علي امیني ته یوازې څو ورځې پاتې وې چې په امریکا کې نوی ژوند پیل کړي، خو د افغان کډوالو د بیا میشتونې مرستو بندیدو پرېکړې هغه له ناڅرګند برخلیک سره مخ کړی. امیني او د البانیا په شینجین کې نور ۳۰۰ افغان پناه غوښتونکي اندېښمن دي، چې که بېرته افغانستان ته ولېږل شي، مرګ یې ګواښي.
امیني، چې امریکايي ځواکونو ته یې د قلف جوړوونکي په توګه کار کاوه، درې کاله د طالبانو له ویرې په یوه پټنځای کې ژوند کړی. هغه خپلې مېرمنې او دریو ماشومانو ته د امریکا ویزې ترلاسه کړې وې او پلان یې و چې ژر خپل نوی ژوند پیل کړي. خو ټرمپ د افغان ویزه لرونکو د بیا میشتونې حکومتي تمویل وځنډاوه او د دوی پلان یې ګډوډ کړ.
امیني رویټرز ته وویل، « زه نه پوهیږم موږبه کله په الوتکه کې کښېنو او که کښېنو نو دا الوتکه به موږ کابل ته وړي او که متحده ایالاتو ته».
د امیني مېرمنې د دې خبرې په اورېدو ژړل پیل کړل او ماشومان یې له نامعلومې راتلونکې وېرېدلي دي.
د ټرمپ د مرستو ځنډولو پرېکړې په بېلابېلو هېوادونو کې له ۴۰ زرو ډېر افغانان اسیار کړي دي. ځینې یې په افغانستان، پاکستان، قطر او البانیا کې دي.
د امریکا د بهرنیو چارو وزارت د هغو سازمانونو لپاره تمویل ځنډولی چې د کډوالو د بیا میشتونې، کارموندنې او نورو اړتیاوو په برخه کې مرسته کوي. وزارت په یوه لیک کې ویلي چې دا سازمانونه باید خپل ټول فعالیتونه ودروي او تر هغه چې شوني وي خپل پاتې مکلفیتونه لغو کړي.
د افغان تخلیې ایتلاف مشر شان وینډیور رویټرز ته وویل چې د دې ډلې په مرسته افغانانو ته د استوګنې، ښوونځیو او دندو برابرولو پروګرامونه هم اغېزمن شوي دي.
۲۷ کلن سادات تېره پنجشنبه له کابل څخه تر دوبۍ، کویت، استانبول او په پای کې تر تیرانا پورې اوږد سفر وکړ او البانیا ته ورسېد. هغه وویل: « زما ملګري په کابل کې ماته وايي چې زه نېکمرغه یم، ځکه ښايي دا د خلکو د را ایستلو وروستۍ الوتکه وه».
سره له دې چې هغه ته راتلونکې اونۍ د ویزې د مرکې خبر ورکړل شوی، خو هغه لا هم ژوره اندیښنه لري. هغه زیاتوي، « حالات هر ساعت بدلېږي او تر بلې اونۍ پورې انتظار زموږ لپاره سخت دی».
طالبانو د مخکینیو دولتي چارواکو او سرتیرو لپاره عمومي عفو اعلان کړې، خو د ملګرو ملتونو رپوټونه ښيي چې طالبان د پخوانیو امریکايي متحدینو د نیولو، شکنجې او وژلو قضیې لري.
سادات وویل، چې « موږ افغانستان ته بېرته نه شو تلای، ځکه د طالبانو له نظره موږ لا دمخه په امریکا کې یو او موږ ته د جاسوسانو په سترګه کتل کېږي».
یوه افغان له ټرمپ نه وغوښتل، « ښاغلی ټرمپ، مهرباني وکړئ موږ د کابل د قصابانو چړو ته مه لیږئ».
له ۲۰۲۱ کال راهیسې، نږدې ۲۰۰ زره افغانان د کډوالۍ د ځانګړو ویزو (SIVs) یا د کډوالو پروګرام له لارې متحده ایالاتو ته انتقال شوي دي. خو ټرمپ د ۲۰۲۴ کال په انتخاباتي کمپاین کې د سختو مهاجرتي پالیسیو ژمنې کړې دي، چې اوس یې په زرګونو افغانان له ناڅرګند برخلیک سره مخ کړي دي.
عباس عراقچي د دمشق په یوه عام رسټورانټ کې د ډوډۍ خوړلو له لارې دا پیغام ورکول غوښتل، چې هلته امنیت ټینګ دی او تهران له دمشق سره د پخوا په څېر خپلې اړیکې پالي، خو په افغانستان کې د طالبانو حکومت پر امنیتي وضعیت د تسلط ادعا کوي.
طالبان له داعش سره د جګړې په حال کې دي، چې تهران هم ورته د شریک دښمن په سترګه ګوري.
یو شمېر رپوټونه وايي، چې د ایران د بهرنیو چارو وزیر له سفر وړاندې د خپل امنیت په تړاو له طالبانو ډاډ ترلاسه کړی و.
ظاهرا په عامه ځایونو لکه رسټورانټونو کې د عراقچي ډوډۍ خوړل د امنیتي باور د منعکسولو سمبولیکه هڅه ده.
د یکشنبې په ورځ، د سلواغې پر ۷مه، عباس عراقچي د طالبانو له رییس الوزرا ملا محمد حسن اخوند سره په ارګ کې ولیدل او د دوه اړخیزو اړیکو، افغان کډوالو او د هلمند سیند د حقابې په اړه یې خبرې وکړې.
د طالبانو د خبرپاڼې له مخې، ملا حسن اخوند په غونډه کې عراقچي ته وویل چې طالبان د اوبو په مساله کې ایران ته د زیان رسونې اراده نه لري.
هغه دا هم وویل چې په ایران کې کله ناکله د افغانانو اعدام په افغانستان کې د خلکو احساسات پاروي.
