د قرغیزستان د کرنې وزارت وايي، چې دغه هېواد په ۲۰۲۴ کال کې افغانستان ته ۸۳ اسان صادر کړي دي. یاد وزارت په یوه خبرپاڼه کې ویلي، چې قرغیزستان د ۲۰۲۴ کال له جنورۍ میاشتې نه تر دسمبر پورې ۹۶۰۰ اسونه دریمو هېوادونو ته صادر کړي دي.
تر ټولو ډېر اسونه ازبکستان ته صادر شوي، چې شمېر یې ۹نیم زره ته رسېږي. همداراز، ترکیې او لاتویا ته دوه دوه اسونه صادر شوي، په داسې حال کې چې پاتې ۸۳اسونه افغانستان ته استول شوي دي.
ازبکستان د قرغیزي غواوو او پسونو تر ټولو لوی پېرودونکی هېواد دی.
د ۲۰۲۴ کال په اوږدو کې قرغیزستان ازبکستان ته ۱۸۵ زره غواوې (غټ څاروي) او ۱۵۳ زره پسونه (واړه څاروي) صادر کړي دي.
په ملګرو ملتونو کې د ایران استازي امیر سعید ایرواني د دوشنبې په ورځ د امنیت شورا په غونډه کې د افغان ښځو او نجونو وضعیت "جدي" وباله. هغه وويل، پر ښځو د طالبانو بنديزونه په اسلام کې هېڅ بنسټ نه لري او د افغانستان له کلتوري دودونو سره په ټکر کې دي.
په ملګرو ملتونو کې د ایران استازي د افغانستان امنیتي وضعیت کړکېچن بللی او ویلي یې دي چې په افغانستان کې د فعالو ترهګرو ډلو په ځانګړې توګه د داعش خراسان څانګې ګواښ نه یوازې د افغانستان بلکې د سیمې او نړۍ د امنیت لپاره هم د اندېښنې وړ دی.
هغه له طالبانو وغوښتل چې له ترهګرۍ سره د مبارزې په برخه کې د افغانستان نړیوال مسولیتونه مراعات کړي او له ترهګرۍ سره مبارزې ته لومړیتوب ورکړي.
سربیره پردې، د ایران استازي ټینګار وکړ چې افغانستان په نړۍ کې له یوه «ناوړه بشري ناورین» سره مخ دی. هغه له طالب چارواکو وغوښتل چې په بشري پروګرامونو کې له لاسوهنې ډډه وکړي، څو مرستې له خنډ پرته خلکو ته ورسېږي.
دغه ایراني ډیپلوماټ امنیت شورا ته په خپله وینا کې د افغانستان بانک د کنګل شویو شتمنیو د غیر مشروط خوشې کولو غوښتنه هم وکړه.
هغه دا هم وویل، چې قانوني افغان کډوال په ایران کې له "هیڅ بندیز" سره مخ نه دي.
د هغه په وینا، په افغانستان کې د ایران سفارت هره ورځ پنځه زره افغانانو ته ویزې ورکوي.
د طالبانو مرستیال ویاند حمدالله فطرت وایي، که د ملګرو ملتونو پرېکړې د هغو هېوادونو چې د افغانستان په جګړه کې ښکېل وو، تر اغېز لاندې وشي؛ نو دا طبیعي ده چې ستونزه د دوی له لوري ده او افغانستان خپل مسوولیت ادا کړی دی.
د طالبانو تر واک لاندې ملي تلویزیون د ښاغلي فطرت په حواله لیکلي، چې ملګري ملتونه دې خپلې پرېکړې په خپلواکه توګه وکړي او د نورو تر اغېز دې نه راځي.
هغه زیاته کړې، طالبانو له نړۍوالې ټولنې سره د مثبت تعامل هڅه کړې؛ خو ځيني هېوادونه یې ترمنځ د تعامل پر وړاندې خنډونه جوړوي.
د طالبانو مرستیال ویاند په داسې حال کې د نړۍوالې ټولنې سره د مثبت تعامل خبره کوي چې د افغانستان په اړه ملګرو ملتونو امنیت شورا په غونډه کې د دغه هېواد لپاره د ملګرو ملتونو د سرمنشي ځانګړې استازې روزا اوتونبایوا ویلي، طالبان د نړۍ له هېوادونو سره په خپل تعامل کې پر یو لړ نړۍوالو اصولو لکه د افغانستان پر ملي حاکمیت ټینګار کوي؛ خو د افغانستان دولت نورو ژمنو ته پاملرنه نه کوي.
هغې زیاته کړې: «طالبان له نړۍ سره د تعامل غوښتونکي دي؛ خو دا طالب چاروکو پورې تړاو لري چې ایا دوی غواړي له نړۍوال نظام سره یوځای شي او ایا اړین ګامونه به پورته کړي او که نه.»
په یاده غونډه کې د پاکستان استازي منیراکرم په کرمان، مسکو او پېښور کې د داعش-خراسان خونړیو بریدونو ته په اشارې سره طالبان د دغې ډلې په کابو کېدو او مبارزه کې ناکام بللي دي.
د پاکستان استازی وايي، چې طالبان له داعش-خراسان سره د مبارزې ادعا کوي؛ خو د نورو ترهګرو ډلو لکه القاعده، تحریک طالبان پاکستان (ټيټيپي) او د بلوڅ ازادۍ غوښتونکو غورځنګ پر وړاندې پاملرنه نه لري.
هغه ویلي، پاکستان به د نورو هېوادونو په همکارۍ د دوحې بهیر په اډانه کې يوه ځانګړې ډله جوړه کړي؛ څو په افغانستان کې د ترهګرۍ پر وړاندې مبارزه په سمه توګه مخته لاړه شي.
بل خوا بیا په ملګرو ملتونو کې د افغانستان سرپرست استازي نصیر احمد فایق د امنیت شورا غړو ته په خطاب کې وویل: «د طالبانو چلند د امنیت شورا د څو پرېکړه لیکونو په ګډون له نړۍوالو قوانینو سرغړونه کړې ده. موږ غواړو چې دا شورا [طالبانو] ته یو واحد پیغام واستوي.»
هغه له دې شورا وغوښتل، چې د لوړپوړو طالب چارواکو پر وړاندې چې د ښځو د حقونو په سرغړونو کې لاس لري؛ "ځانګړي اقدامات" وکړي.
په کابل کې د طالبانو له لوري له سیاسي فعالیتونو راګرځول شوي ګلبدین حکمتیار زوی حبیب الرحمان حکمتیار ویلي، چې د طالبانو د جرګې موخه ملاهبت الله ته د لا ډېر مشروعیت او ځواک ورکول دي.
نوموړي پر اېکس پاڼه کاږلي، چې ملاهبت الله د لا ډېر مشروعیت او ځواک سره غواړي؛ هغه طالبان چې بدلون غواړي، هغه د مشرتابه وړ نه ګڼي او په خپلو لیکو کې واک لري؛ څنډې ته کړي.
د هغه په وینا، طالبان دغه جرګې ته یوازې د خپلو لیکو د تصفیې لپاره اړتیا لري؛ دا به د خلکو لپاره نه وي او نه به هم د چا لپاره د منلو وړ وي.
هغه لیکلي:« انحصاري شوراګانې تل ناکامې شوې دي؛ خو دیکتاتوران تل هڅه کوي، چې داسې شوراګانې او جرګې جوړې کړې؛ ترڅو خپل مطلق واک وساتي او مخالفین له منځه یوسي.»
هغه زیاته کړې، چې طالبان په خپل منځ کې هم نیوکه نه مني او نیوکه کوونکی پوځي محکمې ته کاږي.
هغه وړاندې په نیوکې سره لیکلي:« دوی له الف څخه تر یا پورې هرڅه لپاره طالب وړ ګڼي او طالب یوازینی مسلمان، مومن، صادق، اهل کار، تعلیم یافته او وړ کس ورته ښکاري. پاتې نور افغانان سپک او بې ارزښته ګڼل کېږي.»
تر دې وړاندې د افغانستان پخواني جهادي مشر عبدالرب رسول سیاف هم تېره ورځ ویلي و، چې د طالبانو لهخوا د لویې جرګې رابلل د ملت درد نه شي دوا کولی؛ ځکه دا یوازې د طالبانو د ګټو لپاره ده او بل هېڅوک به یې ونه مني.
دغه څرګندونې وروسته له هغه کېږي، چې افغانستان انټرنشنل (د کب پر ۱۶مه) د سرچینو په حواله رپوټ ورکړ چې د طالبانو مشر ملا هبت الله اخوندزاده د خپل حکومت او «امارتي نظام» د مشروعیت او له سرپرست حالته د راوتلو لپاره لویه جرګه راغواړي.
تېره اونۍ په کابل کې دوو سرچینو افغانستان انټرنشنل- پښتو ته وویل، چې ښايي دغه شاوخوا دوه زره کسیزه لویه جرګه له کوچني اختر وروسته راوبلل شي او د غړو د انتخاب لپاره یې په مرکز او ولایتونو کې د والیانو په مشرۍ چارې پیل شوې دي.
د طالبانو سترې محکمې خبر ورکړی، چې په کاپیسا ولایت کې یې د بېلابېلو جرمونو په تور د یوې مېرمنې په ګډون شپږ کسه په درو وهلي دي.
د دغې محکمې لهخوا په خپره شوې خبرپاڼه کې راغلي، چې د کاپیسا ولایت په حصه دوم ولسوالۍ کې د یوې ښځې په ګډون دوو کسانو ته د «نامشروع» اړیکو په تور او څلورو نورو ته د «لواطت» په تور سزا ورکړل شوې ده.
د خبرپاڼې له مخې، په دغه ولایت کې د طالبانو ابتدایه محکمې یو تورن کس ته د لس میاشتو تنفیذي بند او ۳۵ درو، دویم کس ته د اتو میاشتو تنفیذي بند او ۲۰درو، دوه تورنو کسانو ته د دوه، دوه کالو تنفیذي بند او ۳۹-۳۹ درو او دوه نورو تورنو کسانو ته بیا د یو کلن تنفیذي بند او د ۱۵-۳۵ درو سزا ورکړل شوې ده.
خبرپاڼه زیاتوي، چې دغه سزاوې د دغه ولایت په ابتدایه محکمې کې ورکړل شوې دي.
واک ته د طالبانو له رسېدو وروسته د دغې ډلې ستره محکمه وخت نا وخت په بېلابېلو ولایتونو کې د دغه ډول سزاوو د ورکړې خبر ورکوي.
که څه هم د طالبانو دغه سزاوې د نړۍوالو بشري سازمانونو له نیوکو سره مخ دي؛ خو طالبان ادعا کوي، چې د شرعي حکمونو او د خپل مشر ملا هبتالله د امر او لارښوونې له مخې خلکو ته په عام محضر کې سزاوې ورکوي.
طالبان په دې تړاو د نړۍوالو غبرګونونه د دوی په چارو کې لاسوهنه ګڼي.
پاکستانۍ رسنۍ جیو نیوز راپور ورکړی، چې د ( کب په ۱۶مه) د خیبر پښتونخوا د بنو ولسوالۍ په وروستي برید کې د ۱۶ وژل شویو برید کوونکو له ډلې دوه تنه یې افغان وګړي دي.
په دغه راپور کې راغلي، چې دغه دواړه وسلهوال د افغانستان د پکتیا ولایت اصلي اوسېدونکي دي چې یو یې د درویزو کلي اړوند دی.
راپور زیاتوي، چې د ۱۴ پاتې وژل شویو بریدګرو د هویت او کورنیو په اړه د معلوماتو راټولول لاهم روان دي.
(د کب په ۱۴مه) د خیبر پښتونخوا په بنو ولسوالۍ کې لومړی دوه ځانمرګو بریدګرو د بنو پوځي چاوڼۍ کوهاټۍ دروازې ته څېرمه ځانونه والوزول او بیا وروسته نور وسلهوال چاوڼۍ ته ننوتل او جګړه یې پیل کړه.
د پاکستان پوځ د عامه اړیکو څانګې هم تر دې وړاندې ویلي و، چې د بنو په وروستي برید کې افغان وګړي ښکېل وو.
دغې ادارې د یوې خبرپاڼې په خپرولو سره ویلي، اسناد ښیي چې برید په افغانستان کې پلان شوی و او مشري یې هم د افغانستان دننه د «ټيټيپي» مشرانو کړې ده.
دغې ادارې ویلي و، د طالبانو له حکومته تمه لري چې خپل مسوولیتونه ادا کړي او اجازه ورنهکړي چې د دوی خاوره د پاکستان پر ضد وکارول شي.
د دغې برید پړه د پاکستاني طالبانو د حافظ ګل بهادر اړوند فرسان محمد ډلې په غاړه اخیستې وه.
د پاکستان د پوځ د رسنیو مرکز د خبرپاڼې د شمېرو له مخې، په دغو بریدونو کې د پنځو سرتېرو په ګډون ۱۸ تنه وژل شوي او ۳۲ تنه نور ټپیان دي.
د پوځ په خبرپاڼه کې د عاصم منیر له حوالې لیکل شوي و، چې د ټيټيپي په ګډون ترهګرې ډلې له افغانستان څخه د پاکستان په وړاندې فعالیتونه ترسره کوي.
نوموړي په ټینګار سره ویلي، چې «په وروستیو ترهګریزو بریدونو کې د بهرنیو وسلو کارول د دې ثبوت دی، چې افغانستان د ترهګرو لپاره خوندي پټنځای دی».