاني جیټ الوتکو د پکتیکا په برمل ولسوالۍ کې څو ځایه بمباري وکړه چې د طالب چارواکو په خبره تر ۵۰ زیات کسان په کې ووژل شول چې ډیر یې ښځې او ماشومان وو.
پاکستاني پوځ بیا دعوه کړې وه چې په دغو هوايي بریدونو کې یې د ټي ټي پي غړي وژلي دي.
تر هغه څو ورځې وروسته پکتیا او خوست کې پر ډیورنډ کرښه طالبانو د پاکستان پر پوستو څو ځله د غچ اخیستنې بریدونه وکړل او دواړو لوریو یو بل ته د زیانونو اوښتو دعوې کړې.
د نظر خاوندان تل د پاکستان او طالبانو دا ډول جګړو ته د شک په سترګه ګوري او وايي چې دغه ډول جګړې له وړاندې پلان شوې وي او یوازې د خلکو د پام اړولو لپاره کیږي.
د پاکستان پارلمان پخواني غړي محسن دواړو روانه اوونۍ پر پاکستاني پوځ تور پورې کړ چې ټي ټي پي په افغانستان کې نه شته او په پاکستان کې یې د پوځ په ملاتړ مرکزونه دي.
تر هغه وړاندې مولانا فضل الرحمان هم ویلي و، چې د پاکستان پوځ د تیر افغان حکومت د نسکورېدو لپاره ۳۰ زره وسله وال افغانستان ته استولي وو او تر هغه وروسته یې بیرته پاکستان ته واړول.
تازه د پاکستان د بهرنیو چارو وزیر اسحاق ډار ویلي، چې په افغانستان کې د طالبانو له واکمنۍ وروسته زرګونه وسله وال بېرته پاکستان ته ستانه شوي دي. اسحق ډار کابل ته د ای ایس ای د پخواني مشر جنرال فیض حمید سفر ته په اشارې سره د کنایې په توګه ویلي: «چا له یوې پیالې چای سره پولې بیا ترهګرو ته پرانیستې؟»
فارن افیرز وايي، کله چې طالبانو کابل ونیوه، افغانستان د بندیزونو او اقتصادي او ډیپلوماتیکې انزوا تر فشار لاندې راغی. نورو حکومتونو د دې لپاره په کافي چټکۍ او جرئت عمل ونه کړ چې د هېواد د فقر بحران ته پای ورکړي او اقتصادي بندیزونه یې ځای پر ځای پرېښودل چې د طالبانو په چلند کې یې هېڅ بدلون رانه وست، خو افغانان یې له قحطۍ سره مخ کړل.
فارن افییرز وايي، نړیوالو چارواکو په تېره میاشت کې له تحریرالشام سره تر دې دمه ډېرې اړیکې نیولې او دغو اړیکو هغوی وهڅول، چې په سیاسي او نظریاتي اړخونو کې له طالبانو ځان متفاوت وښیي. خو داسې ښکاري چې بهرني لوري به هغه تېروتنې بیا تکرار کړي چې د طالبانو له واکمنۍ وروسته یې په افغانستان کې وکړې.
فارن افیرز وايي، « د سیاسي بدلون په وخت کې هر ګام کولی شي د تاریخ مسیر بدل کړي. لویدیز چارواکي د یوې نوې سوریې د راتلونکې په اړه هیله من ښکاري او دا د حق خبره ده خو که داسې اقدامات ونه شي چې سوریې ته له اوږدې جګړې وروسته د خپل اقتصاد بیا رغونې او نوي کولو زمینه برابره کړي، دغه هېواد نورې ګډوډۍ او بې ثباتۍ ته ورګرځېدای شي، چې نه یې لویدیز غواړي او نه سوریایان».
فارن افیرز وايي، لویدیز حکومتونه باید په افغانستان کې له خپلو تېروتنو زده کړه وکړي، ځکه په سوریه کې اوږدمهاله کړکیچ به د منځني ختیز نورو سیمو ته وغځیږي، په سیمه کې به د لویدیز نفوذ کمزوری کړي او د نورو خلکو د کډوالۍ سبب به شي.
د یادې سرچینې په وینا، له افغانستان څخه دوه درسونه چې د سوریې قضیې پورې اړوند دي، څرګندیږي.
لومړی درس دا دی چې په افغانستان کې نړیوالو په ځنډ خپل بندیزونه نرم کړل او دویم درس دا دی چې لویدیز د طالبانو د نه رسمیت پېژندنې په اړه وضاحتونه ورنه کړل.
د فارن افیرز په باور، د سوریې لپاره دغه درسونه دا ښيي چې نړیواله ټولنه باید د افغان قضیې تېروتنې تکرار نه کړي او د سوریې نویو مشرانو ته یو واضح او عادلانه وړاندیز وکړي.
فارن افیرز وايي، «د طالبانو مشر په کلي کې زیږېدلی، د سخت مذهبي تعلیم ملاتړ کوي او د بهرنۍ نړۍ د بدو اغیزو پر ضد وعظ کوي. برعکس، د تحریر الشام مشران که څه هم ژمن مذهبيان دي، خو د سوریې له مدرنو ښارونو څخه راوتلي دي، ډېری یې له پوهنتونونو فارغ دي او غواړي چې له نړۍ سره اړیکې ولري. د سوریې نوي مشران داسې ښکاري چې د طالبانو په پرتله ډېر لیواله دي چې له لویدیز سره اړیکې جوړې کړي ».
فارن افیرز وايي، « په طالبانو کې سخته مذهبي کړۍ موجوده ده، خوهیئت تحریر الشام خپل سخت دریځه شیخان کمزوري کړي دي. دغه ډله د هر عمر نجونو لپاره د زده کړو هڅې ستایي، که څه هم ټولګي د جنسیت پر اساس جلا شوي دي».
فارن افیرز زیاتوي، چې پر دمشق له واکمنۍ وروسته د سوریې یاغیانو یو نرم دریځ غوره کړی دی.
فارن افیرز په پای کې وايي، مخکې له دې چې د طالبانو په څېر تجربې تکرار شي نړیوال باید د سوریې له واکمنو سره جوړجاړي ته ورسیږي.
د بادغیس په قادس ولسوالۍ او د بدخشان په فيض اباد ښارکې د وسله والو طالبانو دوه مکتوبونه افغانستان انټرنشنل ته رسيدلي دي چې ښيي ددې ډلې سيمه ييزو چارواکو په دغو سيمو کې دشپې پر ګرځېدو بنديزونه لګولي دي .
د طالبانو د بادغیس د قادس ولسوالۍ امنیه قوماندانۍ په یوه لیک کې امر کړی، چې د مرغومي له ۱۲مې د دې سیمو اوسیدونکي له « شرعي عذر پرته» د شپې له ۹ بجو وروسته په بازار او کلي کې د تګ راتګ حق نه لري.
د بدخشان په مرکز فیض اباد کې د طالبانو درېیمې امنیتي حوزې په یوه مکتوب کې له خلکو غوښتي چې د شپې له لسو بجو وروسته له تګ راتګه ډډه وکړي.
طالبانو د دغو دوو سیمو اوسېدونکو ته خبرداری ورکړی، چې که له دغه امر نه سرغړونه وکړي، مجازات به شي.
طالبانو واک ته له راتګ وروسته په تېرو کلونو کې هم په ډېرو سیمو کې د شپې پر تګ راتګ بندیز لګولی دی.
طالبان د دا ډول بندیزونو لامل امنیتي لاملونه ګڼي.