د پخواني ولسمشر حامد کرزي د واکمنۍ پر مهال د ولسمشرۍ ماڼۍ د دفتر مشر عبدالکریم د (سلواغې اتمه) پر خپله اېکس پاڼه طالبانو ته په اشارې لیکلي چې منظم حکومتونه د ستونزو په حل پسې ګرځي او که د ستونزو لاملونه په ځان کې وویني خپله یې حل کوي.
کریم خرم زیاته کړې چې د داود خان د واکمنۍ تر پرځولو وروسته د افغانستان کمونېستي رژیم په هېواد کې سختې ګډوډۍ رامنځته کړې او هر څه یې په بل مخ واړول او ژوند کول ورته ګران شول.
د هغه په خبره، که څه هم کمونیستانو په پای کې هڅې وکړې چې اصلاحات راولي ؛خو اوبه ترې له ورخه تېرې وې.
د هغه په خبره، د پخواني شوروي اتحاد ملاتړي نظام د اصلاحاتو په لړ کې خپل سور بېرغ بېرته پر درې رنګه بېرغ بدل کړ، لویه جرګه یې راوبلله، اساسي قانون یې جوړ کړ، پارلمان یې رامنځته کړو او ګڼ یې نور اقدامات یې وکړل خو په خبره یې بیا هم بستره ټوله شوه.
هغه طالبانو ته په اشاروي ډول یادونه کړې چې د کمونیسټي رژیم په څېر ملت له دوی هم مخ اړولی او په راتلونکي کې هر ډول اصلاحي ګامونه به ورته چندان ګټه ونه کړي.
کریم خرم په دې باور دی چې طالبان باید خپلو ځانونو کې د ستونزو لاملونه وپلټي او بیا یې حل لارې ولټوي.
هغه ټینګار کوي چې نظامونه تر یوې ځانګړې مودې پورې د اصلاحاتو وړ وي او هر څومره وخت ډېر تېرېږي د اصلاحاتو چانسونه هم ورسره کمېږي.
په افغانستان کې د بیان پر ازادۍ د نه شتون او د سیاسي فعالیتونو د بندیزو له امله په کابل کې ډېری مېشت سیاستوال مخامخ پر طالبانو نیوکې نه شي کولی او یوازې د کنایې په ډول څنګ زنې نیوکې پرې کوي.
کابل کې د حامد کرزي په خوا کې د عبدالکریم خرم په ګډون راټول پخواني چارواکي د طالبانو له لوري له سختو بندیزونو سره مخ دي. دوی په ښکاره توګه د سیاسي فعالیتونو اجازه نه لري او نه هم د لویو سیاسي غونډو د جوړولو ازادي لري.
همدا راز پرته له حامد کرزي د هغه پر ټولو پخوانیو ملګرو د بهرنیو سفارتونو او مرستندویه ادارو سره پر اړیکو بندیز لګیدلی او خپلمنځي سیاسي غونډې هم نشي کولی.
د طالبانو په اوسنۍ واکمنۍ کې د پخواني جمهوري نظام لوړ پوړي مامورین یوازې د خواله رسنیو تر کچې محدودې شوي او هلته هم په ښکاره توګه پر طالبانو د نیوکو اجازه نه لري.
د سرچینې په خبره، اسدالله هارون به ډېر ژر د یاد انسټېټیوټ د مشر په توګه په ځانګړو مراسمو کې د یادې ادارې کارکوونکو ته ور وپېژندل شي او په رسمي توګه به خپله دنده پیل کړي.
هغه چې په هارون الافغاني هم مشهور دی د ۲۰۰۷ کال د فبرورۍ په څلورمه نېټه د پخواني جمهوري نظام د ملي امنیت ریاست له لوري په ننګرهار کې تر نیول کیدو وروسته امریکايي ځواکونو ته وسپارل شو او بیا د ګوانتنامو زندان ته ولېږدول شو.
پر هغه تور و چې له القاعده شبکې سره یې اړیکې لرلې او د یوې وسله والې ډلې مشري یې هم کوله.
د ګوانتنامو دغه پخوانی زنداني د طالبانو له بیا واکمن کیدو وروسته د ۲۰۲۲ کال د جون میاشتې په ۲۵مه نېټه د امریکایانو له لوري له زندانه خوشې کړای شو.
د متحده ایالاتو حکومت د هغه د خوشې کیدو په امر کې ویلي و چې اسدالله هارون د سختدریځو ډلو په مشرۍ کې رول نه درلود او پر خپلو پخوانیو فعالیتونو یې پښېماني هم ښودلې ده.
اسدالله هارون د ننګرهار پوهنتون له اقتصاد پوهنځي څخه فارغ شوی او د ګلبدین حکمتیار په مشرۍ د اسلامي حزب غړیتوب یې هم درلود.
هغه د زندان پر مهال او له خوشې کیدو وروسته هم پر ده لګیدلي تورونه رد کړي وو.
طالبانو لا تر اوسه پورې په رسمي توګه د اسدالله هارون د ټاکل کیدو په تړاو په رسمي توګه څه نه دي ویلي؛ خو د دغې ډلې د خواله رسنیو فعالانو د هغه پر ګومارل کیدو خوښئ څرګندې کړي دي.
که څه هم اسدالله هارون د طالبانو په لیکو کې غړیتوب نه درلود؛ خو دوه کاله وړاندې تر خوشې کیدو وروسته یې افغانستان ته د ښه راغلاست لپاره ورته طالبانو ځانګړي مراسم نیولي وو.
د طالبانو ویاند ذبیح الله مجاهد د هغه خلاصون وروسته د هرکلي لپاره دوحې ته تللی و او په یوې ځانګړې جېټ الوتکه کې یې تر کابله د هغه ملګرتیا هم کړې وه.
د طالبانو د لومړني رژیم تر ړنګیدو وروسته امریکایانو د طالبانو او د القاعده شبکې ۲۲۰ غړي په افغانستان او پاکستان کې تر نیول کیدو وروسته په ګوانتنامو زندان کې ساتل کیدل.
د طالبانو په دا ځل واکمنۍ کې له ګوانتنامو زندانه اسدالله هارون لومړنی کس دی چې طالبان ورته د لوړې کچې دنده ورکوي او لا تر اوسه یې په رسمي توګه دا موضوع پټه هم ساتلې ده.
اسدالله هارون ۴۴ کاله عمر لري او د ننګرهار ولایت د شېرزادو ولسوالۍ اوسیدونکی دی.
