چین هڅه کوي، چې په افغانستان کې د بېثباتۍ مخه ونیسي؛ ځکه چې په دغه هېواد کې د کړکېچ زیاتوالی د چین لویدیځې پولې او د سېنکیانګ سیمې ته ګواښونه پېښولی شي.
بېجینګ د اویغور وسلهوالو له فعالیتونو څخه اندېښمن دی او نه غواړي، چې افغانستان د چین ضد عناصرو لپاره په امن پناه ځای بدل شي.
له همدې امله چین د افغانستان پولې ته نږدې خپل امنیتي تدابیر سخت کړي، اضافي ځواکونه یې ځای پر ځای کړي او د سیمې له هېوادونو سره یې استخباراتي همکاري پراخه کړې ده.
مقاله زیاتوي، له امنیتي اندېښنو سربېره چین د افغانستان د طبیعي زېرمو لکه مس، لېتیم او نورو نایابه معدني موادو ته هم خپلې سترګې ور اړولې دي.
بېجینګ د «یو کمربند، یوه لار» نوښت د پراخولو په موخه هڅه کوي، چې افغانستان د دغې اقتصادي پروژې برخه وګرځوي؛ خو په افغانستان د طالبانو تر واک لاندې پراخ فساد، کمزورې حکومتولي او د ترهګریزو ډلو حصور د چینایي پانګهوالو د اندېښنې لامل شوي دي.
د پانګونې او نړۍوال مشروعیت پر هڅو بوخت طالبان
په ۲۰۲۱ کال کې واک ته د طالبانو له رسېدو وروسته، دغه ډله د نړۍوالې انزوا سره مخ دي؛ نو ځکه هڅه کوي بهرني پانګهوال جذب کړي او نړۍوال مشروعیت ترلاسه کړي.
چین د هغو محدودو قدرتونو له ډلې څخه دی، چې طالبانو سره یې تعامل ته چمتووالی ښودلی چې دا د طالبانو لپاره مهم فرصت ګڼل کېږي.
خو چین طالبانو ته په ډاګه کړې، چې د اقتصادي همکاریو دوام د امنیت د ټینګښت او د افراطي ډلو د کنټرول پر شرایطو ولاړ دی.
چین اندېښنه لري، که طالبان پانګهوالو ته امنیت برابر نه کړي؛ نو دا همکاري به له جدي ستونزو سره مخ شي.
د سیمې جیوپولیټیکي ننګوونې
د طالبانو او چین ترمنځ د اړیکو بله مهمه ننګوونه د سیمې جیوپولیټیکي رقابتونه دي.
هند هڅه کوي، چې د بشري مرستو او پراختیايي پروژو له لارې په افغانستان کې خپل نفوذ پراخ کړي؛ خو پاکستان چې پخوا یې د طالبانو ملاتړ کاوه، اوس د پاکستاني طالبانو (ټيټيپي) له بریدونو څخه سخت ناراضه دی.
دغه وضعیت چین ته هم چېلنجونه راولاړ کړي، ځکه بېجنیګ له اسلام اباد سره ژورې سټراټېژیکې اړیکې لري او نه غواړي له دې اړخه تر فشار لاندې شي.
د نامعلوم اېتلاف راتلونکی
که څه هم د چین او طالبانو همکاري دوام لري؛ خو دغه اړیکې لا هم له ګواښ سره مخ دي.
د چین لپاره افغانستان نه یوازې د اقتصادي فرصتونو سرچینه ده؛ بلکې د افراطیت د نفوذ د مخنیوي یو مهم ټکی هم ګڼل کېږي.
د طالبانو لپاره، له چین سره اړیکې د نړۍوالې انزوا د ماتولو او بهرنیو پانګونو د جذبولو یوه مهمه وسیله ده.
خو دا همکاري به تر هغه دوام وکړي؛ څو طالبان وکولای شي امنیت تضمین کړي او سختدریځې ډلې کنټرول کړي.
که طالبان دا کار ترسره نه کړي، چین ښايي د افغانستان په اړه خپله تګلاره له سره و ارزوي چې دا به د افغانستان پر اقتصاد ناوړه اغېزه وکړي او د لا بېثباتۍ لامل به شي.
د فرایډی ټایمز خپره کړې مقاله څرګندوي، چې د چین او طالبانو اړیکې د اعتماد پر بنسټ نه؛ بلکې د مصلحت او متقابلو ګټو پر بنسټ ولاړې دي.
که څه هم دغه همکاري ښايي لنډمهاله دوام وکړي؛ خو د اوږدمهاله ستونزو او امنیتي ګواښونو له امله هر وخت د دغه اېتلاف د کمزوري کېدو شونتیا شته.
که طالبان د چین امنیتي ګواښونو ته ژمن پاتې نشي؛ نو یاد هېواد به د خپل ملاتړ کچه را کمه کړي، چې دا چاره به د افغانستان پر راتلونکي او د سیمې پر جیوپولیټیکي وضعیت ژورې اغېزې ولري.