سرچینو افغانستان انټرنشنل ته ویلي، د موبي رسنیز ګروپ چې طلوع ټلوېزون یې یوه برخه ده، لسګونه کارکوونکي له دندو ګوښه کړي دي. یوې سرچینې وویل، د موبي میډیا ګروپ نن ۲۵ تنه له طلوع نیوز او ۲۵ نور د ادارې له نورو برخو ګوښه کړي، چې ور سره «د طلوع نیوز ډېری خپرونې هم بندې شوې.»
د سرچينو د معلوماتو له مخې، طلوع نيوز د خپلو خپرونو شمېر هم په بې ساري ډول کم کړى او له دې وروسته به يوازې د ماښامنۍ خبري خپرونې او د "تودي خبرې" خپرونه خپروي.
سرچینې وویل چې موبي میډیا ګروپ د "بودجې کمولو او اقتصادي او سیاسي فشارونو" له امله د کارمندانو د ګوښه کولو او د نشراتو مهالویش کمولو پریکړه کړې.
موبي یوه رسنیزه ډله ده، چې طلوع تلویزیون، لمر تلویزیون، طلوع نیوز، فارسي ۱ تلویزیون، ارمان راډیو، د باربورد میوزیک سټوډیو، کبورا پروډکشن او ارکوزیا راډیو یې نشراتي ادارې دي.
د طلوع، طلوع نیوز او لمر په ګډون د موبي ګروپ ډیری اړوند شبکو په ۱۴۰۰ کال کې د طالبانو تر واکمنۍ وروسته په افغانستان کې خپلو خپرونو ته دوام ورکړ.
په همدې حال کې، دا شبکه د افغانستان د نورو کورنیو رسنیو په څېر، د طالبانو د حکومت لخوا په پراخه کچه سانسور شوې او د دې ډلې تر څارنې لاندې فعالیت کوي.
د رسنیو په چلند کې بدلون د طلوع ټلویزیون اعتبار او د اورېدونکو کچه ډېره اغېزمنه کړې ده.
طالبان د افغانستان پر کورنیو رسنیو قوي کنټرول لري او د دغو بنسټونو فعالیت او ازادي یې سخته محدوده کړې ده.
ځینو سرچینو د بودیجې کمښت او د موبي ګروپ د کارمنانو وروسته ګوښه کول د متحده ایالاتو د بهرنیو مرستو له کمولو سره تړلي وبلل.
موبي میډیا ګروپ د خپل تاسیس راهیسې د امریکا متحده ایالاتو پراخ مالي ملاتړ ترلاسه کړی او اوس د متحده ایالاتو لخوا د بهرنیو مرستو په بندیدو سره د دې سازمان مالي ملاتړ هم اغیزمن شوی.
د افغانستان انټرنیشنل د دې خبر په اړه د غبرګون د ترلاسه کولو لپاره د موبي ګروپ له څښتن سعد محسني سره اړیکه ونیوله، خو ښاغلي محسني تر اوسه زموږ پوښتنو ته ځواب نه دی ورکړی.
په پاکستان کې د افغان کډوالو د حضور تاریخ له تضادونو ډک دی. له یوې خوا، کوربه ټولنو په ځانګړي ډول د قبایلي سیمو، خیبر پښتونخوا او بلوچستان خلک د شفقت او مېلمهپالنې ښکلي بېلګې وړاندې کړې دي؛ خو له بلې خوا، د پاکستان دولتي ادارو او پوځ دا موضوع بیا-بیا د خپلو ناکامو امنیتي او بهرنۍ پالیسۍ وسیله ګرځولې او ترې یې سیاسي استفاده کړې ده.
د پاکستان حکومت وروستي اقدامات د افغان کډوالو پر وړاندې د بېمسوولیتۍ او ناپوهۍ یو نوی او خطرناک حد ښيي.
د نړۍوالو بشري حقونو مدافع بنسټونه، د کډوالو ملاتړي سازمانونه او د ملګرو ملتونو ادارې پر پاکستان څو وارې غږ کړی چې دا بشري فاجعه دې نه پېښوي.
له دې امله چې د کډوالو بېرته ستنېدل له جدي خطرونو سره مل دي او احتمال شته چې د سیاسي تعقیب سره مخ شي، د ملګرو ملتونو کارپوهانو له پاکستانه غوښتي چې: "سملاسي دې د جبري داخلي بېځايهکولو، ایستنې، نیونې، جبري ایستنې، ګواښونو او نورو فشارونو مخه ونیسي او د نه ایستلو اصل (non-refoulement) دې رعایت کړي، چې یو مطلق او نهماتېدونکی اصل دی."
دغه راز، د پاکستان د خلکو، مدني ټولنو مشرانو او سیاسي څېرو ورته غوښتنې هم تر اوسه له پامه غورځول شوې دي.
هغه دلایل چې د پاکستان سیاستوال د دې ظالمانه اقدام د توجیه لپاره وړاندې کوي، بېاساسه او نادرست دي.
افغان کډوال د پاکستان د مزمنو ستونزو؛ لکه ناامنۍ، اقتصادي بحران، د حکومتولۍ ضعف، جوړښتي تبعیض او ولسي ناخوښۍ اصلي علت نه دي.
دغه کډوال د خپل زحمت، محدودو منابعو او په نورو هېوادونو کې د خپلو خپلوانو د مرستو پر مټ، نه یواځې دا چې د پاکستان پر اوږو بار نه دي، بلکې له دې هېواده یې زیات څه اخیستي نه دي؛ بلکې ورکړي یې دي.
حقیقت دا دی چې د پاکستان د دې وروستي اقدام تر شا اصلي انګېزه، د اسلاماباد سیاسي سرخوردګي ده؛ یوه داسې هڅه ده چې پر طالبانو فشار راوړي تر څو د پاکستان امنیتي غوښتنې ومني.
پاکستان له شاوخوا دوو لسیزو راهیسې طالبانو ته پناه او ملاتړ یې ورکړی او د افغانستان، متحده ایالاتو او له ۴۰ زیاتو هېوادونو د ایتلاف غوښتنې یې له پامه وغورځولې دي.
د ترهګرۍ ضد نړیوالې مبارزې دا پړاو، د پاکستان له لوري له پراخې دوکې او نه عملي کېدونکو ژمنو سره مل و.؛ خو نن طالبان یا د تحریک طالبان پاکستان (TTP) د کنټرول اراده نه لري، یا یې وس نه لري او دې کې هم شک نشته چې تحریک طالبان پاکستان د اوسنۍ ناامنۍ یوه مسوول برخه ده.
په دې هم شک نشته چې طالبانو ته د قدرت د بېرته راګرځولو مرسته یو تاریخي اشتباه وه چې پاکستان یې مرتکب شو او اوس دواړه هېوادونه باید د هغې غمیزې پایلې وزغمي؛ خو دا باور چې طالبان به یوازې د افغان کډوالو د خراب وضعیت او ایستنې له امله خپل سیاسي مسیر بدل کړي او د اسلاماباد امنیتي غوښتنې ومني، یوه بله ستره محاسباتي تېروتنه ده.
دغه ټوله کیسه په داسې حال کې روانه ده چې د دواړو هېوادونو تر منځ د ښو اړیکو تمه کېږي، حال دا چې میلیونونه افغانان له خپلو کورونو شړل کېږي، له سپکوونکو چلندونو سره مخ دي، او دا یوه نه هېریدونکې تجربه ده چې هم افغانستان او هم نړۍواله ټولنه یې ژوره اغېزمنه کړې ده.
د شک ځای نه شته چې د طالبانو مشرتابه د میلیونونو بېګناه افغانانو د دردناکې وضعې مسوولان دي، هماغسې چې د افغانستان دننه د ښځو او نجونو پر وړاندې د پراخې سرغړونې او سیستماتیکو سرکوبونو مسووله ډله ګڼل کېږي.
دا سرغړونې د وروستیو پراخو مهاجرتونو اصلي علت دی او همدا وجه ده چې افغانان نه غواړي بېرته خپل هېواد ته ستانه شي.
یوازې هغه وخت به کډوال په رضاکارانه، مصونه او دوامداره توګه خپلو کورونو ته ستانه شي، چې په افغانستان کې یو مشروع، مسوول او قانونپاله حکومت رامنځته شي چې د خپل ولس او نړۍوالې ټولنې پر وړاندې خپلې ژمنې پوره کړي.
د دې بدلون ترلاسه کول د یوه بینالافغاني سیاسي تفاهم له لارې نه یواځې د افغانستان او پاکستان لپاره، بلکې د ټولې سیمې او نړۍ د ثبات لپاره حیاتي اهمیت لري.
