چارواکي وایي، چې د تورخم لار، چې له نږدې یوې اونۍ راهیسې تړل شوې، دوه اړخیزه سوداګري زیانمنه کړې او دواړو خواو ته خلک په سختو ستونزو کې دي. یو شمېر افغانان، چې د کورنیو غړي یې په پاکستان کې مړه شوي، جسدونه یې په روغتونو کې د پیسو په بدل کې ساتلي او د لارې د خلاصیدو په تمه دي.
د تورخم دروازه د فېبرورۍ له ۲۱مې راهیسې وروسته له هغه تړل شوې ده، چې د ډېورنډ کرښې په اوږدو کې د نویو تاسیساتو د جوړولو له امله د طالبانو او پاکستاني ځواکونو ترمنځ نښته وشوه.
طالبانو غوښتل، چې د ننګرهار ولایت د ګوشتې ولسوالۍ په سیمه کې، د ډېورنډ کرښې ته نږدې، د څارنې نوې پوستې جوړې کړي، خو د پاکستاني ځواکونو له غبرګون سره مخ شول. دا شخړه تر دې حده ورسیده، چې د تورخم دروازه وتړل شوه.
د پاکستان او افغانستان د سوداګرۍ او صنایعو د ګډې خونې مشر ضیاء الحق سرحدي په وینا، له هغه وخت راهیسې، له ۵۰۰۰ څخه زیات لارۍ او موټرونه چې توکي لېږدوي، په دواړو خواوو کې بند پاتې دي، نوموړی د سوداګرۍ لارې د بیا پرانېستلو په تمه دي.
تورخم د پاکستان او منځنۍ اسیا هېوادونو ترمنځ د توکو د لیږد لپاره یو مهم دهلېز دی او سرحدي له دواړو هېوادونو څخه وغوښتل چې خپله شخړه حل کړي ترڅو دوه اړخیزه سوداګري او د خلکو تګ راتګ بیا پیل شي.
د لارۍ موټر چلونکی عصمت الله چې له تېرو څو ورځو راهیسې یې بار موټر تورخم ته نږدې ولاړ دی افغانستان انټرنشنل سره په خبرو کې وویل چې حکومتي شخړې باید ددې لامل نشي چې شخصي سوداګري ورسره زیانمنه شي، نوموړي زیاته کړه: «دلته ډېرې موټرې داسې دي چې بار کړي شیان یې خرابېدای شي، زیاتو موټرو سیمنټ بار کړي، تازه میوې دي او نور داسې شیان دي چې د وخت او بارانونو له امله خرابیږي، زموږ غوښتنه داده چې حکومتونه باید د عامو خلکو مشکلات په نظر کې ونیسي، دلته چې څومره موټر دي یو پهکې هم د حکومت نشته او ټول د عامو خلکو تاوان دی.»
تورخم کې، لارۍ چلوونکي نجیب الله وویل چې هغه مجبور شو چې په خپل موټر کې ویده شي ځکه چې هغه نشي کولی چې د سړک په سر خپل موټر پرېږدي.
هغه خبریالانو ته وویل: "موږ له پاکستان او افغانستان څخه غوښتنه کوو چې پر موږ رحم وکړي، ځکه چې موږ پرته له کوم دلیل څخه رنځ وړو."
ددغې لارې تړلو نه یوازې دا چې سوداګري زیانمنه کړې بلکې خلکو ته یې هم سرخوږی جوړ کړی، په اسلام اباد کې یو افغان بختیار چې خپلوان یې مړ شوی او د جسد د وړلو لپاره د تورخم دروازې تړلو اړ کړی چې د خپلوان جسد د یو روغتون په سړخونه کې تر هغې وساتي چې دروازه خلاصیږي.
نوموړي افغانستان انټرنشنل سره په خبرو کې وویل: «د تورخم دروازې تړلو موږ ته جنجالونه جوړ کړي، څوک چې مړ شوی زموږ خپلوان دی او غریب سړی دی، دوی دومره پېسې نهلري چې حتا خپل مړی پرې وطن ته یوسي، اوس مجبور دي چې د مړي د ساتلو لپاره روغتون ته پیسې ورکړي تر څو دروازه خلاصه شي، معلومه نهده چې په دوی به څومره پیسې راشي.»
چارواکو وویل چې سلګونه پاکستانیان هم د پولې بلې غاړې ته بند پاتې دي.
د تورخم دروازه مخکې هم څو ځله د ورته ستونزو له امله تړل شوې، چې زیات زیان یې عامو خلکو ته رسولی دی. کارپوهان وایي چې د سرحدي شخړو د مخنیوي لپاره باید د دواړو هېوادونو ترمنځ واضیح سرحدي توافق موجود وي او د سوداګریزو لارو د خلاصون لپاره باید دایمي حل پیدا شي.
تورخم دروازه، چې د ډېورنډ فرضي کرښې پر اوږدو کې موقعیت لري، د پاکستان، افغانستان او منځنۍ اسیا هېوادونو لپاره یوه مهمه ترانزیټي لاره ده. د دې دروازې له لارې د پاکستان او افغانستان وګړي، په ځانګړي ډول د ډېورنډ کرښې دواړو غاړو ته مېشت پښتانه، تګ راتګ کوي. خو دا دروازه وخت نا وخت د حکومتي شخړو له امله تړل کېږي، چې زیاته ضربه یې عامو خلکو او سوداګرو ته رسېږي.
