د روغتیا نړۍوال سازمان: په افغانستان کې د سرطان د درملنې ملي روغتون وضعیت کړکېچن دی
په افغانستان کې د روغتیا د نړۍوال سازمان استازی ادوین سنیزا سلواډور وايي: "د سرطان ناروغۍ د تشخیص او درملنې لپاره د ملي روغتون وضعیت کړکېچن دی."
په افغانستان کې د روغتیا د نړۍوال سازمان استازی ادوین سنیزا سلواډور وايي: "د سرطان ناروغۍ د تشخیص او درملنې لپاره د ملي روغتون وضعیت کړکېچن دی."
د سرطان ناروغان د ډاکټرانو، اسانتیاوو، د سرطان د درملو له کمښت او د درملنې له لوړ لګښت څخه شکایت کوي.
د روغتیا نړۍوال سازمان سیمه ییزې څانګې د سې شنبه په ورځ په سرطان د اخته مېرمنو او د دې برخې د ډاکټرانو د هڅو کېسې خپرې کړي دي.
په راپور کې راغلي، چې د افغانستان په لرو پرتو سیمو کې د سرطان پر وړاندې د یوه ناڅرګند دوښمن په توګه خاموشه جګړه روانه ده.
د دغه سازمان په خبره، په لرو پرتو سیمو کې د ډېری خلکو لپاره د سرطان د ناروغۍ د تشخیص او درملنې یوازینۍ لار مرکزي او ملي روغتونونو ته تګ دی، خو دا لاره هم له ستونزو ډکه ده.
۴۲ کلنه فاطمه چې د بدخشان ولایت د یوې ولسوالۍ اوسیدونکې ده، تېر کال په خپله چپه سینه کې یوې وړې غدې ته متوجه شوه.
کابل ته د تګ او د هغې د درملنې د پېلولو لپاره د اړتیا وړ پیسو راټولولو اوږده موده ونیوله او سرطان یې ټول بدن کې خپور شو.
له کلي څخه یې کابل ته سفر درې ورځې وخت ونیوو.
بالاخره له سختو لارو له تېریدو وروسته د کابل د سرطان د تشخیص او درملنې ملي روغتون ته ورسېده او په دې روغتون کې له سخت حالت سره مخ شوه.
فاطمه په خپلو سترګو لیدلی حال وایي: "دغه روغتون د کار له ډېر فشار او د منابعو له کمښت سره مخ دی، د سرطان درمل کم پیدا کېږي او د درملنې ډېرې مهمې لارې نه لري."
هغې وويل، چې د روغتون ظرفيت ډېر محدود دى او د روغتيايي خدمتونو غوښتنه له ظرفيت څخه ډېره ده.
د کابل د ملي روغتون د سرطان پېژندنې ډاکټره فرشته رحماني وايي: "د ناروغانو د انتظار لېست اوږد دی او بسترونه یې محدود دي."
وروسته له دې چې ناروغ په دې روغتون کې بستر شي، درې ښځې د شیمي درملنې په څانګه کې یو بستر شریکوي او په ورته وخت کې درملنه یې کېږي.
د دغه روغتون ډاکټر او مرستیال خالد احمد خالد وايي: "دا یوازینۍ لار ده چې موږ کولی شو کمښتونه اداره کړو. موږ کافي تجهیزات، بسترونه او ځای نه لرو، مګر نه شو کولی ناروغان رد کړو."
د سرطان د درملنې لګښتونه د ناروغانو او د هغوی د کورنیو لپاره بله ننګونه ده.
د فاطمې په څېر ځيني کسان باید خپله ټوله شتمني وپلوري چې کابل ته لاړ شي او درملنه یې وشي.
په افغانستان کې د روغتیا د نړۍوال سازمان استازي ایډون سینیزا سلواډور څرګنده کړه، چې د باور وړ نه ده، چې ناروغان په دغسې شرایطو کې دي او روغتون د اړتیاوو د پوره کولو لپاره له جدي ستونزو سره مخ ده.
هغه وويل، روغتون د خپلو خدماتو د ښه والي لپاره بېړنیو مرستو ته اړتيا لري.
که څه هم په ټول افغانستان کې د سرطان د ناروغانو د کره شمېر په اړه معلومات نه شته، خو د طالبانو د حکومت د عامې روغتیا وزارت اعلان وکړ، چې تېر کال په ټول افغانستان کې شاوخوا ۲۴ زره کسانو د سرطان ناروغۍ له امله روغتیايي مرکزونو ته تللي دي.
په دې وروستیو کې د هرات ولایت د روغتون مسوولینو هم وویل، چې په دغه ولایت کې د سرطان ناروغۍ کچه ۳۰سلنه لوړه شوې ده.
په داعش ډلې پورې اړوند اعماق خبري اژانس خبر ورکړی، چې د یادې ډلې یوه جنګیالي نن سهار هغه وخت خپلو چاودېدونکو توکو ته چاودنه ورکړه، چې د طالبانو لسګونه غړي یاد بانک ته د خپلو تنخواوو د ترلاسه کولو په موخه تللي و.
که څه هم په دغه راپور کې د مرګژوبلې د کره شمېرې په اړه څه نه دي ویل شوي، خو په کې راغلي چې په دې پېښه کې د طالبانو د امنیتي قومندانانو په ګډون سلګونو کسانو ته مرګژوبله اوښتې ده.
اخوا په کندوز کې د طالبانو د امنیه قومندانۍ ویاند بیا نن وویل، چې په دغه برید کې لږ تر لږه پنځه نظامي او ملکي وګړي وژل شوي او اووه نور ټپيان دي، خو ځايي سرچینو افغانستان انټرنشنل ته وویل، چې د کندوز ولایت په ننني ځانمرګي برید کې لږ تر لږه ۱۸ کسان وژل شوي او ۱۴ نور ټپيان دي.
ویل کېږي، چې په دې پېښه کې د طالبانو سرتېرو او ملکي کسانو ته مرګ ژوبله اوښتې.
دغه برید داسې مهال کېږي، چې له دې وړاندې د طالبانو دفاع وزارت او استخباراتو ولایتي چارواکو او د اردو قوماندانانو ته سپارښتنه کړې وه، چې تنخواوې د بانک پرځای په خپلو قرارګاوو کې واخلي.
د یادولو ده، چې دغه برید د طالبانو ترڅنګ د پخوانیو چارواکو حامد کرزي، عبدالله عبدالله، عبدالهادي مسلمیار او یو شمېر نورو کسانو له خوا غندل شوی دی.
سرچینو د سېشنبه په ورځ (د سلواغې ۲۳مه) زیاته کړې، چې طالبانو دا څاروي د ننګرهار په نهو ولسوالیو کې له شپنو او ولسي خلکو څخه اخېستي دي.
سرچینو د هغو ولسوالیو چې طالبانو پهکې له یو شمېر ولسي خلکو او شپنو څخه د عُشر او زکات په نوم څاروي اخیستي، نومونه نه دي ښودلي.
د سرچینو په وینا، طالبانو له خلکو نږدې ۴۰۰ څاروي راټول کړي او په خبره یې هغو کسانو چې نه یې غوښتل دغې ډلې ته څاروي ورکړي، د زنداني کېدو ګواښ ورته شوی دی.
ورته مهال، د طالبانو د کرنې او اوبو لګولو وزارت په خپله اېکسپاڼه منلې، چې د ننګرهار د کرنې او اوبو لګونې ریاست د عُشر او زکات ډلې د دغه ولایت په نهو ولسوالیو کې له خلکو ۳۹۲څاروي را ټول کړي دي.
دغه وزارت ادعا کړې، چې دا څاروي د یوې داوطلبۍ له لارې پلورل شوي او له درکه یې ۲ مېلیونه ۵۸ زره او ۳۱۰ افغانۍ ترلاسه کړي دي.
طالبان وايي، چې دا لړۍ لا هم روانه ده او د ننګرهار نورو ولسوالیو ته به هم وغځېږي.
د هغو سندونو له مخې چې د انټرنېټي هېکرانو یوې ډلې د طالبانو د معلوماتي بانک څخه افشا کړي، په کې په ډاګه شوې چې د دغې ډلې د کرنې وزارت د عشر او زکات راټولولو لپاره یو خپلواک ریاست جوړ کړی دی.
خپاره شوي اسناد ښيي، چې دغه ریاست ۱۲۰۰ کارکوونکي لري.
پر افغانستان د طالبانو له بیا واکمنېدو وروسته دغې ډلې له خلکو څخه د درنې مالیې ترڅنګ د عُشر او زکات راټولولو ته هم ځانګړې پاملرنه کړې.
طالبان د خلکو له زراعتي حاصلاتو او مالدارۍ په پراخه توګه عُشر او زکات اخلي.
دغې ډلې تر خپلې بشپړې واکمنۍ مخکې هم د هېواد په بېلابېلو ولایتونو کې د جمهوري نظام پر مهال له بزګرانو څخه د عُشر او زکات په نوم باجونه ټولول.
له دې سره، په بېلابېلو ولایتونو کې شتمنو کسانو هم شکایتونه کړي، چې دوی چمتو نه دي چې طالبانو ته زکات ورکړي او دوی غواړي چې خپله په ټولنه کې اړمنو کسانو ته زکاتونه ووېشي؛ خو طالبانو یې مخه نیولې ده.
