د طالبانو هرات والي شیخ مولوي اسلامجار د ترکمنستان د ماري ولایت له والي بگنچ مراد ارازوف سره په لیدنه کې د دواړو هېوادونو ترمنځ د سوداګریزو همکاریو پراخولو، د تورغنډۍ بندر له لارې د صادراتو او وارداتو د اسانتیا او د ټاپي په شمول د ګډو اقتصادي پروژو د چټکتیا پر اړتیا ټینګار کړی.
د باختر اژانس د راپور له مخې، دا لیدنه هرات ته د دغه پلاوي د سفر په ترڅ کې ترسره شوې، چې دولتي چارواکو او د خصوصي سکتور یو شمېر استازو هم پکې ګډون درلود.
اسلامجار د انرژۍ، ترانسپورت او د مرمرو ډبرو د صادراتو په برخو کې هم پر ګډو همکاریو ټینګار کړی او په دې برخه کې یې د طالبانو له اړخه چمتووالی ښودلی.
د ترکمنستان د ماري ولایت والي هم د هرات له لوري د سوداګریزو اسانتیاوو برابرولو ستاینه کړې او ژمنه یې کړې چې هېواد به یې د ترانزیت او سوداګرۍ په برخو کې له افغانستان سره لا ډېره همکاري کوي.
یاده لیدنه داسې مهال ترسره کېږي چې څو ورځې وړاندې د هرات والي په مشرۍ یوه پلاوي د اقتصادي همکاریو د پراخولو په موخه ترکمنستان ته سفر کړی و.
د طالبانو بهرنیو چارو وزیر امیرخان متقي پرون (پنجشنبه د غویي ۱۷مه) د ترکمنستان د بهرنیو چارو له وزیر رشید مرادوف سره د ویډيو کنفرانس له لارې د افغانستان په خاوره کې د ټاپي نل لیکې، د دوه اړخېزو اړیکو پر پياوړتیا او د ګډو اقتصادي پروژو پر پلي کولو خبرې وکړې.
طالبانو ویلي، چې د ترکمنستان د بهرنیو چارو وزیر افغان سوداګرو ته د ویزو په ورکړه کې د اسانتیاوو ژمنه هم کړې.
طالبانو تېر کال د ټاپي پروژې د پرانیست غونډې پر مهال ویلي و، چې دا پروژه د افغانستان او سیمې د اقتصادي اتصال په برخه کې ډېره ګټوره ده او د افغانستان په خاوره کې یې چارې پیل شوې.
د شالمار میله د احمدشاه بابا له سلطنت راهیسې هر کال د کندهار په ارغنداب ولسوالۍ کې نمانځل کیږي او سلګونه کسان پکې ګډون کوي.
په دې میله کې د کندهار د سپین بولدک، ښورابک، ریګستان، نېش، معروف، ارغستان او تخته پل ولسوالیو د اوسیدونکو ترڅنګ د ډیورنډ ها غاړې سویلي پښتونخوا څخه سلګونه کسان ګډون کوي.
په یاده میله کې تر ډیره د هغو ولسوالیو اوسیدونکې ګډون کوي، چې په سیمه کې روانې اوبه او سمسورتیا نه لري.
شالمار میله د پسرلي په موسم کې د توتانو له پخیدو سره سمه پیلیږي او له شل څخه تر ۴۰ ورځو دوام کوي.
میله وال د ارغنداب په شنو باغونو کې د غیږ نیونې، اتڼ او سندرو ویلو ترڅنګ د ډبرې غورځولو، دوره خط او نورې سیمه ییزې لوبې کوي، خو د طالبانو له واکمنېدو راهیسې په دې میله کې په سندرو ویلو او اتڼ کولو بندیز لګول شوی دی.
ځینو میله والو افغانستان انټرنشنل ـ پښتو ته وویل، چې له تېرو دریو کالو راهیسې د طالبانو د امر بالمعروف ریاست محتسبین او استخبارات د میلې په ځای کې ګرځي او له خلکو دریا، قطعې او د لډو وسایل ټولوي.
دغه میله وال اندېښنه لري او وايي، چې که د طالبانو بندیزونه ډیر شي ممکن په راتلونکې کې دغه دودیزه میله پیکه شي او یا هم هیڅ ترسره نه شي.
د قدرت الله په نوم د کندهار د سپین بولدک ولسوالۍ اوسیدونکی چې په شالمار میله کې یې ګډون کړی، وايي:« موږ هر کال له خپل مشرانو سره دغې میلې ته راځو، خو اوس کال په کال دغه میله بې خونده کیږي. دلته پر ډول وهلو، دریا وهولو، اتڼ او نورو عادي مسایلو هم بندیز لګیدلی دی.»
لیکوال او ژورنالیست محمد ابراهیم سپیڅلی وايي:« پخوا به دلته سندرې ویل کیدې، اتڼونه به کېدل خو اوس بندیز باندې لګول شوی، بیا هم خلګ ورته راځي. دا د کندهار د قومونو د یووالي او کلتورونو د ساتلو یوه ښه نمونه ده، د وچو ولسوالیو خلک دلته راځي، د کندهار د مرکز له خلکو سره اشنا کیږي. د کندهار لوی قومونه اڅکزي او نورزي دې میلو ته راځي، ځکه هغوی تر ډیره په وچو ولسوالیو کې اوسیږي او هغوی د غیږ نیولو ډیر شوقیان دي».
ځیني لیکوالان وايي، د شالمار میله د دودیزو لوبو، کلتورونو او یووالي د ژوندي ساتلو یو ښه نمونه ده او طالبان باید د خلکو د خوښیو او د کندهار د سیمه ییزو دودونو مخنیوی ونه کړي.
چارواکو ویلي، د تورخم په پوله یې د (TAD) ختمېدو اعلانونه په ښکاره ځایونو کې لګولي دي او افغان موټر چلوونکو ته یې په شفاهي توګه هم ویلي چې له دې وروسته به یوازې هغه کسان پاکستان ته پرېښودل کېږي چې پاسپورټ کې د اعتبار وړ ویزه ولري.
پاکستاني چارواکي دې ته د یو سند رژیم نوم ورکړی او د دوی په وینا دا د پاکستان هغې پالیسۍ ته اشاره کوي چې پر بنسټ یې افغان وګړي باید پاکستان ته د داخلېدو، وتلو او استوګنې لپاره د اعتبار وړ پاسپورټ او ویزه ولري.
افغانستان انټرنشنل په تورخم کې له چارواکو سره د موقتي داخلېدو سند (TAD) د تمدید په اړه خبرې کړې دي.
چارواکو ویلي، افغان موټر چلوونکو ته خبر ورکړل شوی چې د یاد سند د اعتبار موده به د روانې میاشتې تر پایه پای ته ورسېږي. خو دا لا روښانه نه ده چې دا اسناد به بېرته تمدید شي او که نه.
چارواکو دا هم ویلي چې دغه سند له دې مخکې تمدید شوی دی.
چارواکو زیاته کړې، د دواړو ګاونډیو هېوادونو ترمنځ د سوداګرۍ د تنظیم لپاره، د دواړو هېوادونو موټر چلوونکو ته ځانګړې اسانتیا ورکړل شوې وه چې د سوداګریزو توکو د انتقال لپاره دواړو خواوو ته تګ راتګ وکړای شي.
خو ډېری موټر چلوونکي له پاسپورټ پرته وو، یا یې د مالي ستونزو له امله نهشوای کولای پر وخت اړین اسناد تر لاسه کړي.
د دې ستونزې د حل لپاره، د دواړو هېوادونو د سوداګرۍ وزارتونو پر موقتي داخلېدو سند (TAD) هوکړه وکړه، چې د ۲۰۲۴ کال د می له لومړۍ نېټې څخه نافذ شو. دغه سند موټر چلوونکو او د هغوی همکارانو ته چې د سفر قانوني اسناد نهلري، موقتي قانوني اسانتیا برابره کړې وه.
یاد اقدام د دې لپاره و چې د دواړو هېوادونو ترمنځ د سوداګریزو وسایطو تګ راتګ تنظیم او قانوني شي او پر فعالیتونو ښه څارنه وشي.
