افغانستان بیا د سیالیو په لوبغالي بدل شوی؛ طالبان، روسیه، چین او د امریکا پټه راګرځېدنه
ایراني رسنۍ ایراف د افغانستان په تړاو د نړۍوالو قدرتونو په اړه رېپورټ کې راغلي، طالبانو د ۲۰۲۱م کال په اوړي کې یو ځل بیا واک ته ورسېدل، په پیل کې د نړۍوالو د بندیزونو او انزوا سبب شول، خو اوس، نږدې څلور کاله وروسته، ښکاري چې د نړۍ لیدلوری بدلون مومي.
سره له دې چې لا هم هېڅ هېواد طالبانو ته د افغانستان د مشروع حاکمانو په توګه رسمیت نهدی ورکړی، خو ځینې محتاط تعاملونه او احتیاطي بدلونونه د محتاطو اړیکو په بڼه لیدل کېږي.
همدا مهال، هغه افغانستان چې څلور کاله وړاندې منزوی شوی و، اوس بیا د نړیوالو قدرتونو د پام مرکز ګرځېدلی؛ خو دا ځل دا توجه له پټو سیالیو سره مله ده، داسې چې هېڅ هېواد نه غواړي ښکاره وښيي چې د طالبانو تر واک لاندې افغانستان ته یې توجه زیاته شوې ده.
روسیه او چین: همکاري د نفوذ پیاوړتیا لپاره
روسیه او چین، د طالبانو له واکمنېدو سره سم، د کابل نویو حاکمانو ته لاس ورکړ. دواړو هېوادونو هڅه کړې چې له طالبانو سره د امنیتي اندېښنو د لهمنځه وړلو ترڅنګ، خپلې سیاسي او اقتصادي موخې هم پوره کړي.
تر دې دمه، دا تعامل له شخړو پرته روان و؛ خو د امریکا له احتمالي بېرته راګرځېدو سره، دا سیالي اوس د جیوپوليټکل جګړې بڼه اخلي.
د روسیې اندېښنه: د منځنۍ آسیا افراطیت او داعش
د مسکو لپاره، یو بېثبات افغانستان کولی شي د منځنۍ آسیا د افراطي ډلو لپاره پناهځای شي. دا ډلې، چې له پوتین سره د دښمنۍ روحیه لري، د کرملین له ملاتړه برخمنو دولتونو ته دښمنانه ګوري، او د داعش خراسان څانګې فعالیتونه یې نور هم پاروي.
روسیې، چې د «کرکوس» د برید تجربه لري، هڅه کوي د افراطي اسلام له نفوذه ځان وساتي. له همدې امله، دغه هېواد له طالبانو سره سیاسي او اقتصادي اړیکې پراخې کړې دي. د طالبانو نوم له «تور لیست» څخه د روسیې له لوري ایستل، د همدغه نوې تګلارې بېلګه ده. ټاکل شوې چې د کازان په راتلونکي ناسته کې د دواړو لورو استازي یو بل سره وویني.
د چین تګلاره: استخباراتي همکاریو ته پراخېدل
له بل لوري، چین هم له طالبانو سره خپل تعامل پراخ کړی، تر دې چې د ۲۰۲۵م کال په جنورۍ کې د چین د پوځ استخباراتي چارواکو د واخان دهلېز له لارې افغانستان ته سفر وکړ. هدف یې د امنیتي همکارۍ میکانیزمونه پیاوړي کول وو.
چین غواړي یو باثبات افغانستان ولري، تر څو د خپلو اقتصادي موخو د تحقق پر وړاندې خنډونه لهمنځه یوسي. خو د کابل او اسلاماباد ترمنځ ترینګلتیاوې، د چین-پاکستان اقتصادي دهلېز ته هم ګواښ پېښولی شي.
د امریکا پټه راګرځېدنه: د سیالانو هڅې
داسې راپورونه خپاره شوي چې یوه امریکایي رسمي پلاوي افغانستان ته سفر کړی، او د بګرام په هوايي ډګر کې د C-174 الوتکې ښکاره کېدل، چې ویل کېږي د سي اې ای لوړپوړي چارواکي پکې وو، ښيي چې امریکا غواړي خپل استخباراتي پروګرامونه بېرته فعاله کړي.
دا وضعیت د روسیې او چین لپاره د اندېښنې زنګ دی. له همدې امله، دواړه هېوادونه هڅه کوي په افغانستان کې خپله سیالي پیاوړې کړي، څو د امریکا له احتمالي اغېز څخه مخنیوی وکړي.
افغانستان؛ بیا د جیوپولېټکل شخړو میدان؟
په اوسني وضعیت کې، افغانستان یو ځل بیا د نړیوالو قدرتونو د نفوذ لپاره د سیالۍ لوبغالي فضا ته داخل شوی. که طالبان وکولای شي دا رقابتونه مدیریت کړي او هیواد د نړیوالو همکاریو مرکز کړي، ښايي ثبات ته لاره هواره شي؛ خو که ونه شي، نو راتلونکی یې ښايي له نویو شخړو ډک وي.