د پاکستان اېکسپرېس ټربیون ورځپاڼې په خپله وروستۍ سرمقاله کې په دغه هېواد کې د جګړو او ناامنیو بې ساري زیاتوالي ته په اشارې سره لیکلي دي، چې په افغانستان کې د طالبانو واکمنېدل د پاکستان ضد وسلهوال زړور کړي دي.
د مقالې له مخې، دغه وضعیت په ښکاره ډول په کابل کې د رژیم له بدلون سره تړاو لري. دا په داسې حال کې ده، چې پاکستان په پیل کې د طالبانو واکمنېدل ولمانځل او هیله یې څرګنده کړه چې دغه واکمني به له دغه هېواد سره د همکاریو یو نوی باب پرانیزي.
پاکستاني چارواکي په دې باور وو، چې د امریکا او بهرنیو ځواکونو له وتلو وروسته به له طالبانو سره همکاري وکړي او خپلې ستراتیژیکې ګټې به خوندي کړي.
خو واک ته د طالبانو له رسېدو څو میاشتې وروسته څرګنده شوه، چې د پاکستان دغه تمه ناسمه وه او طالبانو د پاکستاني طالبانو تحریک «ټيټيپي» یا نورو ډلو پر ضد له اقدام کولو ډډه کړې او د پاکستان په وړاندې یې له دښمنۍ ډک چلند غوره کړی دی.
لیکوال لیکلي، چې نن سبا طالبان له پاکستان سره نه؛ بلکې له هندوستان سره ښې اړیکې لري. دا په داسې حال کې ده، چې تر دې وړاندې هند تل طالبان د پاکستان د یوې پراکسي ډلې په توګه ګڼلي وو.
مقاله زیاتوي، اوسمهال پاکستان د هند پرتله له افغانستان څخه ډېر د ګواښ احساس لري او د اړیکو د ترینګلتیا یو اصلي لامل یې دا دی، چې پاکستان نور د دغو ډلو د خوشحالولو پالیسي نه څاري.
په مقاله کې راغلي، طالبانو له پاکستان څخه غوښتي چې د ټيټيپي سره خبرې وکړي او د دغې ستونزې لپاره یوه سیاسي حل لاره پېدا کړي؛ خو پاکستان په کلکه ویلي چې له ټيټيپي ډلې سره به خبرې ونه کړي.
د یادولو وړ ده، چې وسلهوالې ډلې تل له جګړې او تاوتریخوالي څخه د خپلو مخالفینو پر وړاندې د فشار په توګه کار اخلي؛ طالبانو هم په دوحه کې له امریکا سره د خبرو پر مهال له همدغې لارې کار اخیستی و.
ټيټيپي او بلوڅ بېلتونپاله غورځنګ هم په دې وروستیو کې یې دغه ستراتیژي خپله کړې او په مرګوني بریدونو سره یې پر پاکستان فشارونه زیات کړي؛ ترڅو دغه هېواد تسلیمېدو ته اړ کړي.
د ساوت چاینا مارنېنګ پوسټ د راپور له مخې، له هغه وخته چې طالبان بیا ځل واک ته رسېدلي د خپلې سختدریځې مفکورې له مخې یې پر ښځو سخت محدودیتونه لګولي دي؛ خو سره له دې که څه هم نجونې او ښځې اړې دي، چې خپل بدن او مخونه پټ کړي خو د طالبانو مذهبي پولیسو د بورقې اغوستل لازمي نه دي ګڼلي.
همدا لامل دی، چې ډېرې نجونې د داسې حجابونو انتخاب کوي چې په عربي هېوادونو کې عام دي.
بورقه یا عربي حجاب؟ د نجونو نوی انتخاب
د کابل او مزار شریف ګڼو نجونو د بورقې پر ځای اوږدې، پلنې عبایاګانې (عربي حجابونه) او ځینې وختونه نقابونه کاروي.
ځینې یې د طبي ماسکونو یا عربي نقابونو څخه کار اخلي، چې یوازې سترګې پکې ښکاري.
تهمینه عادل چې ۲۳ کلنه ده او د طالبانو د بندیزونو له کبله یې د اقتصادي پوهنځي زدهکړې نیمګړې پاتې شوې دي د ححاب په تړاو وایي:« د نوي نسل نجونې د بورقې رنګ او ډیزاین نه شي زغملای. موږ د خواله رسنیو له لارې د نړۍ د ښځو فیشن څارو او زه شخصاً عبایا غوره ګڼم، ځکه پکې ارامه یم».
نورو ښځو هم ویلي، چې د بورقې پرتله عربي حجاب او ټېکری دوی ته د لباس د ډول، رنګ او کیفیت د انتخاب له پلوه یو څه ازادي ورکوي.
د بورقې دودیز ملاتړي
که څه هم ځینو مېرمنو د بورقې پر ځای عربي حجاب ته ارزښت ورکوي؛ خو لا هم ډېرې عمر خوړلې ښځې په دودیز ډول بورقې اغوندي.
څلوېښت کلنې نسیمې وویل: «مخ ښکاره کول ګناه ده!».
خو هغه دا هم مني، چې د ډېرې ګرمۍ پر مهال ځینې وختونه عربي حجاب او ټېکری انتخابوي؛ ترڅو خوله او پوزه یې لږه ازاده وي.
طالبانو د کابل تر نیولو وروسته ژمنه وکړه، چې دا ځل به نرم چلند کوي؛ خو د ملګرو ملتونو راپورونه وايي، چې طالبان اوس هم پر ښځو سخت محدودیتونه لګوي او د ښځو د وضعیت لپاره یې «جنسیتي اپارټایډ» اصطلاح کارولې ده.
د طالبانو د امربالمعروف او شکایتونو اورېدو وزارت ویاند سیف الاسلام خیبر ویلي: «فرق نه لري چې ښځې بورقه اغوندي که بل ډول حجاب، مهمه دا ده چې پټې وي».
هم مهاله په کابل ښار کې د بورقو پلورونکي وایي، چې د دې دودیز لباس بازار مخ په کمېدو دی.
د بورقو یو هټۍوال ګل محمد په وینا:« اوس ډېری بورقې له چین څخه راځي، د نخي پر ځای د نایلون جوړې دي، چې ژمي کې ډېرې سړې او دوبي کې دومره ګرمې وي لکه اور».
د نجونو د مقاومت بله بڼه
د کندهار اوسېدونکې ۲۳کلنه صبریې په خبره، د طالبانو له واکمنېدو سره یې د خپلې خوښې خلاف په لومړي ځل بورقه واغوستله.
هغې زیاته کړه:« تګ راته پکې سخت و، نه مې شو کولای چې پکې لاره سمه وګورم او ان ښي او کېڼ طرف ته کتل راته پکې سخت وو. عجبه تجربه وه راته».
د طالبانو د سختو محدودیتونو له کبله افغان نجونې هڅه کوي، چې لږ تر لږه د خپلو ازادیو او د طالبانو بندیزونو څخه د خلاصون لپاره کوچنۍ بدیلې لارې هم ولټوي. حتی په دغو بدیلو لارو کې د دودیزو بورقو پر ځای د عربي حجابونو کارول هم یوه بېلګه ده.
د راپورنو له مخې، په تېر ۲۰۲۴ زېږدیز کال کې د طالبانو امربالمعروف محستبان څو، څو ځله په بېلابېلو ښارونو کې د حجاب پلورونکو دوکانونو ته ورغلي او په ښکاره ټکو یې ورته ویلي، چې باید د تورو عربي حجابونو له پلورلو څخه ډډه وکړي.
په پکتیا کې د دغو محتسبانو د جوماتونو په لاډسپیکرونو کې اعلانونه کړي وو، چې د سترګو ښکارېدو له کبله ښځې نشي کولای چې تور عربي حجابونه واغوندي.
د تېر کال د «ډېسمبر میاشتې ۶مه» نېټه هم دغې ډلې په هلمند ولایت کې هټۍوالو ته خبرداری ورکړی و، چې تور حجابونه دې نه پلوري او یوازې د دودیزو بورقو د پلور حق لري.
