طالبان: روان کال په څه باندې ۴ زره ترافیکو پېښو کې ۲ زره کسان مړه شوي دي

د طالبانو د ترافیکو مشر وایي، چې د روان ۱۴۰۳ کال له پیل راهیسې د هېواد په بېلابېلو ولایتونو کې په څه باندې ۴ زره ترافیکي پېښو کې ۲ زره کسان مړه شوي دي.

د طالبانو د ترافیکو مشر وایي، چې د روان ۱۴۰۳ کال له پیل راهیسې د هېواد په بېلابېلو ولایتونو کې په څه باندې ۴ زره ترافیکي پېښو کې ۲ زره کسان مړه شوي دي.
حسیب الله مختار وایي، چې په دغو پېښو کې بیا شاوخوا ۷۰۰ نور ټپيان شوي هم دي.
نوموړي د طالبانو تر واک لاندې ملي ټلویزیون سره په خبرو کې دغه راز زیاته کړې، چې په لویو لارو کې د ترافیکي پېښو د مخنیوي په موخه به تر راتلونکې یوې میاشتې د لوحو د نصبولو کار بشپړ شي.
ښاغلي مختار د ترافیکي پېښو د قربانیانو د شمېر په اړه د بېلابېلو ادرسونو له لارې خپاره شوي معلومات ناسم بولي.
نوموړی دغه خبرې په داسې حال کې کوي، چې د روان کال د لېندۍ میاشتې په ۲۹مه په کابل کې د ایمرجنسي روغتون وویل، چې پر افغانستان د طالبانو له واکمنېدو وروسته په دغه هېواد کې د ټولو ترافيکي پېښو شمېر ۵ برابره زیات شوی شوی.
د ايمرجنسي د شمېرو له مخې، د ۲۰۲۲ کال له مارچ څخه د ۲۰۲۴ کال تر مارچ پورې ثبت شوې شمېرې په افغانستان کې د ترافيکي پېښو ۷۸،۵ سلنه زیاتوالی ښيي.
په راپور کې زیاته شوې، چې په دې موده کې د ترافيکې پېښو شمېر له ۲ زره او ۶۶۲ څخه ۵ زره ۵۲۰ ته لوړ شوی دی.
د یادولو ده، چې د روان کال تر ټولو خونړۍ ترافیکي پېښه د کابل-کندهار په لویه لار کې د ټانکرونو او مسافر وړونکو بسونو ټکر یاده شوې ده.
د راپورونو له مخې، په دې پېښو کې ۵۲ کسان مړه او ۶۵ نور ټپيان شول.
ايمرجنسي روغتون بیا په خپل راپور کې د سړکونو خرابوالی، د موټر چلوونکو ګړندی تګ، د ځمکې ښويېدل او د سړکونو د مقرراتو نه مراعت کول هغه لاملونه بللي، چې له امله یې خونړۍ ترافیکي پېښې رامنځته کېږي.

دیني عالم مفتي شاکر وایي، چې پر نجونو او ښځو د زده کړو بندیزونه هغوی بې ستره کوي. د نوموړي په وینا، د د غو بندیزونو دوام به ښځې اړ کړي، چې خپله درملنه په نارینه ډاکټر وکړي.
مفتي شاکر له افغانستان انټرنشنل - پښتو سره د نجونو د زده کړو په تړاو خبرو کې وویل: «که د نجونو په زده کړو بندیزونه دوام وکړي ښځې به نارینه ډاکټرانو ته اړې شي او ان سبا ورځ به چې ښځې ماشومان زېږوي نارینه ډاکټر به ورته ولاړ وي.»
نوموړی زیاتوي: «د ښځو پر علم باندې پابندي نه قران کې او نه هم سنت کې شته.»
هغه په ټینګار سره وویل، چې اسلام کې د ښځو پر زده کړو هېڅ ممانعت نه شته او اسلام مېرمنو ته حق ورکوي چې زده کړې وکړي.
مفتي شاکر زیاتوي، چې په دین کې د دیني علماو او ملایانو شخصي زیاتونې او خبرې د ارزښت وړ نه دي.
هغه وایي: «اسلام دین کې علماوو چې کوم تشریحات کړي، د خودساخته تشریحاتو څخه دا معلومېږي، چې د ښځو پر زده کړو پابندي ده، دیني عالمان نه پیغمبران دي او نه هم خدای دي. د دوی خبره په دین کې هېڅ ارزښت نه لري.»
د مفتي شاکر په وینا، د اسلام په تاریخ کې ۹ زره ښځې عالمانې راغلي دي او د پیغمر بي بي، بي بي عایشه د امت په لویو علماو کې راغلې ده.
هغه وايي: «کوم خلک چې د بي بي عایشې علم مني دا ۹ زره سکالرې مني، پیغمبر مني هغه دا نه شي ویلی چې پر ښځو د زده کړو بندیز دی.
مفتي شاکر وایي، چې ځیني خلک په دې ناپوهۍ کې دي، چې کومې ښځې چې زده کړې کوي شرعي پردې ته یې زیان رسېږي، په لیلیه کې نامحرمو سره اختلاط کوي او مخلوط نظام دی، نو ځکه دې ښخو ته د زده کړو اجازه نه ورکول کېږي.
نوموړی دغه څءګندونې په داسې حال کې کوي، چې د روانې اونۍ په پیل کې په اسلام اباد کې په «مسلمانو ټولنو کې د نجونو د زدهکړو» په تړاو د غونډه جوړه شوه.
په دې غونډه کې د اسلامي نړۍ د همغږۍ سازمان سرمنشي محمد بن عبدالکریم العیسی وویل، چې اسلامي شریعت نجونو ته د زدهکړو حق ورکړی او هغه دلایل چې نجونې د زدهکړو حق نه لري له اسلام سره په ټکر کې دي.
طالبانو پر افغانستان له بیا واکمنېدو وروسته له شپږم ټولګي پورته د نجونو په زده کړو بندیز لګولی.
طالبانو نه یوازې دا چې د نجونو او ښځو پروړاندې یې د زده کړې دروازې بندې کړي، بلکې د لسګونو فرمانونو په صادرولو سره یې د ټولنې له هرې برخې حذف کړي دي.

د ایران د کورنیو چارو وزارت د وګړو او کډوالو چارو د مرکز مشر وایي، چې د اوکراین، افریقا او د نړۍ د نورو سیمو بې ځایه شویو ته رسېدګي باید د دې لامل نه شي، چې په ایران کې د مېشتو افغان کډوالو ملاتړ هېر شي.
نادر یار احمدي په ایران کې د خوړو د نړۍوال پروګرام د دفتر د استازولۍ له مشرې میسا الغریباوي سره په کتنه کې وویل، چې له دغه هېواد سره باید د افغان کډوالو د ښه کوربتوب په موخه مالي مرستې وشي.
نوموړي له مېرمن الغریباوي څخه وغوښتل، څو خپلې مرستې له هغو اړمنو کډوالو سره زیاتې کړي، چې په ښارونو او کلیو کې اوسېږي.
نوموړی دغه څرګندونې په داسې حال کې کوي، چې پر اوکراین د روسیې او پر غزې د اسراییل له بریدونو سره افغان کډوال او د افغانستان وضعیت د نړۍوالو له پامه وغورځېد.
تېره ورځ ګارډین راپور ورکړ، چې اوسمهال سلګونه افغانان د نړۍ په ۳۶ هېوادونو کې د «بندخونو په څېر» کمپونو کې بې برخلیکه ژوند کوي.
د راپور له مخې، دغه افغانان چې له افغانستانه د امریکایي ځواکونو په وتلو سره درېیمو هېوادونو ته لېږدول شوي دي، د څه باندې درېیو کلونو په تېرېدو سره هیڅ داسې هیله مندي نه لري، چې نورو هېوادونو ته ولېږدول شي.
ایراني رسنۍ اېرنا بیا په ایران کې د خوړو د نړۍوال پروګرام د دفتر د استازولۍ د مشرې میسا الغریباوي له قوله لیکلي، چې نوموړې له افغان کډوالو څخه د ایران د ښه کوربتوب ستاینه کړې او ویلي یې دي، چې د راتلونکو څلورو کلونو لپاره به د یادې ادارې همکارۍ زیاتې شي.
هغې زیاته کړې، چې هڅه کوي اروپایي هېوادونه د افغان کډوالو د ملاتړ او بشردوستانه مرستو لپاره وهڅوي.
مېرمن الغریباوي د خوړو نړۍوال پروګرام پر جدي ژمنتیا ټینګار وکړ، چې د نغدي او خوراکي مرستو او نورو مالي ملاتړونو د زیاتولو په موخه د ایران اسلامي جمهوریت د کوربهتوب بهیر کې مرسته وکړي، ترڅو په دغه هېواد اقتصادي فشارونه کم شي.
ایراني چارواکي په داسې حال کې د افغان کډوالو د ښه کوربتوب ادعا کوي، چې په وروستیو میاشتو کې له ایران څخه د بې اسناده افغان کډوالو د اېستلو بهیر چټک شوی او ډېر شمېر هغه افغانان چې ژوند یې هم له ګواښونو سره مخ دی له دې هېواد څخه په زور سره اېستل کېږي.
د دې ترڅنګ په وروستیو میاشتو کې د ایران پر پولو لسګونه افغانان د دغه هېواد د پولیسو له تاوتریخوالي ډک چلند له امله وژل شوي دي.
پر افغانستان د طالبانو له بیا وکمنېدو وروسته په ایران او پاکستان کې زرګونو افغان کډوالو په قانوني او غیر قانوني توګه پناه اخیستې، خو دواړو هېوادونو له نږدې دوو کلونو راهیسې د کډوالو ژوند تریخ کړی او په بې سارې توګه له دغو هېوادونو اېستل شوي دي.

د اتریش د ازادۍ ګوند غړو هارالډ سټیفن او مارکوس چانک د افغان او نورو کډوالو په اړه سپکاوي وزمه څرګندونې کړې دي. د دیر سټنډرډ د رپوټ له مخې، چانک هغوی ته "هغسې دغسې خلک" ویلي او سټیفن وړاندیز کړی چې حکومت باید دوی «په ټوله سختۍ» او ځواک کارولو سره وباسي.
تر ټولو جنجالي څرګندونې د سټیفن هارالډ وې چې طالبان یې پکې وستایل او د افغان کډوالو په اړه یې یو نژادي تعصب لرونکی روایت وړاندې کړ. د رپوټ له مخې، هغه دا روایت خپور کړی چې ګواکې طالبان هغه افغانان چې ښه چلند نه کوي، اروپا ته استوي.
د رپوټ له مخې، سټیفن د طالبانو په اړه وویل، « په ښار کې یې حالات تر ډېره کنټرول لاندې دي. که څوک په ښار کې ښه چلند ونه کړي، نو کلیو ته یې استوي. هلته سیمهییز مشران شته چې حالات تر یوې کچې پورې په کنټرول کې ساتي. که بیا هم څوک سرغړونه وکړي، نو هغه بیا اروپا ته لېږل کېږي. دا واقعي خبره ده، هو، موږ د هغو خلکو وروستي بدترین هغه ترلاسه کوو».
هغه زیاتوي، « یو عادي افغان د هغه څه استازولي نه کوي چې دلته زموږ په شاوخوا کې ګرځي. هغوی ښه خلک دي».
چانک او سټیفن د افغانستان په اړه اوږدې خبرې وکړې او خپل پلانونه یې څرګند کړل چې طالبانو ته پیسې ورکړي څو د اتریش کډوال بیرته ومني. سټیفن وايي، «زه خو دوی ته هېڅ خوښ نه یم چې یو سېنټ هم ورکړم، خو له دغو چاقو واروونکو مجرمانو څخه چې نور هر یو زموږ په هیواد کې نه وي، زما لپاره ډېره مهمه ده».
سټیفن د کډوالو په اړه وویل، « هغوی خپله ټاکي چې چیرې ولاړ شي. پناه غوښتونکي اصلي کډوال نه دي، بلکې اقتصادي کډوال دي». یوې ښځې ورغبرګه کړه: « نه، د جګړې کډوال هم شته»، سټیفن په ځواب کې وویل: «خو ډېر، ډېر لږ».
پر سیال ګوند او اروپايي اتحادیه نیوکې
ژورنالستانو په پټه د هغې پټې غونډې مستند راپور ورکړی چې د اتریش دازادۍ ګوند(FPÖ) دوه سیاستوالو پکې د کډوالو، اروپایي اتحادیې او خپل احتمالي ائتلافي شریک د اتریش د خلکو ګوند(ÖVP) په اړه پاروونکې څرګندونې کړې دي.
دا څرګندونې د دیر سټنډرډ په رپوټ کې راغلې چې د غونډې برخه والو فرانسوي ژورنالستانو ثبت کړې دي.
هارالډ سټیفن، چې د اتریش دازادۍ ګوندبانفوذه سیاستوال ګڼل کیږي، پر خپل شریک ګوند د اتریش د خلکو ګوند کلکه نیوکه کړې چې دغه ګوند باید له حکومت کولو منع او اپوزیسیون ته واستول شي.
هغه د اتریش د خلکو ګوند د قدرت وږی او په "بد حالت" کې یاد کړی او ټینګار یې کړی چې د اتریش دازادۍ ګوندکولی شي لوړې غوښتنې وړاندې کړي او خپلې اجنډا ته وده ورکړي ځکه دا ګوند د خپل احتمالي شریک په پرتله قوي دی.
سټیفن پر اروپایي اتحادیې نیوکه کړې او له دې اتحادیې د وتلو نظریې ته یې خوښي ښودلې، که څه هم هغه ویلي چې دا عملي نه ده. هغه د اروپایي اتحادیې پالیسي، لکه د څارنې تدابیر او د بیان د ازادۍ محدودیتونه د افراطیت په توګه یاد کړي.
سیاسي اغیزې
تر دې دمه د اتریش د خلکو ګوندپر دغو څرګندونو غبرګون نه دی ښودلی.
په ورته وخت کې د وین ښاروال مایکل لودویګ، چې د سوسیال ډیموکراټیک ګوند غړی دی، دا ځرګندونې غندلې دي او ویلي یې دي چې دا د یاد ګوندپه اډانه کې یوه سیسټماتیکه ستونزه ښيی. هغه خبرداری ورکړ چې په حکومت کې د اتریش د ازادۍ ګوند ګډون د ډیموکراسۍ او ازداۍ لپاره یو ګواښ دی.
بل خوا داتریش دازادۍ ګوند رییس ډومینیک نیپ د دیر سټنډرډ پر وړاندې غبرګون ښودلی او ویلي یې دي چې دغه ورځپاڼه به له دولتي مالي مرستو بې برخې شي.
دغه جنجال په داسې حال کې راپورته شوی چې د اتریش د ازادۍ ګوند(FPÖ) د هیربرټ کیکل په مشرتابه کې ځان د اتریش د سیاسي راتلونکي مهم لوبغاړي په توګه وړاندې کوي.

د قطر رسنيو خبر ورکړی، چې د دغه هېواد او طالبانو ګډې کارې کمېټې د دواړو هېوادونو ترمنځ د کار د سکټور د دوه اړخیزو اړیکو اړوند غونده کړې. په غونډه کې د دواړو هېوادونو د کار په سکټور کې د وروستیو پرمختګونو اړوند بحث شوی.
د قطر رسنیو خبر ورکړی، چې د چارشنبې په ورځ په دوحه کې دغه غونډه د قطر د کار وزرات د مرستيالې نجوا بنت عبدالرحمان الثاني په مشرۍ جوړه شوې وه، چې د طالبانو د کار او ټولنیزو چارو وزارت د کار ګومارنې برخې مشر محمد امین انيس په مشرۍ یو پلاوي هم حضور درلود.
په خبر کې راغلي، چې په دې ناسته کې د دواړو هېوادونو وګړو ته د کاري فرصتونو د برابرولو اړوند پر نورو برخو هم خبرې شوې دي.
طالبانو تر اوسه د دې ناستې اړوند جزئيات نه دي شریک کړي.
قطر له طالبانو سره نږدې اړيکې لري او له دې ډلې سره یې په بيلابيلو بشري برخو کې مرستې هم کړې دي.
طالبانو څو ورځې وړاندي د دغه هېواد لپاره خپل نوی سفير سهيل شاهين هم معرفي کړ.
خو دغه هېواد لا تر اوسه طالبان په رسميت نه دي پېژندلې.

په افغانستان کې د ملګرو ملتونو استازولۍ (یوناما) مشرې په کابل کې د اقلیمي بدلون کنفرانس کې د خبرو پر مهال وویل، چې افغانستان لا هم د اقلیمي بدلون پر وړاندې زیانمن دی. روزا اوتنبایوا ژمنه وکړه چې له اقلیمي تغییراتو سره د مبارزې لپاره به اقلیمي مالي چارې تعقيب کړي.
د یوناما مشرې روزا اوتنبایوا په دې غونډه کې وویل، چې هڅه کوي د ملګرو ملتونو د اقلیم د بدلون په ۳۰م کنفرانس کې د افغانانو د غږونو د اورېدو لپاره انتخابونه ولټوي.
د طالبانو د چاپیریال ساتنې ادارې د چار شنبې به ورځ په کابل کې د «اقلیمي بدلون ملي کنفرانس» په نوم یوه غونډه وکړه چې د اقلیمي بدلون د ۲۹م نړیوال کنفرانس پایلې او اغیزې وڅیړي.
په غونډه کې د طالبانو چارواکو د اقلیم د بدلون له امله له رامنځته شویو ننګونو سره د مقابلې لپاره د دوی پر ضد د لګول شویو بندیزونو د لرې کولو غوښتنه وکړه.
په دې غونډه کې د طالبانو د بهرنیو چارو وزارت سیاسي مرستیال شېر محمد عباس ستانکزي وویل، د امریکا له خوا د «بمونو مور» او کیمیاوي وسلو کارولو د افغانستان اقلیم ته درانده زیانونه اړولي دي.
ستانکزي زیاته کړې: «د پخواني شوروي اشغال پر مهال د جګړو له امله د افغانستان ۸۰ سلنه ځنګلونه له منځه تللي.»
افغانستان د اقليمي بدلون په برخه کې د زيانمنو هېوادونو له ډلې دی.
ټاکل شوې ده، چې د ملګرو ملتونو د اقلیم د بدلون ۳۰م کنفرانس د ۲۰۲۵ کال د نومبر له ۱۰مې څخه تر ۲۱مې پورې په برازیل کې ترسره شي.
