د اوکراین ولسمشر ولادیمیر زېلېنسکي د ډونالډ ټرمپ سره د توندو خبرو تبادلې وروسته له متحده ایالاتو سره د معدني تړون لاسلیک کولو پرته سپینه ماڼۍ پرېښوده او ووت. ټرمپ ویلي، چې زېلېنسکي سپینې ماڼۍ ته بې احترامي وکړه، د سولې خبرو ته اماده نه دی او کله چې اماده شو کولی شي بېرته راشي.
زېلېنسکي پر اېکس لیکلي: «له امریکا څخه، ستاسو د ملاتړ لپاره مننه، د دې لیدنې لپاره مننه. له کانګرس او د امریکا له خلکو څخه مننه. اوکراین عادلانه او تلپاتې سولې ته اړتیا لري او موږ په سمه توګه دا کار کوو.»
د نړۍ زیات شمېر مشرانو په سپینه ماڼۍ کې د زېلېنسکي سره د متحده ایالاتو د ولسمشر ډونالډ ټرمپ رویې بېلابېل غبرګونونه ښودلي او د اوکراین د ملاتړ ژمنه یې کړې.
د پولنډ لومړي وزیر ډونالډ ټسک پر اېکس پاڼې لیکلي: «ګران زېلېنسکي، ګرانو اوکرایني ملګرو، تاسو یوازې نه یاست.»
د بلجیم لومړي وزیر بارت ډي ویور بیا پر اېکس پاڼې له اوکراین سره د دریدو ژمنه کړې: « موږ د اوکراین او د اوکراین د خلکو تر شا د روسیې د بې دلیله یرغل په وړاندې د ځان د دفاع لپاره د دوی په تاریخي مبارزه کې ولاړ یوو. د دوی جګړه زموږ جګړه ده. موږ متحد پیاوړي یوو.»
د کاناډا لومړي وزیر جسټن ټروډو پر اېکس لیکلي: «روسیې په ناقانون او ناعادلانه ډول پر اوکراین یرغل وکړ. له درېیو کلونو راهیسې، اوکراینیان په زړورتیا او انعطاف سره جنګیدلي دي. د ډیموکراسۍ، ازادۍ او حاکمیت لپاره د دوی مبارزه هغه مبارزه ده چې زموږ ټولو لپاره مهمه ده. کاناډا به د عادلانه او تلپاتې سولې په ترلاسه کولو کې د اوکراین او اوکراینیانو سره ولاړ وي.»
د رومانیا ولسمشر ایلن بولوجان بیا د اوکراین امنیت د اروپا له امنیت سره تړلی نوموړي پر اېکس لیکلي: « د اوکراین امنیت د اروپا د امنیت لپاره خورا مهم دی. موږ ټول باید د خپلو ارزښتونو، ازادۍ او سولې لپاره سره ودریږو.»
د ډينمارک لومړۍ وزیره میټ فریډریکسن پر اېکس د خپل ملاتړ ژمنه تازه کړې : "ښاغلی زېلېنسکي، ډنمارک په ویاړ سره د اوکراین او د اوکراین د خلکو سره ولاړ دی."
د لتوانیا لومړي وزیر بیا د اوکراین جګړه شریکه جګړه یاده کړې او پر اېکس یې لیکلي: «موږ د ازادۍ لپاره په مبارزه کې د زېلېنسکي او اوکراین سره تل متحد ولاړ یوو. ځکه چې دا سمه ده، اسانه نه ده. اوکراین د روسیې د یرغل قرباني دی. دا د ډېرو ملګرو او شریکانو په مرسته جګړه کوي. موږ باید د عادلانه او تلپاتې سولې لپاره هېڅ هڅه ونه سپموو. ډېپلوماسي ځینې وختونه په سختو شرایطو کې د ناممکن هنر وي. لتوانیا د اوکراین سره ولاړه ده.»
د هالنډ ولسمشر بیا پر خپله اېکس پاڼه لیکلي، چې موږ په اوکراین کې سوله غواړي: «هالنډ د اوکراین ملاتړ د تل په څېر په کلکه کوي. اوس تر بل هر وخت ډېر. موږ د روسیې لهخوا پیل شوې دوامداره سوله او د یرغل جګړې پای غواړو. د اوکراین او د هغې د خلکو او اروپا لپاره.»
د اروپایي اتحادیې مشر انټونیو کوسټا بیا زېلېنسکي ستایلی او پر اېکس یې ورته لیکلي: «ستاسو وقار د اوکراین د خلکو زړورتیا ته درناوی کوي. قوي اوسئ، زړور اوسئ، بې وېرې اوسئ. تاسو هېڅکله یوازې نه یاست، ګرانه ولسمشره! موږ به ستاسو سره د عادلانه او تلپاتې سولې لپاره کار ته دوام ورکړو.»
د سوېډن لومړي وزیر د زېلېنسکي مبارزه د اوکراین پورې محدوده نه ده ګڼلې بلکې لیکلي یې دي چې تاسو د اروپا لپاره مبارزه کوئ: «سویډن د اوکراین سره ولاړ دی. تاسو نه یوازې د خپلې ازادۍ لپاره مبارزه کوئ بلکه د ټولې اروپا لپاره یې کوئ.»
د جرمني یو لوړ پوړي مشر بیا په پر خپله اېکس پاڼه اوکراین ته ډاډ ورکړی نوموړي لیکلي: «هېڅوک د اوکراینیانو په پرتله سوله نه غواړي. له همدې امله موږ د تلپاتې او عادلانه سولې لپاره په ګډه لاره کار کوو. اوکراین کولی شي په جرمني - او اروپا تکیه وکړي.»
زېلېنسکي د ماسپښین په ۱:۴۵ بجې په سیمه ییز وخت پرته له دې چې د معدنونو تړون لاسلیک کړي په خپل موټر کې روان شو، تمه وه د ورځې په ورستیو کې دواړه ولسمشران ګډ خبري کنفرانس ورکړي.
دا ناسته د ولسمشر په رسمي دفتر کې د ښکاره دښمنۍ یوه حیرانوونکې ننداره وه، د ټرمپ د سولې هڅو زېلېنسکي مجبوره کړې چې یوې موافقې ته ورسېږي چې امریکا د اوکراین له ارزښتناکو منرالونو سره لېوالتیا پیدا کړي او د امریکا د مشر په شرایطو د جګړې لپاره د دېپلوماټیک حل په لور یې وهڅوي، خو د اوس لپاره دا هڅه هم ناکامه شوه.
د ټرمپ او زېلېنسکي تازه مجلس چې د سپینې ماڼۍ په بیضوي دفتر کې ترسره شو، سر له امله په ناندریو پیل شو.
ټرمپ په ډېر خشن انداز د اوکراین ولسمشر ته وویل چې هغه د سولې مخالف دی.
د مجلس اصلي موضوع د سولې راوستلو په اړه بحث وو. ټرمپ په ټینګار سره وویل چې هغه سوله غواړي نه امتیازونه. هغه د زېلېنسکي پر دریځ انتقاد وکړ چې هغه د امریکا ګډون په جګړه کې د خپلې بریا لپاره یو ستر امتیاز ګڼي.
ټرمپ د زېلنسکي پر دې باور نیوکه وکړه چې هغه د امریکا ملاتړ ته اړتیا لري، خو ټرمپ نه غواړي چې یوازې د امریکا لپاره یو اړخیز امتیاز ورکړي. ټرمپ غوښتل چې د دې جګړې په اړه یو سولهییز حل ته ورسېږي.
۱. د مجلس ماهیت او ارزښت
د ټرمپ له څرګندونو داسې ښکاري چې ناسته د ډېر فشار او سختو بحثونو لاندې ترسره شوې. هغه د دې ناستې د "احساسي" اړخ یادونه وکړه، چې ښيي دواړو مشرانو د خپلو دریځونو دفاع کې جدي موقفونه نیولي دي.
ټرمپ ادعا کړې چې زېلنسکي لا هم د سولې لپاره چمتو نه دی، ځکه د امریکا ملاتړ ورته د مذاکراتو لپاره ستر امتیاز برابروي. دا خبره د ټرمپ د سیاسي لیدلوري ښکارندویي کوي، چې هغه غواړي امریکا د اوکراین - روسیې جګړې څخه فاصله ولري.
۲. د ټرمپ موقف؛ "زه امتیاز نه غواړم، زه سوله غواړم"
ټرمپ چې په ۲۰۲۴ کال کې د ولسمشرۍ د کمپاین پر مهال یې ځان د سولې پلوی ښودلی و او د بایډن حکومت یې د جګړې په پاللو په تور تورن کړی. دا دریځ د هغه د "امریکا لومړی" (America First) سیاست ته ورګرځي، چې غواړي د بهرنیو جګړو پر ځای د امریکا داخلي مسایل مهم وګڼل شي. دا ممکن د ټرمپ د پلویانو لپاره یوه مهمه سیاسي نښه وي، خو په عملي توګه یې پایلې د هغه د ولسمشرۍ په دوران کې ښکاري او د اوکراین له ولسمشر سره د هغه جدي برخورد، پر اوربند ټینګار د دې ګواهي ورکوي، چې هغه پر خپلو کړو ژمنو ولاړ دی.
هغه په ډېره تنده لهجه وویل چې دی امتیاز نه غواړي بلکې سوله غواړي.
۳. د زېلېنسکي موقف؛ "امریکا زموږ لپاره حیاتي ده"
ولسمشر زېلېنسکي د امریکا ملاتړ ته د یوې حیاتي اړتیا په سترګه ګوري. د هغه دریځ دا دی چې اوکراین باید د روسیې پر وړاندې قوي پاتې شي او د واشنګټن مالي او نظامي مرستې د دې هدف لپاره اساسي ارزښت لري.
ټرمپ زېلېنسکي تورن کړی چې د امریکا ملاتړ د مذاکراتو لپاره د امتیاز په توګه کاروي، خو زېلېنسکي شاید دا کار د خپلې خاورې د دفاع لپاره اړین بولي.
۴. د بیضوي دفتر (Oval Office) بېاحترامي؛ ټرمپ ولې زېلېنسکي ته سخت غبرګون وښود؟
ټرمپ ادعا کړې چې زېلېنسکي د امریکا "سپیڅلي بیضوي دفتر" ته بېاحترامي کړې ده. که څه هم د دې بېاحترامي دقیقه بڼه معلومه نه ده، خو ټرمپ ښايي د زېلېنسکي د خبرو طرز یا د هغه د دریځ سختوالي ته اشاره کړې وي. دا هم ممکنه ده چې ټرمپ غواړي دا مجلس د زېلېنسکي پر ضد د خپل سیاسي کمپاین لپاره وکاروي، څو دا وښيي چې د بایډن حکومت، د زېلېنسکي په ملاتړ سره، امریکا ته کافي درناوی نه دی ترلاسه کړی.
۵. د دې مجلس سیاسي او ستراتیژیکې پایلې
د ټرمپ دریځ د اوکراین ملاتړ ته یو ګواښ: که ټرمپ پر خپل دریځ ودریږي، ښايي د اوکراین لپاره د واشنګټن پوځي او مالي مرستې په نشت حساب شي، چې دا به د زېلېنسکي حکومت ته لوی چیلنج وي.
د زېلنسکي دریځ؛ د جګړې دوام یا د ملاتړ کمېدل؟ که د امریکا ملاتړ کم شي، نو زېلېنسکي به یا د روسیې سره د سولې لپاره نرمښت ته اړ شي، یا به هڅه وکړي چې د ناټو او اروپايي اتحادیې څخه نورې مرستې ترلاسه کړي؛ خو دا چاره ستونزمنه ده ځکه چې اروپايي اتحادیه په یوازې توګه نه شي کولی چې دومره لویه جګړه تمویل کړي.
د ټرمپ او زېلېنسکي د اړیکو کمزورتیا: ټرمپ خوښ نه ښکاري چې زېلېنسکي، له امریکا څخه د یوې سترې ځواکمنې څېرې په توګه، داسې غوښتنې ولري، چې هغه ته یوازې د جګړې د اوږدولو احتمال وړاندې کوي. ټرمپ بیا هم د زېلېنسکي سره د تل پاتې اړیکو له مخې خبرې وکړې او د جګړې د نویو معادلو او یو له بل سره د خبرو اترو پرځای یې د سولې راوړلو لپاره یوازې د بهرنیو مداخلو د کمولو غوښتنه کړې.
۶. د اوکراین جګړې کې ممکنه بدلونونه
د دې کړکېچن مجلس وروسته، د اوکراین په جګړه کې ځینې احتمالونه شته چې بدلونونه رامنځته شي. ټرمپ د سولې غوښتنه کړې، خو د اوکراین لپاره د امریکا د مرستو د مطلق بندېدو خطر هم شته. په دې سره، اوکراین ممکن د امریکا د ملاتړ په کمېدو سره خپلې ستراتیژۍ بدلې کړي.
۷. په نړۍوال سیاست کې بدلون
د ټرمپ او زېلېنسکي ترمنځ د دې مجلس له کړکېچنېدو وروسته نړۍوال سیاست کې ځینې مهم بدلونونه رامنځته کېدی شي. د ټرمپ سخت دریځ او د اوکراین د جګړې په اړه تازه تحلیل ښيي چې نړۍوال ځواکونه او د امریکا سیاست ته د جګړې پر ځای د سولې د رامنځته کولو ته زیاته توجه ورکول کیږي، ښايي د اوکراین د یو شمېر نورو متحدینو پام هم په بله خوا واړوي.
۸. د اوکراین پر سیاست او اقتصاد اغېزې
د امریکا د مرستو کموالی او د ټرمپ د سولې غوښتنې ممکن په اوکراین کې د اقتصادي او سیاسي فشارونو زیاتوالی رامنځته کړي. که امریکا د خپلې مرستې کچه راکم کړي یا د اوکراین سره د جګړې په اوږدولو کې ونډه اخیستو ته زړه ښه نه کړي، اوکراین ممکن د نورو هېوادونو لکه د اروپا اتحادیې سره اړیکې لا تنظیم کړي؛ خو د اوږدمهالې جګړې تمویل د اروپايي اتحادیې لپاره ستونزمنه ده او په دې سره د روسیې له خوا د جګړې د ګټلو امکان زیاتیږي.
پایله
د ټرمپ او زېلېنسکي دا مجلس د نړۍوالو اړیکو لپاره یوه مهمه لحظه وه. ټرمپ هڅه وکړه چې ځان د سولې پلوی وښيي او زېلېنسکي د سولې مخالفه څېره بیان کړي؛ خو زېلېنسکي لا هم د امریکا پراخ ملاتړ ته اړتیا لري. دا مجلس به د اوکراین د جګړې او د نړۍوال سیاست پر سرنوشت مستقیم اغېز ولري.
