په هلمند کې د طالبانو د اطلاعاتو او کلتور ریاست خبر ورکړی، چې د دغه ولایت په ګرمسېر ولسوالۍ کې د یوې ټرافیکي پېښې له امله شپږ تنه مړه شوي دي. د ورکړل شویو د معلوماتو له مخې، دغه کسان پرون ماښام د کوشتې په سیمه کې د بغرا نومې ویالې ته د موټر د لوېدو په پېښه کې مړه شوي دي.
د طالبانو د یاد ریاست د رییس عبدالباري راشد په وینا، په وژل شویو کسانو کې څلور ښځې، یو ماشوم او خپله موټر چلوونکی شامل دي.
د پېښې لامل د موټرچلوونکي بې احتیاطي بلل شوې ده.
تر دې یوه میاشت وړاندې هم د ګرمسېر په ډراب هشت سیمه کې د بغرا همدې ویالې ته د یوه بل موټر د لوېدو په بېښه کې درې کسان مړه شوي و او څلور نور ژوبل شوي وو.
هم مهاله په هلمند کې د طالبانو امنیې قوماندانۍ خبر ورکړی، چې د ټرافیکي اصولو د پلي کیدو په موخه یې یو کمپاین هم ترسره کړی دی.
په خبرپاڼه کې راغلي، چې د دغه کمپاین په لړ کې د لښکرګاه په اتمې ناحیې او او ناوې ولسوالۍ کې له یو شمېر موټرو او موټرسایکلونو څخه د تېزې روښنایۍ څراغونه هم لرې کړي دي.
د افغانستان د خبریالانو مرکز د یوې خبرپاڼې په خپرولو سره وایي، چې د طالبانو له خوا ۱۰ خبریالان او د رسنیو کارکونکي نیول شوي. دغه مرکز د دوی د سملاسي او غیر مشروط خوشې کېدو غوښتنه کړې ده.
دغه سازمان په خبرپاڼه کې زیاته کړې، چې په دې وروستیو کې د طالبانو استخباراتو د دویم ځل لپاره خبریال سید راشد کاشفي په کابل کې نیولی دی.
د افغانستان د خبریالانو مرکز د یوې سرچینې په حواله ویلي، چې طالبانو دغه نیول شوې خبریال له بهرنیو رسنیو سره د همکارۍ په تور څو کاله وړاندې هم نیولی او شکنجه کړی وو.
د افغانستان د خبریالانو د خوندیتوب کمېټې پرون وویل چې راشد کاشفي د رسا ټلویزیون او کابل ټایمز خبریال دی.
د افغانستان د خبریالانو د مرکز د شمېرو له مخې، پر راشد کاشفي سربېره لږ تر لږه نهه نور خبریالان او د رسنیو کارکوونکي یا د طالبانو په زندانونو کې دي او یا هم د دې ډلې په زندانونو کې د خپل محکومیت شپې سبا کوي.
له دوی څخه شپږ یې د اوو میاشتو څخه تر درېیو کلونو پورې په بند محکوم شوي دي.
دغه مرکز زیاتوي: «د ټولنیزو رسنیو د قانون له مخې، چې د طالبانو د واکمنې ادارې د اطلاعاتو او کلتور وزارت یې هم د پلي کېدو وړ بولي، خبریالان په خپل مسلکي کار کې ازاد دي او شته مسوولان باید د هغوی په کار کې محدودیت رامنځته کولو او ګواښولو پرته د هغوی له کارونو ملاتړ وکړي.»
یاد مرکز په یوه خپاره کړي تازه راپور کې ویلي، چې په ۱۴۰۳ کال کې د امر بالمعروف او نهي عن المنکر نوي قانون له خپرېدو سره، محتسبانو (مذهبي پولیسو) ته پراخ واکونه ورکړل شوي، هغوی د یاد قانون پر بنسټ د خلکو په ځانګړې ډول د خبریالانو چارو کې لاسوهنه کوي.
همداراز محتسبان د رسنیو له کړنو څخه د څارنې ترڅنګ هر کله چې وغواړي، په مستقيمه توګه یا د استخباراتو له ادارې سره په همغږۍ د رسنيو پر وړاندې اقدام کوي.
د افغانستان د خبریالانو مرکز خبرداری ورکړی، چې د خبریالانو دوامداره توقیف د بیان ازادي ګواښي او له بشري حقونو څخه سرغړونه ده.
د طالبانو د صنعت او سوداګرۍ وزیر نورالدین عزیزي په مشرۍ اسلام اباد ته تللي پلاوي د افغان کډوالو د شتمنیو، کاروبارونو، پانګو او ملکیتونو د خوندیتوب په موخه له پاکستاني چارواکو سره خبرې کړې دي.
د طالبانو د یاد وزارت له لوري د (وري ۲۹مه) د جمعې په ورځ په خبرپاڼه کې ویل شوي، چې اسلام اباد ته د دوی تللي پلاوي د پاکستان د کورنیو چارو له مرستیال وزیر محمد خرم اغا سره په یادو مسایلو خبرې کړي دي.
نورالدین عزیزي په دغه ناسته کې له پاکستان نه همدا راز غوښتي، چې په زور د افغان کډوالو د ستنیدو بهیر دې ودروي.
هغه غوښتنه کړې، چې په داوطلبانه توګه د کډوالو ستنیدو لپاره باید د ملګرو ملتونو د کډوالو عالي کمېشنرۍ (UNHCR) په ګډون یوه درې اړخیزه کمېټه جوړه شي، څو د ستنیدو بهیر مدیریت کړي.
عزیزي ویلي، چې دغه کمېټه به همدا راز پر یو داسې میکانیزم کار وکړي، څو له مخې یې د ستنیدونکو کسانو د توکو لېږد، د شويو پانګونو خوندیتوب او حقوقي مسایلو ته رسېدنه وکړي.
پاکستاني لوري په دغه ناسته کې طالبانو ته یادونه کړې، چې د قانوني اسنادو یا د کډوالۍ کارت لرونکو افغان کډوالو ته یې د ستنیدو لپاره وخت ورکړی او افغانانو په ګډون به د ټولو بې اسناده بهرنیانو د ایستل کیدو بهیر به همداسې روان وي.
د پاکستان د کورنیو چارو وزارت چارواکو په یاده ناسته کې طالبانو ته زیاته کړې، چې له دې هېواده ایستل کیدونکي افغانان نه زنداني کېږي او یوازې د ایستل کیدو په موخه د حاجیانو کمپونو ته وړل کېږي، او له یو لړ اداري بهیر څخه تر تېرېدو وروسته یې باسي.
طالبان داسې مهال له پاکستان نه د افغان کډوالو د ایستل کیدو په تړاو له اسلام اباد سره خپلې اندېښنې شریکوي، چې ویل کېږي دغه ډله د سخت ناورین او اقتصادي ستونزو له کبله دا توان نه لري څو په کور دننه د ستنیدونکو افغانانو لپاره د سرپناوو، روزګار او ژوند نورې اړینې اسانتیاوې برابرې کړي.
پاکستان د اپرېل له لومړۍ نېټې څخه د (اې سي سي) یا افغان وګړو د تابعیت کارت لرونکو او بې اسنده افغانانو د ایستل کیدو بهیر پیل کړی دی.
د پاکستاني چارواکو په وینا، له یادې نېټې راهیسې ۸۰ زره کسان خپل هېواد ته ستانه شوي دي. هم مهاله د پښتونخوا ایالتي حکومت خبر ورکړی، چې د دغو شمېرو له مخې یوازې د تورخم له لارې پاکستان ۴۲ زره افغانان په روان بهیر کې په زور ایستلي دي.
د کډوالۍ یو شمېر نړۍوالو سازمانونو د پاکستان له لوري په جبري توګه د افغان کډوالو د ستنیدو بهیر ظالمانه بللی او پر یاد هېواد یې غږ کړی، چې ژر تر ژره دې دا لړۍ ودروي، خو پاکستان دا ځل دغو غوښتنو ته چندان ارزښت نه دی ورکړی.
د پاکستان حکومت یو ځل بیا ټینګار کړی، چې د اپریل تر ۳۰مې نیټې دې ناقانونه بهرنیان په تېره بیا هغه افغانان چې په دغه هېواد کې پرته له ویزې ژوند کوي ووځي. حکومت په ټینګار سره ویلي، چې هیڅوک دې په دغه نېټه کې د بدلون فکر نه کوي او دا وروستۍ نېټه ده.
د پاکستان د کورنیو چارو وزیر طلال چودري پرون د جمعې په ورځ په اسلام اباد کې په یوه خبري غونډه کې خبریالانو ته وویل، چې هېواد یې له لسیزو راهیسې افغان کډوالو ته پناه ورکړې وه، خو اوس د دې وخت رارسېدلی چې د کډوالۍ قوانین په کلکه پلي کړي.
هغه زیاته کړه، چې د پاکستان حکومت د «ناقانونه بهرنیو وګړو د جبري ستنولو پلان» پر بنسټ د اسنادو نه لرونکو افغان کډوالو د ایستلوبهیر په ډیر شدت سره څاري.
د چودري په وينا، «دا بهیر په منظم ډول او له طالبانو سره په همغږۍ روان ده، زيانمنو شويو کډوالو ته اسانتياوې برابرې شوې دي.»
د پاکستان د کورنیو چارو وزیر خبرداری ورکړی، چې د هغو پاکستاني وګړو پر ضد به قانوني چلند وکړي، چې ناقانونه کډوالو ته کور، دندې یا نورې اسانتیاوې برابروي.
په ورته وخت کې ټاکل شوې، چې د پاکستان د لومړي وزیر مرستیال او د بهرنیو چارو وزیر اسحاق ډار به نن کابل ته سفر وکړي او د یوه لوړپوړي پلاوي په مشرۍ به له طالبانو سره وګوري.
د رسمي شمېرو له مخې دا مهال په پاکستان کې له ۲.۱ میلیونو ډېر افغان کډوال ژوند کوي، چې ډېری یې په پښتونخوا ایالت کې مېشت دي.
د یادولو وړ ده، چې د پاکستان حکومت له څه مودې راهیسې د ناقانونه افغان کډوالو په جبري ډول د ستنولو د لړۍ دویم پړاو پیل کړی او هر ورځ په زرګونو افغان کډوال په جبري توګه د تورخم، سپین بولدک او نورو لارو څخه افغانستان ته ستنوي.
د روسیې د بهرنیو استخباراتو مشر سرګي ناریشکېن وايي، لوېدیځې استخباراتي ادارې هڅه کوي چې د طالبانو له مخالفونو سره مرسته وکړي او افغانستان بېثباته وساتي. نوموړي زیاته کړې چې لوېدیځ دا چلند د خپلو جیوپولیټیکي ګټو د پرمختګ لپاره کوي.
د روسیې د بهرنیو استخباراتو ادارې په یوه بیان کې ویلي چې سرګي ناریشکېن د پنجشنبې او جمعې په ورځو (اپرېل ۱۷مه او ۱۸مه) باکو ته د «افغانستان، سیمهییز اتصال، امنیت او پراختیا» په کنفرانس کې د ګډون لپاره سفر کړی دی.
ناریشکېن په دغه غونډه کې څرګنده کړې چې لوېدیځو هېوادونو د افغانستان شتمنۍ کنګل کړې او د طالبانو پر وړاندې یې بندیزونه لګولي دي. یاد روسي چارواکي همداراز ټینګار کړی چې دغه هېوادونه د طالبانو د مخالفانو د ملاتړ لپاره لارې چارې لټوي.
د روسیې د بهرنیو استخباراتو مشر د دې سفر په بهیر کې د اذربایجان د استخباراتو له یو شمېر چارواکو سره هم لیدلي او خبرې یې کړې دي. هغه وویل: «افغانستان یو مهم جیوپولیټیک موقعیت لري او زموږ د هېوادونو ګډې ګټې دا غواړي څو په دغه هېواد کې بیارغونه او سوکالي ډېره شي.»
ده په دغه کنفرانس کې له طالبانو سره د روسیې د اړیکو ښهوالي ته هم اشاره کړې ده. نوموړی روسی چارواکی وايي چې مسکو د طالبانو «دولت جوړونې» فعالیتونو ته په مثبت نظر ګوري او د دغې ډلې رژیم راتلونکي ته باور لري.
د سرګي ناریشکېن په اند، د دغه بهیر د تحقق پر وړاندې ترټولو لوی خنډ په افغانستان کې د بېثباتۍ د ساتلو لپاره د لوېدیځ هڅې دي. هغه همداراز په باکو کې د قزاقستان، تاجکستان او ازبکستان له چارواکو مننه کړې چې له ترهګرو ډلو څخه د راټوکېدونکو ګواښونو په پېژندنه کې یې ګډه همکاري کړې ده.
د یادونې ده روسیې سترې محکمې د روانې وري میاشتې په ۲۸مه د دغه هېواد د لویې څارنوالۍ د غوښتنې پر بنسټ، طالبان له ترهګرو ډلو له نوملړه و اېستل. د سترې محکمې قاضي اولګ نفدوف ویلي چې دا پرېکړه سمدلاسه اجرایي ده.
له دې پرېکړې وروسته د طالبانو د بهرنیو چارو وزارت وویل، چې د روسیې سفیر دیمتري ژیرنوف، له امیرخان متقي سره په لیدنه کې نوموړی په رسمي توګه خبر کړ، چې طالبان نور د روسیې په ترهګرو ډلو لېست کې نه دي شامل.
په متحده ایالاتو کې مېشت هغه افغانان چې د کډوالو د لنډمهالي پروګرام له مخې ځای پر ځای شوي، د ډونالډ ټرمپ د حکومت لهخوا د (ټي پي ایس) پروګرام د لغوه کېدو له امله له بې برخلیکۍ سره مخ شوي دي. همداراز، په ځینو سیمو کې د افغانانو نیول هم پیل شوي دي.
د امریکا متحده ایالتونو حکومت له ۱۴ زره افغان پناهغوښتونکو څخه، چې له ۲۰۲۱ کال وروسته امریکا ته ورغلي، د ایمیل له لارې غوښتي، چې په یوه اونۍ کې باید له امریکا ووځي.
له دغه خبر وروسته په افغانستان کې د ۰۳ ځانګړې قطعې ژباړونکی حمیدالله سادات په خپله فېسبوک پاڼه په یو ویډيوي پېغام کې وایي، چې د کډوالۍ او ګمرکاتو ادارې پولیس (ایس) یې نیولو پسې راغلې.
دغه ژباړونکی چې اصلي نوم یې حمیدالله سادات دی او په ویډيو کې یې مخ پټي امنیتي کسان هم ښکاري وایي: «زما نوم مکس دی، زه قانوني سټيټس هم لرم، اسایلم هم راته راغلی، اپروول هم لرم، دوی غواړي ما ونیسي او په ناقانونه توګه مې بندي کړي، زه د ۰۳ قطعې ترجمان پاتې شوی یم، د ایډي نمبر مې ۶۲۴۰ دی او ګلهما کې اوسېږم، لیکن اوس ورځ مشاورین هیڅ نشته چې دوی ته ووایي چې تاسو ولې هغه سربازان زوروۍ کم چې په کلونو تاسو سره ولاړ وو او قربانیانې یې ورکړي.»
نوموړی په دغه ویډيوي پېغام کې په خپلو همکارانو د مرستې غږ کوي او وایي:« زموږ د هر یو سرنوشت دادی، که تاسو زما غږ اورئ تاسو ټول باید د یو سرباز لهپاره راجګ شئ او پوښتنه یې باید وکړئ، چې د یو ترجمان دا حالت وي نو د سربازانو به څه حال وي؟ نن دا په ما ده او بله ورځ په تاسو ده.»
د متحدهایالاتو د تابعیت او کډوالۍ خدمتونو ادارې لخوا دغې پرېکړې نږدې۱۴ زره افغان کډوال د بېرته اېستلو له ګواښ سره مخ کړي.
د امریکا په کالفرونیا ایالت کې یو بل افغان چې نغواړي نوم یې واخیستل شي په ۲۰۲۱ کال اګست کې دغه هېواد ته تللی، افغانستان انټرنشنل سره په خبرو کې وویل: «د ټرمپ د اوه ورځو حکم په امریکا کې ټول افغانان نا ارامه کړي دي، هېڅ معلومات نه کیږي چې سرنوشت مو چیرته دی، ځينې افغانانو خو اراده کړې چې ګاونډيو هېوادنو ته ورشي، کاناډا ته به ډېر افغانان واوړي، خو که دا خلک بېرته افغانستان ته ستانه کړل شي نو نه پوهیږم چې څه به ورسره وشي.»
نوموړي وویل چې د ټرمپ حکومت دا پرېکړه به زیات شمېر افغانان کاناډا ته په ورتلو او په دغه هېواد کې د کډوالۍ پروګرام کې د ځانونو په ثبت کولو مجبوره کړي.
په ۲۰۲۱ اګست کې د جوبایډن د حکومت پر مهال امریکایي ځواکونه په بېړه له افغانستان نه ووتل او طالبانو د دویم ځل لهپاره په دغه هېواد کې واک ترلاسه کړ.
د امریکا بېړني وتلو او د طالبانو راتګ لسګونه زره افغانان اړ کړل چې د امریکایي ځواکونو په مرسته متحده ایالاتو ته کډوال شي، په دغه افغانانو کې د(SIV,P2,P1) پروګرامونو ترڅنګ زیات شمېر یې داسې هم وو چې په دغه پروګرامونو کې نه دي تللي، دغه افغانان چې نږدې ۱۴ زره کسان دي اوس مهال د متحده ایالاتو لهخوا د جبري بېرته ستنولو له ګواښ سره مخ دي.