د طالبانو د امربالمعروف او شکایتونو اورېدو وزارت خپلو محتسبانو ته امر کړی، چې د هېواد په بېلابېلو ولایتونو کې شتمن کسان دې ته وهڅوي؛ څو له خپلو پانګو او مالونو څخه بېوزله افغانانو ته زکات ورکړي.
د طالبانو یاد وزارت د (کب ۲۵مه) د شنبې په ورځ په یوې خبرپاڼه کې له شتمنو کسانو غوښتنه کړې، چې باید د روان لمریز کال تر پایه پورې د خپلو شتمنیو څخه ۲.۵ سلنه زکات بېل کړي او پر بېوزله افغانانو دې ووېشي.
په خبرپاڼه کې راغلي، د امربالمعروف وزارت د قانون له مخې متحسبان اړ دي چې پر شتمنو کسان وګرځي او د خپلو پانګو په برخه کې یې د زکات وېش ته وهڅوي.
طالبانو له شتمنو کسانو غوښتي؛ څو زکات د ورکړې په برخه کې له بېړې کار واخلي.
طالبانو د زکات ورکړه د فقر د لمنځه وړلو په برخه کې مهم اقدام بللی دی.
ویل کېږي د طالبانو محتسبانو په یو شمېر ولایتونو کې تېر کال هم په جبري توګه سوداګر او شتمن کسان اړ کړي وو؛ څو د دوی په خوښه زکات ووېشي.
د راپورونو له مخې، طالبان شتمن کسان اړ باسي؛ څو د دوی په خوښه ټاکل شويو کسانو ته زکات ورکړي او خلک بیا د دغه چلند څخه خوښ نه دي.
خو دیني عالمان وايي، هغه کسان چې د زکات د ورکړې نصاب یې پوره کړی وي حق لري چې د خپلې خوښې له مخې بېوزله کسان وټاکي او بیا پرې زکات ووېشي.
ډونالډ ټرمپ تازه د امریکا په عدلیې وزارت کې ویلي، له افغانستانه د جو بایډن ادارې پر مهال د امریکایي ځواکونو نامسووله وتو له کبله اوس د بګرام هوایي اډه د چین لاس ته لوېدلې ده.
ټرمپ نیوکه کړې، امریکا باید د بګرام هوایي اډه کې ځکه پاتې شوې وه چې له هغه ځایه یې د چین پر اټومي او هستوي انرژۍ په ښه توګه څار کولای شو.
هغه زیاته کړه:« بګرام د چین له اټومي وسلو سره اېله یو ساعت واټن لري».
ټرمپ ویلي، چې له افغانستانه د امریکایي ځواکونو د وتو له امله د روسیې ولسمشر ولادیمیر پوتین سترګې وکړې او ورته زمینه برابره شوه؛ څو په اوکراین برید وکړي.
ټرمپ تر دې دمخه هم ورته څرګندونې کړې وې او ان ګواښ یې کړی و، چې د بګرام پوځي اډه به بېرته ونېسي.
طالبانو د ډونالډ ټرمپ دغه ډول څرګندونې پخوا هم غندلې وې او پر بګرام پوځي اډه یې د چین د ولکې ادعاوې رد کړې دي.
ټرمپ داسې مهال دغه څرګندونې په وار، وار تکراروي، چې طالبانو له بل هر هېواد پرته له چین سره په بې سارې توګه خپلې اړیکې پیاوړې کړې دي.
چین لومړنی هېواد و، چې ولسمشر یې ان د طالبانو د ډېپلوماټیک استازي باورلیک ومانه او ان ډېپلوماتیکه راشه درشه یې هم تر نورو ډېره ده.
همدا راز چینایي پانګهوالو هم افغانستان ته مخه کړې او همدا اوس د کانونو په سکټور کې چینایان تر نورو ډېر پر پانګونې بوخت دي.
کارپوهان وایي، چین هېڅکله په افغانستان کې د امریکا د اقتصادي مرستو تر څنګ د سیاسي همکاریو تشه نشي ډکولای او ښايي طالبانو سره ځکه بېجینګ خپلې اړیکې نورمال ساتي چې ګوندې په دغه هېواد کې د چین ضد وسلهوالې ډلې پناه ځایونه ونه مومي.
ټرمپ همدا راز طالبانو ته خبرداری ورکړی، چې په افغانستان کې د ۷مېلیارده امریکایي ډالرو په ارزښت ورڅخه پاتې وسلې او پوځي تجهیزات به هم بېرته واخلي؛ خو طالبانو یې په غبرګون کې ویلي، دغه پوځي وسایل ورته د «غنیمت» په توګه پاتې شوي دي.
د طالبانو بهرنیو چارو وزارت د ( کب ۲۵مه) په یوې خبرپاڼه کې د تاجکستان او قرغېزستان ترمنځ د سرحدي کرښو د معلومولو پر سر له رامنځته شوي هوکړهلیک هرکلی کړی دی.
طالبانو ویلي، چې د دواړو هېوادونو ترمنځ دغه هوکړهلیک به په منځنۍ اسیا کې د دوامداره سولې او همکاریو نوی باب پرانېزي.
خبرپاڼه کې راغلي، چې دغه هوکړهلیک به د دواړو هېوادونو ترمنځ د اختلافاتو تر څنګ د سیمې پر ټیکاو، اقتصادي ودې او د متقابل باور پر پیاوړتیا ځانګړې مثبتې اغېزې وکړي.
تاجکستان او قرغېزستان له تېرو شلو کلونو راهیسې د شاوخوا «۱۰۰۰ کېلومېټره» پولې پر سر له یو بل سره وسلهوالې نښتې کړې وې، چې سلګونه کسانو ته پکې مرګ ژوبله اوښتې وه.
په وروستي ځل د ۲۰۲۲ کال په سېپتمبر میاشت کې د دواړو لوریو لهخوا پر پوله سختې نښتې وشوې، چې په پایله کې یې ۱۳۰ کسان ووژل شول او سلګونه نور ټپیان شول.
تر دغو نښتو وروسته دواړو هېوادونو په پوله کې پر یو بل د تګ راتګ لارې هم تړلې وې.
له تېرو دوو کالونو راهیسې د دواړو هېوادونو ترمنځ د دغه پولې پر سر لانجمن مذاکرات ترسره شول، چې بالاخره دواړه لوري د خبرو اترو په دغه پړاو کې یوې وروستۍ پرېکړې ته ورسېدل.
(د مارچ په ۱۳مه نېټه) د تاجکستان او قرغېزستان له لوري د سرحدي کرښو د معلومېدو په موخه تړن لاسلېک شو.
د دواړو هېوادونو د ولسمشرانو امام علي رحمان او صادر جباروف له لوري په یوې انلاین غونډه کې د سرحدي بندرونو او تګ راتګ د بیا پیل لپاره لارې هم پرانېستل شوې.
د طالبانو ترمخه روسیې، امریکا، اروپايي ټولنې او ترکیې هم د تاجکستان او قرغېزستان ترمنځ له دغه تړونه هرکلی کړی دی.
دواړو هېوادونو د بندرونو د خلاصون پر مهال د خوښۍ ځانکړي مراسم هم نیولي وو او دغه چاره د ګاونډیاڼو ترمنځ د نویو اړیکو پیل هم یاد شوی دی.
د برېټانیا پولیسو خبر ورکړی، چې د کډوالۍ ادارې اړوند د یوه هوټل دننه یې د طالبانو ضد پر یو افغان فعال د شوي برید په تور دوه کسان نیولي دي.
د ناطق ملک زاده په نوم یو ۲۹کلن افغان فعال او خبریال چې د طالبانو د سختدریځې اسلامي مفکورې پر ضد فعالیتونه کوي؛ (د فبرورۍ په ۱۳مه نېټه) په هوټل کې د خپلې کوټې دننه پرې د دوو کسانو له لوري برید شوی و.
هغه په دغه برید کې په سینه، لاس او اوږو ټپي شوی دی.
نوموړي اینډېپینډینټ رسنۍ ته ویلي، په دغه هوټل کې یې له ځینو هغو افغان پناه غوښتونکو سره چې د طالبانو ملاتړ یې کاوه؛ د ښځو د حقونو په اړه بحثونه کړي وو او د هغه همدا بحثونه د تاوتریخوالي لامل شوي وو.
ملک زاده د هوټل کارکوونکو ته ویلي وو:« زه د دغو خلکو له لاسه تښتېدلی یم؛ خو اوس له همدوی سره یو ځای اوسېږم».
تر برید شاوخوا لس ورځې وړاندې ملک زاده د پناه غوښتنې قضیه هم منل شوې وه او د کار موندلو پسې یې هڅې کولې.
د برېټانیې د همپشایر سیمهییزو پولیسو ویلي، چې د شپې په شاوخوا یوولس بجو د برید راپور ورکړل شو.
پولیسو د ۲۵ او ۲۹ کلونو ترمنځ دوه مشکوک کسان د برید په تور نیولي دي.
پولیسو دا پېښه ځانګړې بللې او ویلي یې دي، چې عامو خلکو ته کوم جدي خطر نه شته.
ملک زاده یوه شپه په روغتون کې تېره کړه او بیا د لاس د جراحۍ لپاره بل روغتون ته ولېږدول شو.
هغه د طالبانو ښکاره مخالف دی او په خواله رسنیو کې یې د طالبانو پر ضد دریځ نیولی.
د همپشایر د پولیسو مشر گیلیان کاکس ویلي:« زه پوهېږم چې دې پېښې به د ځايي خلکو لپاره اندېښنه پیدا کړې وي؛ خو غواړم ډاډ ورکړم چې دا یو منفرد مورد دی او له تېرو پېښو سره تړاو نه لري. د پولیسو څېړنې لا هم دوام لري».
د طالبانو د مخابراتو او ټکنالوژۍ وزارت خبر ورکړی، چې د تېرو درې نیمو کلونو په لړ کې یې نږدې ۱۸مېلونه سېم کارتونه ثبت کړي دي. دغه وزارت وایي، دا کار یې د خلکو د رواني امنیت لپاره کړی دی؛ خو لا هم اته مېلیونه سېم کارتونه له ثبت پاتې دي.
د طالبانو د یاد وزارت ویاند عنایت الله الکوزی وایي، په هېواد کې ناقانونه سېم کارتونو د خلکو رواني امنیت ګواښلی و او ترې ناوړه ګټه اخیستل کېده چې له همدې کبله دوی د خپلې واکمنۍ په لومړیو کې د ثبت بهیر پیل کړ.
د رسمي شمېرو له مخې، په افغانستان کې ټول ټال ۲۶مېلیونه سېم کارټونه وېشل شوي؛ خو طالبانو ته لا هم د پاتې اته مېلیونو د ثبت جنجالي بهیر په مخ کې پروت دی.
طالبان وایي، چې د هېواد په ګوډ ګوډ کې د مخابراتي شبکو د سېم کارټونو د وېش بهیر یې روان ساتلی دی.
هممهاله د مخابراټي شبکو له لوري هم په خواله رسنیو کې پېغامونه خپرېږي او له خپلو پېرېدونکو غواړي، چې خپل سېم کارټونه ثبت کړي.
طالبان داسې مهال د ناقانونه سېم کارټونو پر ضد د اقداماتو خبره کوي، چې د پرځېدلي جمهوري نظام پر مهال یوه لویه نیوکه دا وه چې همدا ډله د خپلو وسلهوالو فعالیتونو لپاره له بې ثبته سېم کارټونو کار اخلي.
طالبانو د خپلو وسلهوالو فعالیتونو پر مهال خپلې اړیکې په تورو بازارونو کې پر اخیستل شویو هغو سېم کارټونو ټینګولې، چې ثبت نه وو.
ویل کېږي، طالبانو ان د جمهوري نظام پر پوځیانو او بهرنیو ځواکونو د بمي چاودنو پر مهال موبایلونه د غیر راجسټر شویو سېم کارټونو سره چاودېدونکو توکو پورې تړل او بیا د ټلېفوني اړیکې له لارې چاودنې ورکولې.
د راپورونو له مخې، پخواني جمهوري نظام څو ځله هڅه وکړه چې د ناقانونه سېم کارټونو د ثبت بهیر پراخ کړي؛ خو طالبان یې د هېواد په ګوډ ګوډ کې پر وړاندې لوی خنډ وو.
ناقانونه سېم کارټونه که څه هم یو مهال د طالبانو د فعالیتونو لپاره یو لوی فرصت و؛ خو اوس ورته امنیتي سرخوږی هم دی.
د مخابراتي چارو کارپوهان وايي، طالبان د سېم کارټونو په ثبت سره غواړي، چې د افغانستان دننه ټولې اړیکې وڅاري او دوی ته ورپېښ امنیتي ګواښونه هم له همدې لارې کنټرول کړي.
د ترلاسه شویو معلوماتو له مخې، د طالبانو د مخابراتو وزارت او اترا ادارې پر مخابراتي شبکو ځانګړې څار ډله رامنځته کړې ده.
دغه څار ډله مسوولیت لري، چې له مخابراتي شبکې اړې کړي؛ تر څو ټولې مشکوکې اړیکې له دوی سره شریکې کړي او همدا راز د طالبانو د غوښتنو پر بنسټ هم د ځینو شمېرو اړیکې او غږیز معلومات له دوی سره شریک کړي.
په دغه څار ډله کې د طالبانو د استخباراتو تخنیکي کسان هم شته.
ناقانونه سېم کارټونه په افغانستان کې نه یوازې د ترهګرو ډلو لپاره د اړیکو ټینګولو یو ښه فرصت دی؛ بلکې د جنایي جرمونو تر څنګ په وسلهوالو غلاوو او د انسان تښتوونو پېښو کې هم ترې کار اخیستل کېږي.
بېلګې شته، چې انسان تښتوونکو له خلکو سره په غیر راجسټر شویو سېمکارټونو اړیکې نیولې او د ګواښ تر څنګ یې ترې پیسې غوښتي دي.
له دې سره، سره د افغانستان په ځینو لرو پرتو سیمو کې لا هم د مخابراتي شبکو فعالیتونه نشته.
د هېواد په بېلابېلو کلیوالو سیمو کې شکایتونه دا دي، چې مخابراتي شبکو خپل پوښښ نه دی ورغځولی؛ چې نورستان ولایت یې تر ټولو ډېر اغېزمن هغه بلل کېږي.
د نورستان اوسېدونکي شکایت کوي، چې په دغه ولایت کې د مخابراتي شبکو فعالیتونو د مرکز پارون په ګډون یوازې د ولسوالیو تر مرکزونو پورې محدود دي.
همدا راز بله نیوکه دا ده، چې په هېواد کې د مخابراتي شبکو د انټرنېتي خدمتونو بیې اوس هم د پخوا په څېر لوړې دي او هېڅ ډول ځانګړی بدلون پکې نه دی راغلی.
د جمهوري نظام پر مهال د مخابراتي شبکو پلمه دا وه، چې ګوندې طالبانو ته په لرې پرتو سیمو کې باج ورکوي او د لوړو لګښتونو له کبله اړ دي چې د اړیکو او انټرنېټي خدمتونو بیې لوړې کړي؛ خو د دغه پلمې له ختمېدو سره، سره هم بیې ټیتې نه شوې.
همدا راز د مخابراتي شبکو کاروونکي شکایتونه لري، چې د ۴جي یا څلور نسل د انټرنېت په نوم پرې خورا د ټېټ سرعت کڅوړې پلورل کېږي؛ خو طالبانو د خپلو هغو ادعاوو سره سره دغه ستونزې نه دي حل کړي.
که څه هم طالبانو په وار، وار د انټرنېټ د بیو ټیټوالي په تړاو خبرونه خپاره کړل؛ خو په عملي توګه د بیو په ټیټوالي کې لا تر اوسه هېڅ راز ښکاره بدلون نه دی لیدل شوی.
یو شمېر امریکايي رسنیو راپور ورکړی، چې د ډونالد ټرمپ حکومت د لسګونو هېوادونو پر وګړو د سفرونو د سختو بندیزونو او محدودیتونو لګولو پر سر غور کوي؛ که دغه طرحه پلې شي د افغانانو په ګډون به د لسو نورو هېوادونو وګړي امریکا ته له سفر کولو څخه منع شي.
د نیویارک ټاېمز ورځپاڼې خبر ورکړی، چې د ټرمپ اداره د ۴۳ هېوادونو پر وګړو د سفرونو پر بندیزونو غور کوي.
د سرچینو په وینا، دغه ګام د ټرمپ د لومړۍ دورې د کډوالۍ بندیزونو پرتله یو څه محدود دی؛ خو لا یې هم د پراخېدو شونتیا لیدل کېږي.
رویټرز هم راپور ورکړی، چې دغه پرېکړه لا وروستۍ شوې نه ده؛ خو د امریکا حکومت لهخوا یوه مسوده چمتو شوې چې پکې هېوادونه په درېیونوملړونو وېشل شوي دي:
سور نوملړ: په دې کې ۱۱ هېوادونه شامل دي، چې وګړي یې د امریکا خاورې ته له ننوتو منع شوي دي.
په دغو هېوادونو کې افغانستان، ایران، بوتان، کوبا، لېبیا، شمالي کوریا، سومالیا، سوډان سوریه، ونزویلا او یمن شامل دي.
نارنجي نوملړ: دغه نوملړ هغه هېوادونه لري، چې پر وګړو یې سخت محدودیتونه لګول کېږي؛ خو په بشپړه توګه پرې د سفرونو بندیزونه نه لګول کېږي.
سوداګر او شتمن کسان ښايي ویزې او امریکا ته د ننوتو اجازه ترلاسه کړي؛ خو د کډوالۍ تر څنګ به یې سیاحتي ویزې ځنډول کېږي.
په دغه نوملړ کې بېلاروس، اریتریا، هایټي، لاووس، میانمار، پاکستان، روسیه، سییرا لیون، سوېلي سوډان او ترکمنستان شامل دي.
ژېړ نوملړ: دا ۲۲ هېوادونه لري، چې هغوی ته ۶۰ ورځې ورکړل شوې؛ څو خپلې «تشې» ډکې کړي. که دغه هېوادونه خپلې ستونزې حل نه کړي؛ نو ښایي په سور یا نارنجي نوملړ کې شامل شي.
امریکايي چارواکو ویلي، چې دغه درې نوملړه لا وروستي نه دي او ښايي تر هغې چې سپینې ماڼۍ ته لېږل کېږي پکې بدلون راشي.
د ټرمپ دغه نوي بندیزونه د هغه د لومړۍ دورې پر مهال د کډوالۍ تګلارو ته ورته دي.
هغه په ۲۰۱۸ کال کې هم د اتو هېوادونو پر وګړو د سفر بندیزونه لګولي وو.
د امریکا ولسمشر اوس یو نوی اجراییوي فرمان لاسلیک کړی، چې له مخې به یې له نورو هېوادونو امریکا ته تلونکي کډوال تر سختو او جدي امنیتي ارزونو څخه تېرېږي.
ټرمپ ویلي، دغه بندیزونه د امریکايي وګړو د خوندیتوب لپاره اړین دی؛ خو یو شمېر نیوکه کوونکي دغه تګلاره له توپیري چلنده ډکه او د نړۍوالو ازادیو خلاف کړنه بولي.
ښايي دغه تازه بندیزونه نه یوازې پر کډوالو بلکې د امریکا او په نوملړ کې د شاملو هېوادونو ترمنځ پر ډېپلوماټیکو اړیکو او اقتصاد هم اغېزې وکړي.
په پاکستان کې د امریکا ځیني متحدین چې لا وار دمخه د ټرمپ د کډوالۍ پروګرامونو لغوه کېدو اړوند فرمان اغېزمن کړي؛ د سفرونو د بندیزو دغه پرېکړې یې اندېښنې لا پسې ډېرې کړې دي.
په پاکستان کې نږدې ۲۵زره هغه افغانان چې په خپل هېواد کې یې له امریکایي ځواکونو او ادارو سره دندې کړې وې سره له دې چې د امریکا د کډوالۍ پروګرام ته منل شوي؛ خو د ټرمپ د وروستۍ پرېکړې له مخې یې قضیې ځنډول شوې او له یوه نامعلوم برخلیک سره مخ دي.
د امریکا افغان متحدینو په وار، وار له ټرمپ غوښتي، چې دوی ته دې د کډوالۍ او د سفرونو د بندیز په برخه کې معافیت ورکړي.