په غزه کې یوازې تېره اوونۍ له ۲۷۰ ډېر ماشومان وژل شوي

د ماشومانو د خونديتوب نړۍوال بنسټ په یوه نوي راپور کې ویلي، چې پر غزې د اسراييل د بریدونو په ترڅ کې یوازې تېره اوونۍ له ۲۷۰ څخه ډېر ماشومان وژل شوي دي.

د ماشومانو د خونديتوب نړۍوال بنسټ په یوه نوي راپور کې ویلي، چې پر غزې د اسراييل د بریدونو په ترڅ کې یوازې تېره اوونۍ له ۲۷۰ څخه ډېر ماشومان وژل شوي دي.
په غزه کې د دغه بنسټ یوې مسوولې ریچل کومېنګز د سېشنبې په ورځ (د مارچ ۲۵مه) وویل: «ماشومان وژل کېږي، نړۍ خاموشه ده.نه مرسته شته، نه امنیت او نه راتلونکی.»
څو ورځې مخکې په غزه کې روغتیايي چارواکو ویلي و، چې د ۲۰۲۳ کال د اکتوبر په ۷مه د اسراییل د بریدونو له پیل راهیسې له ۵۰زرو څخه ډېر خلک وژل شوي او په وینا یې، نږدې دوه پر درېیمه برخه یې ماشومان او تنکي ځوانان دي.
د دوه میاشتني لنډمهالي اوربند وروسته چې د غزې د ۱۸ میاشتنۍ جګړه یې څهناڅه ارامه کړې وه، اسراییل د تېرې اوونۍ د سېشنبې په ورځ پر دغې سیمې یو ځل بیا پراخ هوايي او ځمکني بریدونه پیل کړي او د اوربند د سرغړونې دلیل یې د حماس لهخوا د ټولو برمتهشویو نهخوشېکېدل په ګوته کړی دی.
همداراز، د فلسطین روغتیايي چارواکي وايي چې په تېره یوه اوونۍ کې نږدې ۷۰۰ کسان وژل شوي دي.
د رویټرز څېړنه چې د غزې روغتیايي چارواکو لهخوا چمتو شوې ښیې، چې د ۱۴ کسیزو کورنیو په ګډون له یو زرو ۲۰۰ څخه ډېرې کورنۍ په بشپړ ډول لهمنځه تللې دي.
د فلسطین د روغتیا وزارت وايي، چې په دې معلوماتو کې ټول قربانیان نهشاملېږي، ځکه دغه وزارت اټکل کوي چې شاوخوا ۱۰ زره مړي لا هم تر خاورو لاندې دي.
په تېره جنورۍ میاشت کې د لېنسټ طبي مجلې لهخوا خپره شوې ارزونه څرګندوي، چې د اټکل لهمخې د غزې د جګړې په ترڅ کې د قربانیانو شمېر ښايي د رسمي شمېر په پرتله شاوخوا ۴۰ سلنه کم وي.


د ډنمارک لومړۍ وزیرې میټ فریډریکسن د سې شنبې په ورځ د دې اونۍ په جریان کې د ډنمارک نیمه خپلواکې سیمې ته د متحده ایالاتو د لوړپوړي پلاوي د ناغوښتل شوي سفر څخه مخکې وویل، چې متحده ایالات په ګرینلېنډ باندې "د نه منلو وړ فشار" راوړي.
امریکايي پوځي اډې ته سفر کې به د متحده ایالاتو د ولسمشر مرستیال جي ډي ونس، د هغه مېرمن اوشا ونس، د سپینې ماڼۍ د ملي امنیت سلاکار مایک والټز او د انرژۍ وزیر کریس رایټ هم شامل وي.
د متحده ایالاتو د ولسمشر مرستیال د سې شنبې په ورځ پر اېکس پاڼې لیکلي، چې د جمعې په ورځ به ګرینلېنډ ته سفر وکړي.
ولسمشر ډونالډ ټرمپ د دوشنبې په ورځ خپل وړاندیز بیا تکرار کړ، چې امریکا باید ګرینلېنډ ونیسي او ویې ویل، چې دا پراخه ټاپو د امریکا د ملي امنیت لپاره مهمه ده.
فریډریکسن دا وړاندیز رد کړ او ویې ویل، چې دا د ګرینلېنډ خلکو پورې اړه لري چې د خپل راتلونکي په اړه پرېکړه وکړي.
هغې ډنمارکي رسنیو ډي ار او ټي وي ۲ ته وویل: "زه باید ووایم چې په دې حالت کې په ګرینلېنډ او ډنمارک باندې فشار راوړل د منلو وړ نه ده او دا هغه فشار دی چې موږ به یې پر وړاندې مقاومت وکړو."
د جنوري په میاشت کې د کانونو بډایه ټاپو ته د ټرمپ د مشر زوی ډونالډ جان ټرمپ د شخصي سفر راهیسې، ټرمپ په دوامداره توګه د ګرینلېنډ د متحده ایالاتو سره یوځای کېدو په اړه خبرې کړې دي او د ګرینلېنډ اوسېدونکي یې هڅولي، چې له متحده ایالاتو سره یوځای شي.
دا په داسې حال کې ده، چې نظر پوښتنو ښودلې، چې د ګرینلېنډ نږدې ټول اوسېدونکي د متحده ایالاتو سره د یوځای کېدو مخالفت کوي.

د خبریالانو د خونديتوب نړۍواله کمېټه یا سيپيجې وايي، تېره ورځ د غزې په بېلابېلو سیمو کې د اسراییل د هوايي بریدونو په ترڅ کې دوه خبریالان وژل شوي، چې په دې سره د حماس او اسراییل د جګړې له پیل راهیسې د وژلشویو خبریالانو شمېر ۱۷۰ ته ورسېد.
نوموړې کمېټې د چهارشنبې په ورځ (د مارچ ۲۶مه) په یوه بیان کې زیاته کړې، چې په ټوله نړۍ کې د مطبوعاتو ازادي او د خبریالانو خونديتوب له ګواښ سره مخ دی.
دغې کمېټې ویلي، په وژلشویو خبریالانو کې یو کس ۲۳ کلن حسام شباط و چې د غزې په شمال کې یې د الجزیري خبري شبکې لپاره کار کاوه.
د اسراییل دولت ادعا کړې، چې شباط او د الجزیرې شبکې یو شمېر خبریالان له حماس سره اړیکې لرلې او د جګړې پرمهال یې له حماس سره په بریدونو کې برخه اخیستې وه، خو د خبریالانو د خونديتوب نړۍوالې کمېټې بیا دا ادعا بې بنسټه بللې او له اسراییل یې غوښتي، چې پر خبریالانو خپل بریدونه ودروي.
د یادې کمېټې په بیان کې راغلي، دا لومړی ځل نه دی چې د غزې د جګړې پرمهال خبریالان په نښه کېږي، بلکې د دغې جګړې له پیل راهیسې د رسنیو ډېری دفترونه کنډواله شوي او د خبریالانو ژوند په بشپړه توګه له ګواښ سره مخ شوی دی.
د خبریالانو د خونديتوب نړۍوالې کمېټې په ټوله نړۍ کې پر خبریالانو د بریدونو د ډېروالي او پر خپلواکو رسنیو د دولتونو د فشار خبرداری ورکړی دی.
دغه بنسټ همداراز د ترکیې په استانبول کې د دې ښار د ښاروال د نیولکېدو پر ضد وروستیو لاریونونو ته په اشارې سره زیاته کړې، چې د دغو لاریونونو په ترڅ کې یو شمېر خبریالان د پولیسو لهخوا نیول شوي او زیاتوي، چې دا د مطبوعاتو د ځپلو په معنا ده.
په بیان کې د سيپيجې اجراییوي رییس جوډي ګینسبرګ په حواله ټینګار شوی، چې نړۍواله ټولنه باید د خبریالانو د دفاع لپاره اقدامات وکړي او په وینا یې، د خپلواکو رسنیو کمزوريکول په ټوله نړۍ کې ډېموکراسي له ګواښ سره مخ کولای شي.
د یادونې ده، چې د بشري حقونو فعالانو او د رسنیو ملاتړکوونکو بنسټونو ډېر ځله د غزې په ګډون په ټوله نړۍ کې د خبریالانو او د مطبوعاتو د ازادۍ د خونديتوب لپاره د بېړنيو اقداماتو غوښتنې کړې دي.

د اوسکار جایزې ګټونکی حمدان بلال چې د «بله خاوره نه شته» (No Other Land) په نوم د مستند فلم جوړونکی دی، د اسراییل له بنده خوشې شو. نوموړی چې تېره ورځ د یوه برید په پایله کې ټپي شوی و، د اسراییلي پوځ له خوا ونیول شو.
د بلال همکار یووال ابراهام د سې شنبې په ورځ پر خپلې اېکس پاڼې لیکلي، چې حمدان بلال د اسراییلي پوځ اډه کې ټوله شپه وهل شوی، خو اوس ازاد شو او د خپلې کورنۍ خوا ته روان دی.
د اسوشېټېډ پرېس خبري اژانس راپور ورکړی، چې د دوی خبریالانو بلال او دوه نور فلسطینیان د اسراییلي استوګنځي کریات اربع کې د پولیسو له مرکز څخه وتلو پر مهال لیدلي دي.
د راپور له مخې، بلال پر مخ زخمونه درلودل او پر جامو یې د وینې نښې وې.
بلال دغه خبري اژانس ته ویلي: “زه یې د پوځ په اډه کې ساتلی وم او مجبور کړای شوم چې د یخچالي هوا لاندې ویده شم. زما سترګې یې ۲۴ ساعته تړلې وې. ټوله شپه مې سړه تېره کړه. یوه کوټه وه، ما څه نهشوای لیدلی. یوازې مې د سرتېرو د خندا غږونه اورېدل چې پرما یې مسخرې کولې.”
حمدان بلال او د No Other Land مستند فلم نور همکاران یې دا میاشت د ۹۷م اکاډمي جایزو (اوسکار) پر مهال د جایزې ګټلو پر مهال ستیج ته وختل.
دا فلم د اسراییلي اشغال لاندې د فلسطینیانو ژوند ته ځانګړی شوی دی.
"بله خاور نه شته" مستند فلم چې سږکال یې د غوره مستند فلم لپاره د اوسکار جایزه وګټله، د یطا کډوالو کمپ د اوسېدونکو هڅې انځوروي، چې د اسراییلي پوځ له خوا د دوی کلیو د ویجاړولو مخه نیسي.
بلال او عدرا دواړه د یطا اوسېدونکي دا مستند فلم د دوو اسراییلي ډایرکټرانو یووال ابراهام او راحیل زور سره په همکارۍ جوړ کړی دی.
دې مستند فلم د ۲۰۲۴ کال د برلین په نړۍوال فلم فسټیوال کې هم څو جایزې وګټلې.
دا په داسې حال کې ده، چې د دوشنبې په ورځ شاوخوا یو شمېر کسانو چې ځینو یې ماسکونه اغوستي وو، ځینې یې وسله وال وو او ځینو نورو یې د پوځ یونیفورم لرلو، د روژې ماتي پر مهال د نیول شوې غزې سوسیا کلي باندې برید وکړ.
د کلي اوسېدونکو ویلي، کله چې اسراییلي سرتېري راورسېدل، نو دوی خپل ټوپکونه د فلسطینیانو لور ته ونیول، په داسې حال کې چې مېشتو کسانو د تیږو ویشتلو ته دوام ورکړ.
د حمدان بلال مېرمنې لامیا بلال ویلي، چې کله یې خاوند بهر وهل کېده، هغې له خپلو درېیو ماشومانو سره دننه ځان پټ کړی و.
هغې وویل: “ما د خپل خاوند چیغې اورېدې، چې ویل یې زه مړ کېږم، امبولانس ته زنګ ووهئ،
کله مې چې د کړکۍ له لارې وکتل، درې سرتېري مې ولیدل چې بلال د ټوپکونو قیضو سره وهي.”
د بخښنې نړۍوال سازمان دا برید غندلی او عاملینو ته یې د سزا ورکولو غوښتنه کړې.
بلال ویلي، دا برید د یوه پېژندل شوي اوسېدونکي له خوا شوی، چې مخکې یې هم ورته ګواښونه کړي وو.
په یوې ویډیو کې چې د اګسټ میاشتې راهیسې په ټولنیزو رسنیو خپرېږي، دغه اوسېدونکي له نورو ماسک لرونکو کسانو سره یوځای، بلال ته وايي: “دا زما ځمکه ده، خدای راکړې ده.”
په ویډیو کې هغه بلال ته سپکاوی کوي او هڅه کوي، چې جګړه ورسره وکړي.
همداراز هغه ورته وايي: “بل ځل به دا خبره ښه پایله ونلري.”

د امریکا سيبياېس خبري شبکې د خپلو سرچینو په حواله راپور ورکړی، چې د ډونالډ ټرمپ دولت پر شرایطو د برابرو پناهغوښتونکو په ګډون د ځینو کسانو د ګرینکارټ غوښتنلیکونو د ورکړې بهیر ځنډولی دی.
نوموړې شبکې د سېشنبې په ورځ (د کب ۵مه) لیکلي، چې دا پرېکړه په خاموشه توګه او د کډوالو د قضیو د کره ارزونې په موخه شوې ده.
که څه هم په راپور کې دا څرګنده نه ده، چې د کومو هېوادونو د وګړو غوښتنلیکونه ځنډول شوي، خو دا پرېکړه کولای شي د یو شمېر هغو افغان کډوالو وضعیت چې له ۲۰۲۱ کال وروسته متحدهایالاتو ته تللي او په دغه هېواد کې دایمي استوګنې ته په تمه دي، اغېزمن کړي.
باخبره سرچینو سيبياېس شبکې ته ویلي، د متحدهایالاتو د تابعیت او کډوالۍ خدمتونو چارواکو دغې ادارې ته امر کړی، چې د هغو پناهغوښتونکو د دایمي استوګنې د غوښتنلیکونو د ورکړې بهیر په لنډمهالي ډول ودروي، چې د پناهغوښتنې یې منل شوې دي.
سيبياېس لیکلي، چې پناهغوښتونکي د امنیتي ارزونې اوږد بهیر، روغتیايي معایناتو او مرکو بهیر وروسته چې په معمول ډول میاشتې او ان کلونه وخت نیسي، متحدهایالاتو ته د ننوتلو اجازه ترلاسه کړي.
اوس بایدیو ځل بیا دا پناهغوښتونکي ثابته کړي، چې دوی د سیاسي، نژادي یا مذهبي دلایلو له مخې د ځورونې په خطر کې دي او همداراز د دغه هېواد لپاره امنیتي ګواښ نه ګڼل کېږي.
ورته مهال، د امریکا د کورنیو امنیت وزارت د سيبياېس خبري شبکې راپور تایید کړی او ویلي یې دي، چې د ګرینکارټ غوښتنلیکونو د ورکړې بهیر د ولسمشر ډونالډ ټرمپ د حکم د پليکېدو لپاره اړین دی.
دغه وزارت زیاته کړې: «د تابعیت او کډوالۍ خدماتو ادارې د [پناه غوښتونکو] د وضعیت د ارزونې لپاره ځیني غوښتنلیکونه په لنډمهالي ډول ځنډولي ترڅو ملي عامه امنیت ته ګواښونه وپېژندل شي.»
تر دې مخکې ټرمپ فدرالي ادارو ته امرکړی و چې «تر ډېر ممکن حده ټول بهرنیان چې د متحدهایالاتو ته د ننوتلو یا اقامت اراده لري، تر پلټنې او ارزونې لاندې ونیول شي.»
د یادونې ده، چې تېره اوونۍ د امریکا ولسمشر ډونالډ ټرمپ دولت پرېکړه کړې وه چې د اپرېل له ۲۴مې وروسته په متحده ایالاتو کې د کیوبا، هایټي، نیکاراګوا او د وینزویلا د وګړو په ګډون د ۵۳۰ زره کسانو د لنډمهالې استوګنې قانوني اسناد لغوه کوي.

ترکیې د حکومتي ضد لاریونونو د خبري پوښښ له امله د سې شنبه په ورځ د فرانس پرېس خبریال یاسین اک ګول نیولی دی.
د ترکیې د خبريالانو اتحادیه وایي، چې د دغه هېواد یوې محکمې د فرانسپرېس خبري اژانس یاد خبریال د هغو څېړنو لپاره نیولی، چې د استانبول د نیول شوي ښاروال د بندي کېدو په تړاو یې د حکومتي ضد لاریونونه یې تر پوښښ لاندې نیولي و.
د محکمې د حکم له مخې، اکګول به د غیر قانوني تجمعاتو او لاریونونو کې د ګډون په تور د محکمې تر پیلېدو پورې په بند کې پاتې شي.
دغه خبریال محکمې ته ویلي، چې د خبریال په توګه د خبري پوښښ لپاره د لاریونونو په سیمه کې و او د نوموړي وکیلانو هم د هغه د خوشې کېدو غوښتنه کړې ده.
د فرانس پرېس خبري اژانس مشر فاریس فرایز هم د اک ګول د ژر خوشې کېدو ترڅنګ ویلي، چې هغه د یو خبریال په توګه د لاریونونو د خبري پوښښ لپاره په سیمه کې و.
د ترکیې د خبريالانو اتحادیې ویلي، چې اک ګول د هغو اوو نیول شویو خبریالانو له ډلې څخه دی، چې په لاریونونو کې د حضور له امله نیول شوی دی.
د ترکیې د کورنیو چارو وزیر علي یرلیکایا د سې شنبه ورځ وویل، چې د تېرو شپږو ورځو لاریونونو پرمهال څه باندې څوارلس سوه کسان نیول شوي، چې له یاد شمېر څخه ۴۷۸ کسان قضایي ادارو ته پېژندل شوي دي.
له دې پراخو نیونو سره - سره معترضین وایي، چې لاریونونو ته به همداراز دوام ورکړي.
دوی د استانبول د ښاروال اکرم اماماوغلو چې د ترکیې د ولسمشر جدي سیاسي سیال دی، د بندي کېدو پر ضد اعتراض کوي.