ملګري ملتونه له طالبانو سره د یوه امریکايي بندي له روغتیا اندېښمن دي
د ملګرو ملتونو یو کارپوه اليس جِېل ایډورډز وايي، چې طالبان باید امريکايي وګړي ريَن کاربېټ ته عاجله طبي پاملرنه وکړي، چې روغتیا ته یې د زیان رسېدو او مرګ مخه ونیول شي.
د ملګرو ملتونو یو کارپوه اليس جِېل ایډورډز وايي، چې طالبان باید امريکايي وګړي ريَن کاربېټ ته عاجله طبي پاملرنه وکړي، چې روغتیا ته یې د زیان رسېدو او مرګ مخه ونیول شي.
د ملګرو ملتونو د شکنجې او نورو وحشي چلندونو ځانګړي راپور ور کوونکي اليس جِېل ایډورډز رویټرز ته وویل، چې « طالبان باید په یوه ملکي روغتون کې بې ځنډه د ریَن کاربېټ درملنه وکړي».
کاربېټ چې یو مرستندوی کارکوونکی دی، له دوو کلونو راهیسې د طالبانو په بند کې دی.
هغه د زندان شرایطو په اړه چې « ټول ناوړه او له نړیوالو معیارونو ټيټ» دي، شکایت کړی دی.
ایډورډز زیاته کړې ده، چې دغه وضعیت پر فزیکي او ذهني روغتیا جدي اغېزې لري او په دې اړه یې په مستقیمه توګه له طالبانو سره خبرې کړې دي.
نوموړي رویټرز ته وویل، « که وړ طبي پاملرنه ونه شي، هغه له نه جبرانېدونکي زیان یا حتا مرګ سره مخ دی».
په امریکا کې د ملګرو ملتونو دفتر ویاند ویلي، چې واشنګټن د ایډورډز له دفتر سره تماس نیولی او د دې هڅو ستاینه کوي چې د کاربېټ او نورو هغو کسانو لپاره چې د طالبانو له خوا نیول شوي، د انساني شرایطو غوښتنه کوي.
دغه ویاند وویل، « موږ د ريَن نیول کېدل ناحقه وینو او موږ به د هغه د ژر خوشي کولو لپاره خپلې هڅې جاري وساتو».
کاربېټ او د هغه کورنۍ په ۲۰۱۰ کال کې افغانستان ته راغلل. هغه له نادولتي سازمانونو سره کار وکړ او بیا یې خپل سازمان - بلوم افغانستان - پیل کړ چې د مشورې، مایکروفاینانس او پروژو ارزونې له لارې د افغانستان د خصوصي سکتور ملاتړ وکړي.
هغه د طالبانو له واکمنۍ وروسته په ۲۰۲۱ کال کې له خپلې کورنۍ سره له افغانستان نه ووت، خو په ۲۰۲۲ کال کې د خپلې سوداګریزې ویزې د نوي کولو لپاره بېرته افغانستان ته ولاړ.
سره له دې چې هغه معتبره ویزه درلوده، په ۲۰۲۲ کال کې طالبانو ونیوه. د هغه وکیلان وايي چې یو جرمنی او دوه افغانان چې له کاربېټ سره نیول شوي وو، وروسته خوشي شوي دي.
د ملګرو ملتونو کارپوه وویل چې کاربېټ ته مختلفې روغتیايي ستونزې پیدا شوې، چې په غوږونو کې شور او د وزن کمېدل پکې شامل دي. رپوټ وايي، هغه دغه راز په وار وار د ځان وژنې او ځان ته د زیان رسولو اراده څرګنده کړې ده.
د کاربېټ په اړه دغه اندېښنې داسې مهال دي، چې په تېره یوه اونۍ کې یو استرالیایی او یو امریکایی وګړی ناڅاپي مړه شوي دي.
د جرمني د بهرنیو چارو وزارت پر ویب سایټ په یوه مقاله کې چې ظاهرا ددغه هېواد د بهرنیو چارو وزارت رسمي نظر څرګندوي، راغلي، چې د طالبانو له واکمنۍ راهیسې افغان ښځې او نجونې د جدي او منظمو بشري حقونو له سرغړونو سره مخ دي.
مقاله وايي، د طالبانو د حکومت له خوا صادر شوي مختلف فرمانونه، مقررې او نور اقدامات په منظمه توګه ښځې او نجونې له عامه ژونده حذف کړې او د جنسیت پر بنسټ تبعیض سره یې مخ کړې دي.
دغه مقاله چې د جرمني د بهرنیو چارو وزارت دریځ څرګندوي، وايي، د افغانستان ښځې او نجونې له ټولنیز، سیاسي، اقتصادي، او قانوني ژونده محرومې شوې او له خپل کرامت څخه بې برخې شوې دي.
مقاله وايي، « موږ پرله پسې له افغانستان او د طالبانو ډیفکټو حکومت څخه غوښتنه کړې چې د افغانستان نړیوالې حقوقي ژمنې پوره کړي او د ښځو او نجونو پر حقونو ټول محدودیتونه پای ته ورسوي، په ځانګړې توګه د دوی د زده کړو حق محدودیت باید ختم شي. له بده مرغه، وضعیت نه دی ښه شوی، بلکې په اندیښمنوونکي ډول نور هم خراب شوی دی».
مقاله وايي، افغانستان د ملګرو ملتونو د ښځو پر وړاندې د تبعیض له منځه وړو کنوانسیون (CEDAW) غړی پاتې او د طالبانو له واکمنۍ وروسته هم افغانستان د نړیوالو قوانینو له مخې مکلف دی چې د دغه کنوانسیون اصول پلي کړي او له هغو بې شمېره ژمنو د سرغړونو ځواب ورکوونکی دی.
مقاله زیاتوي، « دا دې ته له پام پرته، چې جرمنی د طالبانو ډیفکټو حکومت د افغانستان د قانوني حکومت په توګه په رسمیت نه پېژني، معتبر دی».
د ملګرو ملتونو د ښځو پر وړاندې د تبعیض له منځه وړو کنوانسیون د ښځو د بشري حقونو د ساتنې تر ټولو مهم نړیوال چوکاټ دی. دا لومړی نړیوال حقوقي سند دی چې د ژوند په ټولو برخو کې د ښځو پر وړاندې تبعیض منع کوي او دولتونه اړ باسي چې په قانوني او عملي توګه په ټولو ټولنیزو برخو کې د ښځو د برابر ګډون ډاډمنتیا لپاره ګامونه واخلي.
د جرمني د بهرنیو چارو وزارت وايي، جرمني، اسټرالیا، کاناډا، او هالنډ په ګډه پرېکړه کړې چې افغانستان او د طالبانو ډیفکټو حکومت د ښځو د حقونو په تړاو د ملګرو ملتونو له کنوانسیون نه په سرغړونو مسوول ونیسي.
مقاله وايي، چې دغو هېوادونو د کنوانسیون د شخړو د حل میکانیزم په کارولو سره له افغانستان [طالبانو حکومت] نه رسمي غوښتنه کړې چې خپلې ژمنې عملي کړي.
د جرمني د بهرنیو چارو وزارت مقاله وايي، دا نوښت د ۲۰۲۴ کال د سپټمبر پر ۲۵مه د ملګرو ملتونو د عمومي غونډې په څنډه کې اعلان شو. د دغه نوښت ملاتړ البانیا، اندورا، بلجیم، بلغاریا، چیلي، کروشیا، ډنمارک، فنلنډ، هندوراس، ایرلنډ، ایسلنډ، د کوریا جمهوریت، لاتویا، لیختن شتاین، لوګزامبورګ، ملاوي، مولداویا، مونټینیګرو، مراکش، نیوزیلنډ، رومانیا، سلوانیا، هسپانیا، سویډن او برېتانیا کړی دی.
د طالبانو تر واک لاندې افغاني سرې میاشتې ټولنې نن دوشنبې «د مرغومی ۲۴مه» په اېکسپاڼه کې لیکلي هغه کس ته چې څو ورځې وړاندې یې د ډېر غربت له امله خپله ګرده پلورله او ویډيو یې په ټولنیزو رسنیو کې لاس په لاس کېده؛ د نغدي مرستې ترڅنګ خوراکي او غیرې خوراکي توکو مرسته هم وکړه.
د طالبانو د سرې میاشتې ټولنې په اېکسپاڼه کې لیکلي:«د یادونې وړ ده، چې یاد کس د افغاني سرې میاشتې د سرپرست عمومي رییس له لوري د لوګر ولایت په نمایندګۍ کې د ساتونکي په توګه هم وګمارل شو، څو وکولی شي راتلونکي کې د خپلې کورنۍ اړتیاوې په خپله پوره کړي.»
د طالبانو د سرې میاشتې ټولنې ددې کس انځور خپور کړی دی خو ددې کس نوم یې نه دی په ډاکه کړی.
تېره ورځ یو کس چې تازه له پاکستانه هېواد ته راکډه شوی او د بې روزګارۍ له امله یې په کور کې هېڅ ډول خوراکي توکي نه شته نو په خبره یې، مجبور دی چې خپل پښتورګی وپلوري.
د پښتورګي د دغه پلورونکي کس په وینا؛ دوه ودونه یې کړي پنځه اولادونه لري چې اوس له سختې لوږې سره مخ دي او د ژمي په دې سړه هوا کې مناسبه سرپناه هم نه لري.
دغه غربت وهلي کس ویلي چې په کور کې یې د خوراکي توکو د نشت او لوږې له امله ماشومان ورته ژاړي ؛خو دی توان نه لري چې روزګار پسې ګاونډیو هېوادونو ته مساپر شي.
د طالبانو په واکمنۍ کې پر هېواد د غربت خورا بده څپه راغلې چې له امله یې په بېلابېلو ولایتونو کې خلک مجبور شوي چې د بدن غړي وپلوري او یا هم د خپلو اولادونو پلور ته مخه کړي.
د پخواني جمهوري نظام له نسکوریدو سره هم مهاله د طالبانو له خوا د ښځینه کارکوونکو باندې د محدودیتونو له امله یو شمېر نړیوالو مرستندویه ادارو په هېواد کې خپل دفترونه وتړل او له دې سره د بشري مرستو کچه خورا راکمه شوه.
بل لوری نړیوال مرستندویه سازمانونه هم په افغانستان کې د سختې لوږې او بشري کړکېچ څخه د اندېښنې په څرګندولو سره له هېوادونو غوښتي چې په دې کړکېچ وضعیت کې د افغانانو لاسنېوی وکړي.
