لیکوال او څېړونکی
د امریکا د ولسمشر ډونالډ ټرمپ او د اوکراین د ولسمشر ولودیمیر زېلېنسکي وروستی کړکېچن او خشن مجلس د سیاسي بحثونو، ډېپلوماتیکو اړیکو او نړۍوال سیاست لپاره مهم پیغامونه لرل. دا ناسته د امریکا، اوکراین او د روسیې - اوکراین جګړې په راتلونکي باندې ژور اغېز لرلی شي.
د ټرمپ او زېلېنسکي تازه مجلس چې د سپینې ماڼۍ په بیضوي دفتر کې ترسره شو، سر له امله په ناندریو پیل شو.
ټرمپ په ډېر خشن انداز د اوکراین ولسمشر ته وویل چې هغه د سولې مخالف دی.
د مجلس اصلي موضوع د سولې راوستلو په اړه بحث وو. ټرمپ په ټینګار سره وویل چې هغه سوله غواړي نه امتیازونه. هغه د زېلېنسکي پر دریځ انتقاد وکړ چې هغه د امریکا ګډون په جګړه کې د خپلې بریا لپاره یو ستر امتیاز ګڼي.
ټرمپ د زېلنسکي پر دې باور نیوکه وکړه چې هغه د امریکا ملاتړ ته اړتیا لري، خو ټرمپ نه غواړي چې یوازې د امریکا لپاره یو اړخیز امتیاز ورکړي. ټرمپ غوښتل چې د دې جګړې په اړه یو سولهییز حل ته ورسېږي.
۱. د مجلس ماهیت او ارزښت
د ټرمپ له څرګندونو داسې ښکاري چې ناسته د ډېر فشار او سختو بحثونو لاندې ترسره شوې. هغه د دې ناستې د "احساسي" اړخ یادونه وکړه، چې ښيي دواړو مشرانو د خپلو دریځونو دفاع کې جدي موقفونه نیولي دي.
ټرمپ ادعا کړې چې زېلنسکي لا هم د سولې لپاره چمتو نه دی، ځکه د امریکا ملاتړ ورته د مذاکراتو لپاره ستر امتیاز برابروي. دا خبره د ټرمپ د سیاسي لیدلوري ښکارندویي کوي، چې هغه غواړي امریکا د اوکراین - روسیې جګړې څخه فاصله ولري.
۲. د ټرمپ موقف؛ "زه امتیاز نه غواړم، زه سوله غواړم"
ټرمپ چې په ۲۰۲۴ کال کې د ولسمشرۍ د کمپاین پر مهال یې ځان د سولې پلوی ښودلی و او د بایډن حکومت یې د جګړې په پاللو په تور تورن کړی. دا دریځ د هغه د "امریکا لومړی" (America First) سیاست ته ورګرځي، چې غواړي د بهرنیو جګړو پر ځای د امریکا داخلي مسایل مهم وګڼل شي. دا ممکن د ټرمپ د پلویانو لپاره یوه مهمه سیاسي نښه وي، خو په عملي توګه یې پایلې د هغه د ولسمشرۍ په دوران کې ښکاري او د اوکراین له ولسمشر سره د هغه جدي برخورد، پر اوربند ټینګار د دې ګواهي ورکوي، چې هغه پر خپلو کړو ژمنو ولاړ دی.
هغه په ډېره تنده لهجه وویل چې دی امتیاز نه غواړي بلکې سوله غواړي.
۳. د زېلېنسکي موقف؛ "امریکا زموږ لپاره حیاتي ده"
ولسمشر زېلېنسکي د امریکا ملاتړ ته د یوې حیاتي اړتیا په سترګه ګوري. د هغه دریځ دا دی چې اوکراین باید د روسیې پر وړاندې قوي پاتې شي او د واشنګټن مالي او نظامي مرستې د دې هدف لپاره اساسي ارزښت لري.
ټرمپ زېلېنسکي تورن کړی چې د امریکا ملاتړ د مذاکراتو لپاره د امتیاز په توګه کاروي، خو زېلېنسکي شاید دا کار د خپلې خاورې د دفاع لپاره اړین بولي.
۴. د بیضوي دفتر (Oval Office) بېاحترامي؛ ټرمپ ولې زېلېنسکي ته سخت غبرګون وښود؟
ټرمپ ادعا کړې چې زېلېنسکي د امریکا "سپیڅلي بیضوي دفتر" ته بېاحترامي کړې ده. که څه هم د دې بېاحترامي دقیقه بڼه معلومه نه ده، خو ټرمپ ښايي د زېلېنسکي د خبرو طرز یا د هغه د دریځ سختوالي ته اشاره کړې وي. دا هم ممکنه ده چې ټرمپ غواړي دا مجلس د زېلېنسکي پر ضد د خپل سیاسي کمپاین لپاره وکاروي، څو دا وښيي چې د بایډن حکومت، د زېلېنسکي په ملاتړ سره، امریکا ته کافي درناوی نه دی ترلاسه کړی.
۵. د دې مجلس سیاسي او ستراتیژیکې پایلې
د ټرمپ دریځ د اوکراین ملاتړ ته یو ګواښ: که ټرمپ پر خپل دریځ ودریږي، ښايي د اوکراین لپاره د واشنګټن پوځي او مالي مرستې په نشت حساب شي، چې دا به د زېلېنسکي حکومت ته لوی چیلنج وي.
د زېلنسکي دریځ؛ د جګړې دوام یا د ملاتړ کمېدل؟ که د امریکا ملاتړ کم شي، نو زېلېنسکي به یا د روسیې سره د سولې لپاره نرمښت ته اړ شي، یا به هڅه وکړي چې د ناټو او اروپايي اتحادیې څخه نورې مرستې ترلاسه کړي؛ خو دا چاره ستونزمنه ده ځکه چې اروپايي اتحادیه په یوازې توګه نه شي کولی چې دومره لویه جګړه تمویل کړي.
د ټرمپ او زېلېنسکي د اړیکو کمزورتیا: ټرمپ خوښ نه ښکاري چې زېلېنسکي، له امریکا څخه د یوې سترې ځواکمنې څېرې په توګه، داسې غوښتنې ولري، چې هغه ته یوازې د جګړې د اوږدولو احتمال وړاندې کوي. ټرمپ بیا هم د زېلېنسکي سره د تل پاتې اړیکو له مخې خبرې وکړې او د جګړې د نویو معادلو او یو له بل سره د خبرو اترو پرځای یې د سولې راوړلو لپاره یوازې د بهرنیو مداخلو د کمولو غوښتنه کړې.
۶. د اوکراین جګړې کې ممکنه بدلونونه
د دې کړکېچن مجلس وروسته، د اوکراین په جګړه کې ځینې احتمالونه شته چې بدلونونه رامنځته شي. ټرمپ د سولې غوښتنه کړې، خو د اوکراین لپاره د امریکا د مرستو د مطلق بندېدو خطر هم شته. په دې سره، اوکراین ممکن د امریکا د ملاتړ په کمېدو سره خپلې ستراتیژۍ بدلې کړي.
۷. په نړۍوال سیاست کې بدلون
د ټرمپ او زېلېنسکي ترمنځ د دې مجلس له کړکېچنېدو وروسته نړۍوال سیاست کې ځینې مهم بدلونونه رامنځته کېدی شي. د ټرمپ سخت دریځ او د اوکراین د جګړې په اړه تازه تحلیل ښيي چې نړۍوال ځواکونه او د امریکا سیاست ته د جګړې پر ځای د سولې د رامنځته کولو ته زیاته توجه ورکول کیږي، ښايي د اوکراین د یو شمېر نورو متحدینو پام هم په بله خوا واړوي.
۸. د اوکراین پر سیاست او اقتصاد اغېزې
د امریکا د مرستو کموالی او د ټرمپ د سولې غوښتنې ممکن په اوکراین کې د اقتصادي او سیاسي فشارونو زیاتوالی رامنځته کړي. که امریکا د خپلې مرستې کچه راکم کړي یا د اوکراین سره د جګړې په اوږدولو کې ونډه اخیستو ته زړه ښه نه کړي، اوکراین ممکن د نورو هېوادونو لکه د اروپا اتحادیې سره اړیکې لا تنظیم کړي؛ خو د اوږدمهالې جګړې تمویل د اروپايي اتحادیې لپاره ستونزمنه ده او په دې سره د روسیې له خوا د جګړې د ګټلو امکان زیاتیږي.
پایله
د ټرمپ او زېلېنسکي دا مجلس د نړۍوالو اړیکو لپاره یوه مهمه لحظه وه. ټرمپ هڅه وکړه چې ځان د سولې پلوی وښيي او زېلېنسکي د سولې مخالفه څېره بیان کړي؛ خو زېلېنسکي لا هم د امریکا پراخ ملاتړ ته اړتیا لري. دا مجلس به د اوکراین د جګړې او د نړۍوال سیاست پر سرنوشت مستقیم اغېز ولري.
