طالبانو د وزارت خانو او خپلواکو ریاستونو ویاندویانو ته اطلاعاتو ته د لاس رسي په نامه څلور ورځينی روزنیز سینمار پیل کړی، خو د رسنیو کارکونکي شکایت کوي، چې طالبان ورسره په وخت مالومات نه شریکوي.
د طالبانو تر واک لاندې باختر خبري اژانس راپور ورکړی، چې د ياد روزنيز سمينار د پيل په مراسمو کې د اطلاعاتو او کلتور وزارت د خپرونو چارو مرستیال مهاجر فراهي ويلي دي: “مطبوعاتي برخه په نظام کې ډېره مهمه برخه ده. د نظام کاري ژمنتيا، فعاليتونه او لاسته راوړنې د ویاندویانو په واسطه تر ولسونو رسېږي او اسلامي امارت له ډېرو محدوديتونو سره سره، بيا هم په تېرو شاوخوا درېيو کلونو کې مهمې لاسته راوړنې لري، چې تر خلکو رسول يې زموږ او ستاسو ګډ مسووليت دی.”فراهي زياته کړې، چې د هرې ادارې وياند بايد د خپلې ادارې د لاسته راوړنو او فعالیتونو په اړه بشپړ معلومات ولري، د خپلې ادارې اړوند معلومات رسنيز کړي، دقت او سرعت په نظر کې ونيسي او له رسنيو او خبريالانو سره صمیمانه اړيکې ولري.خو د افغانستان له خبریالانو د ملاتړ سازمان په راپور کې چې د تېر کال په اګست کې خپور شو راغلي، چې طالبان واقعي معلوماتو ته د خبریالانو لاسرسی له پامه غورځولی دی.د یاد سازمان په خبره: "طالبان د عمومي افکارو او ټولنیز ذهنیت د کنټرول لپاره له درېیو کړنلارو کار اخلي: سخت سانسور، سیاسي تبلیغات او د عمومي افکار د چاپیریال مسمومول".د دغه راپور له مخې، خبریالان او رسنۍ د دې حق نه لري چې داسې یوه مسله تر خبري پوښښ لاندې راولي، چې د دغې ډلې د حاکمیت پرخلاف ګڼل کېږي.د دې سربېره خبریالان د طالبانو له اجازې او رضایت پرته د معلوماتو د خپرولو حق نه لري.دا په داسې حال کې ده، چې څو ورځې وړاندې له غزني ولایت څخه یوې سرچینې له افغانستان انټرنشنل - پښتو سره په خبرو کې وویل، که څه هم د طالبانو له واکمنېدو سره پر رسنیو او خبریالانو محدودیتونه و، خو دغه محدودیتونه بیا په ۲۰۲۴ کال کې تر ټولو ډېر زیات شوی وو.د نوموړي په وینا، د طالبانو امربالمعروف په ځلونو خبریالانو ته ګواښ کړی، چې د دوی د خوښې خلاف خپرونې او راپورونه وړاندې نه کړي.هغه زیاتوي، چې د طالبانو تر څار لاندې د خپرونو او راپورونو ثبتول، د فقر او غربت په اړه د راپورونو په جوړولو بندیزونه او د ښځینه کارکوونکو د رسنیزو فعالیتونو مخنیوی هغه څه و، چې په غزني ولایت کې رسنۍ ورسره مخ شوې.له کابل څخه هم یوې افغانې خبریالې چې په دې وروستیو کې د طالبانو د محدودیتونو د زیاتېدو له امله دنده پرېښې له افغانستان انټرنشنل - پښتو سره په خبرو کې وویل، سره له دې چې په ټول هېواد کې اطلاعاتو ته لاسرسی سخت شوی، خو د ښځینه خبریالانو لپاره بیا ناممکن دی، ځکه طالب چارواکي نه له ښځینه خبریالانو سره خبرې کوي او نه هم معلومات شریکوي.د خبریالانو ملاتړو ادارو په ځلونو له طالبانو غوښتي، چې د بیان ازادۍ ته درناوی وکړي، خو یاده ډله وایي چې هېڅ یوې رسنۍ ته د دوی د پالیسیو خلاف د خپرونو او راپورونو اجازه نه ورکوي.
د ناروې د کډوالو شورا سرمنشي جان اګلېند خبرداری ورکړی چې د نړیوالو مرستو د کمېدو له امله د افغان ښځو ژوند او راتلونکی له لویو ګواښونو سره مخ دی.
هغه اسوشیټیډ اژانس ته په یوه ټیلیفوني مرکه کې وویل، « په تېرو دوو کلونو کې موږ ګورو چې یو په بل پسې مرستندوی سازمانونه خپل پروګرامونه او پرسونل کموي. د افغان ښځو راتلونکي ته تر ټولو ستر ګواښ د زده کړو نشتوالی دی».
هغه ټینګار وکړ چې د ښځو د ملاتړ پروګرامونو لپاره د بودجې کمېدل جدي ستونزه ده.
طالبانو پر ښځو او نجونو ګڼ محدودیتونه وضع کړي، چې روغتیايي خدماتو او زدهکړې ته یې لاسرسی خورا محدود کړی.
په ورته وخت کې، د ښځینه روغتیايي کارکوونکو کمښت، چې د طالبانو د فرمانونو له امله لا زیات شوی، ستونزه نوره هم جدي کړې ده.
اګلند وویل چې افغان ښځو او نجونو د نړۍ د مشرانو هغه ژمنې نه دي هېرې کړې چې ویل یې د دوی « لومړیتوب تعلیم او بشري حقونه» دي. هغه زیاته کړه: « اوس موږ نه شو کولی د کونډو او یتیمانو لپاره د ژوند چلونې پروګرامونه تمویل کړو».
اګلند له طالب چارواکو سره د خپلې وروستۍ لیدنې په اړه وویل چې خبرې اترې یې زیاتره د ښځو او نجونو لپاره د زدهکړې د بیا پیل پر اړتیا متمرکزې وې. هغه زیاته کړه: « دوی لا هم وايي چې دا به وشي، خو شرایط مناسب نه دي».
هغه د اسلامي هیوادونو لکه قطر او سعودي عربستان سفارتونو سره هم لیدنې کړې، چې لا هم په افغانستان کې ډیپلوماتیک حضور لري او پر طالبانو یې د ښځو پر تعلیم او کار د بندیزونو له امله نیوکې کړې دي.
اګلینډ دغه راز نن یکشنبه «د مرغومي ۳۰مه» پر خپله ایکسپاڼه ولیکل چې نوموړي د ایران او افغانستان ګډې پولې ته څېرمه د هرات اسلام کلا ته سفر کړی دی.
جان اګلېنډ وايي چې د هرات په اسلام کلا کې یې له ګڼو هغه افغانانو سره لیدلي، چې له ایران څخه بېرته افغانستان ته په جبري ډول شړل شوي دي.
جان اګلېنډ وايي، «نن له دریو زرو زیات شړل شوي افغانان له ایران څخه د اسلام کلا په سرحدي لاره باندې بیرته رااوښتي دي».
د ناروې د کډوالو شورا سرمنشي زیاتوي چې په اسلام کلا کې یې له یو شمېر شړل شویو افغانانو سره له نږدې لیدلي دي.
جان اګلېنډ له ایران څخه د یو شړل شوي افغان له قوله لیکلي چې « ما خپله ټوله سپما پر افغان پاسپورټ او د ایران په ویزه ولګوله. ما یوازې غوښتل چې کار وکړم او د خپلې کورنۍ لپاره یو څه برابر کړم. اوس زه بېرته شړل شوی یم او هیڅ نه لرم او نه پوهیږم څه وکړم یا چیرې لاړ شم.»
هغه پر اېکسپاڼه لیکلي: « زه افغانستان ته راغلی یم، چېرې چې پاکستان ۸۰۰ زره افغانان بېرته دغه هېواد ته را ستانه کړي او ایران هم پلان لري، چې دوه مېلیونه افغان کډوال بېرته خپل هېواد ته واستوي.»
نوموړي لیکلي، په هرات ولایت کې یې له هغو مېرمنو سره لیدلي چې له خپلو مېړونو پرته بېرته افغانستان ته راستنې کړای شوې وې او له سختې بې وزلۍ او ناهیلۍ سره مخ وې.
هغه زیاته کړې، دا یو داسې ناورین دی چې نړۍ له پامه غورځولی دی.