عباس ستانکزی: د نجونو پر وړاندې پر زده کړو بندیز د افغانستان پر شل میلیونه وګړو ظلم دی
د طالبانو د بهرنیو چارو وزارت سیاسي مرستیال وايي، چې د نجونو پر مخ د ښوونځیو او پوهنتونونو د تړلو پرېکړه په شریعت کې هېڅ بنسټ نه لري.
د طالبانو د بهرنیو چارو وزارت سیاسي مرستیال وايي، چې د نجونو پر مخ د ښوونځیو او پوهنتونونو د تړلو پرېکړه په شریعت کې هېڅ بنسټ نه لري.
عباس ستانکزي ویلي، چې د نجونو او ښځو پر زده کړو بندیز یوازې د طالبانو د مشر هبت الله اخوندزاده شخصي نظر دی.
ښاغلي ستانکزي د شنبې په ورځ د وږي په ۳۰مه په خوست ولایت کې د یوې دیني مدرسې د زده کوونکو د فراغت په مراسمو کې وویل، چې طالبان د «شریعت خلاف حرکت» کوي او د افغانستان د ۲۰ میلیونه وګړو (ښځو) حقونه یې له پامه غورځولي دي.طالبانو تر شپږم ټولګي پورې د نجونو ښوونځي تړلي او پوهنتونونو ته یې د نجونو او ښځو د تګ مخه نیولې ده.دې ډلې په دولتي ادارو کې د ښځو پر کار کولو هم بندیز لګولی او پر ښځو یې نور هم پراخ بندیزونه لګولي دي.ښځې پارکونو ته نه شي ورتلی، سپورټ نه شي کولی او همدا راز د ښځو غږ د ښځو لپاره هم منع شوی.عباس ستانکزي دغه بندیزونه د اسلامي شریعت خلاف وبلل او ادعا کوي، چې دا کړنې د طالبانو د مشر د شخصي "طبیعت" له امله شوي.هغه د طالبانو له مشرتابه وغوښتل، چې د نجونو لپاره ښوونځي او پوهنتونونه بېرته پرانیزي.نوموړي همدا راز وویل: "په دې برخه کې هېڅ عذر او دليل نه شته او نه هم وو."دا لومړی ځل نه دی، چې عباس ستانکزی د نجونو او ښځو پر زده کړو د بندیز په اړه نیوکه کوي.تر دې هم وړاندې هغه پر طالبانو نیوکه کړې وه، چې نجونې او ښځې له زده کړو بې برخې کوي.ستانکزي د اسلام په تاریخ کې د ساینس اهمیت ته په اشارې سره زیاته کړه: (موږ په افغانستان کې له ۴۰ میلیونو وګړو څخه له ۲۰ میلیونو ښځو سره ظلم کوو. ايا موږ د قيامت په ورځ د دوى مسوول نه يو؟)هغه په افغانستان کې د ښځو ستونزمن وضعیت ته هم اشاره وکړه او ویې ویل: «ښځو ته میراث نه ورکول کېږي. ښځې په بدو کې ورکول کېږي. موږ دوی ته د تدریس اجازه نه ورکوو، موږ ښوونځي او پوهنتونونه تړلي دي، موږ حتی د جوماتونو او ښوونځیو اجازه نه ورکوو. ایا موږ د شریعت په لاره روان یو؟))د طالبانو د بهرنیو چارو وزارت سیاسي مرستیال هم د دغو بندیزونو د لیرې کولو لپاره نړۍوالو فشارونو ته اشاره وکړه او ویې ویل: ((ټوله نړۍ له موږ سره په همدې خاطر جګړه کوي. له همدې امله دوی پر موږ نیوکې کوي. موږ پر هغه لاره قدم ږدو چې زموږ د خپل طبیعت له مخې وي، نه د شریعت.))دا څرګندونې په داسې حال کې کېږي، چې د طالبانو مشر ملا هبت الله په وار - وار د دغې ډلې له چارواکو غوښتي، چې له رسنیو سره په خلکو له نیوکو دې ډډه وکړي.ملا هبت الله تل له طالبانو غوښتي، چې خپل نظرونه په پټه ورسره شریک کړي.په تېرو درېیو کلونو کې د اسلامي نړۍ یو شمېر مشرانو او دیني عالمانو د ښځو په اړه د طالبانو تګلارې ننګولي او د اسلام د سپېڅلي دین د لارښوونو خلاف یې بللي دي.
والټز وايي، « د ټرمپ اداره به د استخباراتي ټولنې او ترهګرۍ ضد تصدۍ ته ځیره وي او دا، چې موږ کوم ډول سترګې او غوږونه لرو، چې ډاډ ترلاسه کړو بیا، بیاموږ د نړۍ له دې برخې حیران نه شو».
والټز په مرکو، تلویزیوني څرګندونو او خپلو لیکنو کې بیا بیا خبرداری ورکړی چې ترهګر په افغانستان کې د بیا راټولېدو هڅه کوي او د ۹/۱۱ په څیر به د امریکا پر ضد بریدونه وکړي. هغه وړاندیز کړی چې پنتاګون ممکنه ده یوه ورځ بیرته خپل ځواکونه افغانستان ته واستوي، لکه څنګه چې یې له۲۰۱۱ کال څخه درې کاله وروسته عراق ته له اسلامي دولت سره د جګړې لپاره واستول.
والټز په خپل وروستي خپاره شوي کتاب کې لیکلي، « که موږ د ترهګرۍ پر ضد جګړه د کندهار په څېر ځایونو کې ونه کړو، نو هغه جګړه به د کانزاس ښار په څېر ځایونو ته راشي».
خو هغه واشنګټن پوسټ ته تازه ویلي، چې، « زه به دا داسې تفسیر نه کړم، چې موږ باید بیرته لاړ شو او په کندهار کې جګړه وکړو. زه به دا داسې تفسیر کړم، چې زه نه غواړم منتظر شم، چې پر کانزاس سیټي برید وشي».
رایان مک کارټي، چې د ټرمپ د ولسمشرۍ پر مهال د پوځ وزیر و او له والټز سره یې له ۱۹۹۰مې لسیزې راهیسې چې دوی د ورجینیا پوځي انسټیټیوټ کې زده کړې کولې، پېژني، واشنګټن پوسټ ته وویل: « ملي امنیت د هغه په وینو کې روان دی. دا د هغه جذبه ده، د هغه ژوند».
مایکل ویکرز، یو پخوانی لوړ پوړی امریکایي استخباراتي افسر چې د بوش او اوباما ادارو کې له والټز سره کار کړی و، وویل چې د هغه اصلي ننګونه به د ملي امنیت سلاکار په توګه د سپینې ماڼۍ د پریکړو په پروسه کې «یو رښتینی منځګړتوب» وي چې د ټرمپ او د هغه د کابینې لوړ پوړو غړو ترمنځ اړیکې پراخې کړي. هغه وویل چې والټز د دې رول لپاره وړ کس دی.
د ټرمپ منتقد، د هغه جګپوړی سلاکار
واشنګټن پوسټ ورځپاڼه وايي، په سپینه ماڼۍ کې د یوه ځوان کارکوونکي په توګه والټز ډیری وخت په دې خپه کېده چې جګپوړي امریکايي چارواکي د افغان امنیتي ځواکونو د روزنې په اړه پرمختګ کې مبالغه کوي.
مایکل والټز چې د جګړې په ډګر کې یې زړورتیا ستایل شوې، له طالبانو سره د ټرمپ د دوحې خبرو اترو او په ۲۰۲۱ کال کې له افغانستان نه د بایډن د وتلو پرېکړې مخالف پاتې شوی. هغه د بلې ۹/۱۱ پېښې د خطر په اړه خبرداری ورکړی. د۲۰۲۰ کال په فبروري کې مایکل والټز په فلوریډا ایالت کې د هوايي ځواک د یوې الوتنې بلنه ترلاسه کړه. د الوتنې په ترڅ کې هغه له ټرمپ سره پر هغه څه په لابي بوخت و، چې د خپل ژوند ډېره برخه یې ورته وقف کړې وه: په افغانستان کې جګړه.
واشنګټن پوسټ وايي، ټرمپ له طالبانو سره یوازې یو مشروط تړون تصویب کړی و چې د ۱۴ میاشتو په ترڅ کې یې د امریکایي ځواکونو د خرج وړاندوینه کوله. والټز، چې په افغانستان کې دوه ځله په جګړه کې ګډون کړی و، له ولسمشر ټرمپ نه غوښتنه وکړه چې بیا فکر وکړي، استدلال یې وکړ چې طالبان د باور وړ نه دي او امریکایي پوځ ته اړتیا ده چې بې قید او شرطه پاتې شي. خو ټرمپ، چې د جګړې د پای ته رسولو ژمنه کړې وه، بې پروا پاتې شو. هغه والټز ته وویل،« موږ هلته ډیر وخت پاتې شوو».
سره له دې چې هغوی په اوږده جګړه کې د نظر پر بنسټ یو بنسټیز اختلاف درلود، ټرمپ والټز ته بلنه ورکړه چې د ملي امنیت سلاکار په توګه له هغه سره سپینې ماڼۍ ته راستون شي.
په داسې یوه اداره کې چې ټرمپ یې په همغږو کسانو ډکوي، والټز د مخالف په توګه وځلیده: یو پوځي تجربه لرونکی چې لاهم د امریکایي ځواکونو اوږدمهاله ماموریتونه غواړي چې له القاعدې، اسلامي دولت او نورو ترهګریزو ډلو سره مبارزه وکړي.
له ټرمپ سره د افغانستان په اړه د والټز اختلافات
والټز له ټرمپ سره په۲۰۲۰ کال کې له طالبانو سره د سولې تړون په اړه له خپل اختلاف نه تېر نه دی، خو هغه په یوه وروستۍ مرکه کې ویلي چې د ولسمشر د غوښتنو مطابق عمل کولو ته ژمن دی.
والټز وویل، « هغه د اختلافاتو هرکلی کوي، هغه د پرله پسې بحث هرکلی کوي، خو کله چې پرېکړه وکړي، تمه لري چې تاسې یې پلي کړئ او زه به هم همداسې وکړم».
والټز د سپینې ماڼۍ د ملي امنیت شورا ټولو کارکوونکو ته له ټرمپ سره پر وفادارۍ ټینګار کړی دی. هغه وویل: « زه به ډاډه شم چې ټول کارکوونکي د ولسمشر له اجنډا سره سل په سلو کې همغږي ولري».
د ټرمپ د انتقالي ټیم ویاند برایان هیوز له ټرمپ سره د والټز د اختلاف په اړه واشنګټن پوسټ ته وویل چې « دا اختلاف نه بلکې یوه بحث و». والټز په څرګنده توګه له ولسمشر ټرمپ سره موافق و چې باید په افغانستان کې یو سیاسي حل موجود وي.
په یوه ایمیل کې هیوز واشنګټن پوسټ ته وویل چې ټرمپ د خپلې لومړۍ دورې په پای کې پریکړه کړې وه چې د بګرام په هوایي اډه کې یو کوچنی پوځي حضور پریږدي «څو ډاډ ترلاسه کړي چې طالبان به خپل تړون ته درناوی وکړي.» هیوز د بایډن پر ادارې نیوکه کړې، چې وروستي وتل یې په غلطه توګه ترسره کړل.
افغانستان لا هم سرخوږ دی
کله چې والټز د دوشنبې په ورځ د سپینې ماڼۍ دفتر ته حرکت وکړي، هغه به د نړۍ په ترټولو جدي حالاتو کې د امریکایي سیاست د همغږۍ مسوولیت ولري، له چین، روسیې، اوکراین او ایران سره اړیکې، خو هغه او ټرمپ به له افغانستان نه له ور پاتې ستونزو سره مخ شي او دا چې څوک باید د جګړې د ډېرو ناکامیو لپاره مسوول وبلل شي.
ورځپاڼه وايي، د ټرمپ د دورې له پای ته رسیدو وروسته ولسمشر جو بایډن له طالبانو سره تړون پر ځای وساته او د پاتې ۲۵۰۰ امریکایي پوځیانو د وتلو امر یې وکړ. دا د افغان حکومت د ناڅاپي سقوط، کابل کې د امریکایي سفارت د بیړنۍ ایستنې او د هغو زرګونو افغانانو د اخراج لامل شو چې د جګړې پر مهال یې له متحده ایالاتو سره مرسته کړې وه.
د تیر کال ولسمشریزو ټاکنو پر مهال ټرمپ ژمنه کړې وه چې د ۲۰۲۱ کال خروج د څارنې مسوول جنرالان او ډیپلوماټان به له دندو ګوښه کړي.
والټز هم له افغانستان څخه د امریکا د وتلو په اړه د بایډن پر ادارې نیوکه کړې، خو د ټرمپ برعکس، هغه ویلي چې دا یوه تېروتنه وه چې امریکایي پوځیان باید ووځي او باید د ترهګرو د مخنیوي او د بګرام په ستراتیژیکه هوایي اډه باندې د کنټرول ساتلو لپاره څو لسیزې هلته پاتې وای.
