انورالحق احدي: د افغانستان اقتصادي وضعیت تر بل هر وخت خراب دی
د مالیې پخواني وزیر او په سویس کې د افغانستان د وجهي صندوق غړي انورالحق احدي په افغانستان کې د اقتصادي او مالي ناورین په اړه خبرداری ورکړ.
د مالیې پخواني وزیر او په سویس کې د افغانستان د وجهي صندوق غړي انورالحق احدي په افغانستان کې د اقتصادي او مالي ناورین په اړه خبرداری ورکړ.
هغه ټینګار وکړ، چې د مرستو د بندېدو او د طالبانو له خوا د اصلاحاتو د نه راوستو په صورت کې به وضعیت لا پسې خراب شي.
ښاغلي احدي د سې شنبه په ورځ له افغانستان انټرنشنل سره په مرکه کې وویل، چې اوسمهال هم حالت تر ډېره خراب دی.
د افغانستان اقتصاد په تېرو دوو کلونو کې ۲۸سلنه راټیټ شوی او د مرستو له بندېدو سره ښايي ۱۰/۱۵ سلنه نور هم له لاسه لاړ شي.
د هغه په وينا، په افغانستان کې پانګونه کمه شوې ده او پانګوال له هېواده په وتلو دي.
ښاغلی احدي دغه خبرې په داسې حال کې کوي، چې په تېرو درېیو کلونو کې زرګونه کسان له افغانستانه وتلي دي او دا بهیر لا هم روان دی.
هغه ټینګار وکړ، چې له بنسټیزو اصلاحاتو پرته د وضعیت د ښه کېدو هیله نه شته.
احدي د بېوزلۍ او وزګارتيا زياتوالي ته په اشارې سره وويل، چې د امريکا د مرستو د بندېدو د دوام له امله د روغتيا او پوهنې په برخو کې زرګونو کسانو خپلې دندې له لاسه ورکړي دي.
د امریکا د مرستو له ځنډېدو وروسته په افغانستان کې لسګونه نړۍوالې پروژې ودرول شوې او زرګونو کسانو چې په دغو پروژو کې دندې ترسره کولې، خپلې دندې له لاسه ورکړي دي.
احدي وويل، مالي او اقتصادي ناورینونه د کورنیو شخړو او نړۍواله انزوا د رژيمونو د سقوط اصلي لاملونه دي.
هغه ټینګار وکړ: "کله چې مالي، پولي ناورین او نړۍواله انزوا په عین وخت کې واقع شي، د یوه حکومت لپاره خورا سختې ستونزې رامنځته کیږي."
همدا راز هغه وویل، طالبان ادعا کوي چې په دولت کې يو ميليون کارکوونکي کار کوي، په داسې حال کې چې د جمهوریت پر مهال هم دومره شمېر کارکوونکي نه وو.
هغه په ډاګه کړه، چې د جمهوري دولت په وخت کې د دولت عادي عوايد له څلورو میلياردو ډالرو څخه زيات وو، خو اوس له دوو میلياردو ډالرو څخه زيات نه دي.
د مالیې د یاد پخواني وزیر په خبره، په دې حساب د بهرنيو مرستو په نشتوالي کې طالبان د دولتي مامورينو د معاشونو د ورکړې توان نه لري.
احدي وویل، مالي او اقتصادي ناورین له کورني او نړۍوال مشروعیت پرته نه شي حل کېدای. هغه ټینګار وکړ، چې د طالبانو داخلي مشروعیت هم تر پوښتنې لاندې راغلی دی.
د امریکا د مرستو له ځنډېدو وروسته لسګونه مرستندویه موسسو خپل فعالیتونه په بشپړه یا جزوي توګه بند کړي او دې کار په افغانستان کې وضعیت کړکېچن کړی دی.
د ناروې د پناه غوښتونکو شورا پرون وویل، چې د امریکا د بهرنیو مرستو له ځنډېدو وروسته به په افغانستان او ۱۹نورو هېوادونو کې خپل بشرپاله فعالیتونه ودروي.
دغه سازمان وویل، چې په افغانستان او نورو هېوادونو کې باید خپل کارکوونکي له دندو ګوښه کړي.
د ناروې د پناه غوښتونکو شورا (اېن ار سي) خبرداری ورکړی، چې د سازمان د مالي اړتیاوو د پوره کولو لپاره د سمدستي حل پرته، ممکن د دې میاشتې په پای کې د متحده ایالاتو له خوا تمویل شوي بشري پروګرامونه ودروي.
که څه هم افغانستان تل نړۍوالو مرستو ته اړمن هېواد دی، مګر واک ته د طالبانو له رسېدو سره په هېواد کې د وزګارۍ، بېوزلۍ او لوږې کچه لوړه شوې ده.
د نړۍوالو احصایو پر بنسټ، لږترلږه ۲۲ میلیون خلک بېړنیو نړۍوالو مرستو ته اړتیا لري.
په داعش ډلې پورې اړوند اعماق خبري اژانس خبر ورکړی، چې د یادې ډلې یوه جنګیالي نن سهار هغه وخت خپلو چاودېدونکو توکو ته چاودنه ورکړه، چې د طالبانو لسګونه غړي یاد بانک ته د خپلو تنخواوو د ترلاسه کولو په موخه تللي و.
که څه هم په دغه راپور کې د مرګژوبلې د کره شمېرې په اړه څه نه دي ویل شوي، خو په کې راغلي چې په دې پېښه کې د طالبانو د امنیتي قومندانانو په ګډون سلګونو کسانو ته مرګژوبله اوښتې ده.
اخوا په کندوز کې د طالبانو د امنیه قومندانۍ ویاند بیا نن وویل، چې په دغه برید کې لږ تر لږه پنځه نظامي او ملکي وګړي وژل شوي او اووه نور ټپيان دي، خو ځايي سرچینو افغانستان انټرنشنل ته وویل، چې د کندوز ولایت په ننني ځانمرګي برید کې لږ تر لږه ۱۸ کسان وژل شوي او ۱۴ نور ټپيان دي.
ویل کېږي، چې په دې پېښه کې د طالبانو سرتېرو او ملکي کسانو ته مرګ ژوبله اوښتې.
دغه برید داسې مهال کېږي، چې له دې وړاندې د طالبانو دفاع وزارت او استخباراتو ولایتي چارواکو او د اردو قوماندانانو ته سپارښتنه کړې وه، چې تنخواوې د بانک پرځای په خپلو قرارګاوو کې واخلي.
د یادولو ده، چې دغه برید د طالبانو ترڅنګ د پخوانیو چارواکو حامد کرزي، عبدالله عبدالله، عبدالهادي مسلمیار او یو شمېر نورو کسانو له خوا غندل شوی دی.
سرچینو د سېشنبه په ورځ (د سلواغې ۲۳مه) زیاته کړې، چې طالبانو دا څاروي د ننګرهار په نهو ولسوالیو کې له شپنو او ولسي خلکو څخه اخېستي دي.
سرچینو د هغو ولسوالیو چې طالبانو پهکې له یو شمېر ولسي خلکو او شپنو څخه د عُشر او زکات په نوم څاروي اخیستي، نومونه نه دي ښودلي.
د سرچینو په وینا، طالبانو له خلکو نږدې ۴۰۰ څاروي راټول کړي او په خبره یې هغو کسانو چې نه یې غوښتل دغې ډلې ته څاروي ورکړي، د زنداني کېدو ګواښ ورته شوی دی.
ورته مهال، د طالبانو د کرنې او اوبو لګولو وزارت په خپله اېکسپاڼه منلې، چې د ننګرهار د کرنې او اوبو لګونې ریاست د عُشر او زکات ډلې د دغه ولایت په نهو ولسوالیو کې له خلکو ۳۹۲څاروي را ټول کړي دي.
دغه وزارت ادعا کړې، چې دا څاروي د یوې داوطلبۍ له لارې پلورل شوي او له درکه یې ۲ مېلیونه ۵۸ زره او ۳۱۰ افغانۍ ترلاسه کړي دي.
طالبان وايي، چې دا لړۍ لا هم روانه ده او د ننګرهار نورو ولسوالیو ته به هم وغځېږي.
د هغو سندونو له مخې چې د انټرنېټي هېکرانو یوې ډلې د طالبانو د معلوماتي بانک څخه افشا کړي، په کې په ډاګه شوې چې د دغې ډلې د کرنې وزارت د عشر او زکات راټولولو لپاره یو خپلواک ریاست جوړ کړی دی.
خپاره شوي اسناد ښيي، چې دغه ریاست ۱۲۰۰ کارکوونکي لري.
پر افغانستان د طالبانو له بیا واکمنېدو وروسته دغې ډلې له خلکو څخه د درنې مالیې ترڅنګ د عُشر او زکات راټولولو ته هم ځانګړې پاملرنه کړې.
طالبان د خلکو له زراعتي حاصلاتو او مالدارۍ په پراخه توګه عُشر او زکات اخلي.
دغې ډلې تر خپلې بشپړې واکمنۍ مخکې هم د هېواد په بېلابېلو ولایتونو کې د جمهوري نظام پر مهال له بزګرانو څخه د عُشر او زکات په نوم باجونه ټولول.
له دې سره، په بېلابېلو ولایتونو کې شتمنو کسانو هم شکایتونه کړي، چې دوی چمتو نه دي چې طالبانو ته زکات ورکړي او دوی غواړي چې خپله په ټولنه کې اړمنو کسانو ته زکاتونه ووېشي؛ خو طالبانو یې مخه نیولې ده.
