د تېر جمهوري نظام د ولسمشر لومړی مرستیال امرالله صالح وایي، چې که د دوحې تړون پټ ضمایم د افغانستان د ملي ګټو خلاف نه وي او پاک وي، نو ولې طالبان شرمېږي او دا مسایل نه ښکاره کوي؟
امرالله صالح د کابل پوډکاست سره په خبرو کې زیاته کړې، «نه یوازې دا چې د دغه پټو ضمایمو په اساس امریکا له طالبانو سره ناڅرګنده اړیکې لري، بلکې د افغانستان پاسپورټ چاپول، بانکونو ته د پیسو چاپول او همداراز په هېواد کې د پیسو د پالیسۍ مدیریت د امریکا په لاس کې دی او په ټوله کې امریکا غواړي چې د دوحې تړون د پټو ضمایمو له لارې په سیمه کې خپلې موخې پلې کړي.»
هغه د طالبانو له خوا د نجونو په زده کړو بندیز ته په اشارې سره وویل:«افغانستان له علم څخه ورځ تر بلې خالي کېږي او دا نه یوازې د افغانستان د راتلونکي لپاره، بلکې اوسني وضعیت لپاره هم ډېر خطرناک حالت دی. د اسلام اباد په روغتونونو کې څوک بستر دي؟ همدا د افغانستان خلک، زموږ مېندې او د هېواد پېغلې هلته د تداوۍ لپاره ځي، ځکه چې په وطن کې جهالت حاکم دی.»
صالح د کابل پوډکاست د یوې پوښتنې په ځواب کې وویل: «کلتوري او فرهنګي کچه ټیټه شوې، یوازې بې ادبي پاتې ده، ولې نور هېڅ نه شته؟ ځکه نظام نه شته. فرهنګ په هغه ټولنه کې وده کوي چېرې چې نظام شتون ولري.»
ښاغلی صالح د طالبانو ترمنځ د اختلافاتو په اړه وایي، که دوی کوم اختلاف لري یا نه، له سیاسي پلوه ما ته فرق نه کوي، ځکه زه د طالبانو په منځ کې داسې یو باشهامته او زړور سړی نه وینم چې راپورته شي او ووايي: «زه د دې بې عزتۍ سره مخالف یم، دا خاوره چې دومره ژور او لوړ تاریخ لري او بېرغ نه لري، زه دې سره مخالف یم؛ چې دا خاوره دې دومره ژور تاریخ ولري او اساسي قانون دې ونه لري، زه دا شرم ګڼم چې زموږ نیمايي وګړي (ښځې) د کچلاغي فقهې له امله مکتب ته نه شي تللای، سبق نه شي ویلای او حتی دوی ته د انسان په سترګه نه کتل کېږي.
هغه د افغانستان له تاریخ څخه د طالبانو د ناخبرۍ په اړه وایي، «د دوی لپاره د تاریخ پیل یعنې له ١٩٩۴ کال دی، هغه کال چې دوی په سپین بولدک کې د پاکستان د کورنیو چارو وزیر نصرالله بابر په مرسته جوړ کړل شول. د طالبانو لپاره تاریخ هماغه دی. خو د نورو افغانانو لپاره د افغانستان تاریخي شالیډ ډېر ژور دی. دلته غزنویان، سامانیان، طاهریان، تیموریان تېر شوي دي. دلته د اسلام له راتګ مخکې کاپیسا او ننګرهار د بودايي نړۍ پایتختونه وو. بیا اسلام په افغانستان کې مستحکم شو. مونږ د اسلامي تاریخ په رڼا کې څومره افتخارات او ویاړونه لرو. طالبان هېڅ شی ته درناوی نه کوي.»
د تېر جمهوري نظام د ولسمشر لومړی مرستیال همداراز زیاتوي، چې طالبان ژېړې بوشکې، د کویتې شورا، ځانمرګو بریدونو او بې مفهومه ترانو ته د تاریخ او ویاړ په سترګه ګوري. دوی له فرهنګي اړخه هېڅ تولیدات نه لري.
د یادولو وړ ده، چې په افغانستان کې د طالبانو د بیا ځلې واک ته له رسېدو وروسته دغه ډلې په ټول هېواد کې د خپلو سختو تګلارو په پلي کولو سره د ښځو په تعلیم بندیزونه ولګول او دغه راز یې ښځې له سیاسي فعالیت راوګرځولې او له کار کولو یې منع کړي دي.
همدا ډول په ټول هېواد کې کاري فرصتونه کم شوي او دولتي بستونه تر ډېره دغه ډلې خپلو غړو پورې محدود کړي دي او له هېواده په پراخه کچه لوستي کچه کډوالۍ ته اړ شوي دي.
که څه هم د طالبانو دغه سخت دریځ په کور دننه او بهر له سختو غبرګونونو سره مخ شوی، خو دغه غبرګونونو د ددوی په تګلارو کې بدلون نه دی راوستی.
دغه ترلاسه شوي اسناد ښیي، چې د یاد وزارت په مکتوب کې د اته متخصصینو نوملړ هم شته چې قراردادونه یې نور نه تمدید کیږي.
ځیني ګوښه شوي متخصصین وايي چې له وړاندې دوی ته د ګوښه کېدو په تړاو څه نه و ویل شوي.
دوی همدراز زیاتوي چې د طالبانو د عامې روغتیا وزیر مولوي نور جلال جلالي په مکتوبي ډول د یاد وزارت د پالیسۍ او انکشاف معینیت او د پالیسۍ عمومي ریاست څخه غوښتنه کړې وه، چې متخصصینو ته اړتیا ده او باید له دندو ګوښه نه شي، خو بیا هم دوی د خپل وزیر له امر څخه سرغړونه کړې او دا اته متخصصین یې په خپل سر له دندو ګوښه کړي دي.
په دغه مکتوب کې ښکاري، چې د دوی قرارداد په روان ۱۴۰۴ مالي کال کې ختم شوی دی.
د طالبانو د عامې روغتیا وزارت په یو بل مکتوب کې لیکل شوي، چې د دې وزارت قراردادي کارمندانو کار د ۱۴۰۳ کال ترپایه ختم شوی دی او بیا ورسره قرارداد نه کېږي.
د طالبانو د عامې روغتیا د وزارت څخه ترلاسه شوي معلومات ښيي، چې د قراردادي کارمندانو شمېر ۱۷ سوه شاوخوا و، چې د تنقیص په روانه لړۍ کې دا شمېر ۱۰۰۰ ته راکښته شوی دی.
د طالبانو د عامې روغتیا د اسنادو له مخې د تنقیص له امله ددې وزارت په ملي تخنیکي سهمیه کې تغییر راغلی دی.
د غويي په ۳مه د طالبانو ویاند ذبیح الله مجاهد په ادارو کې د کارکوونکو تنقیص تایید کړ او دا یې یوه طبیعي پروسه وبلله. هغه زیاته کړه، چې د ادارو د لا ښه فعالیت لپاره، ځینې ادارې ممکن اړې شي چې خپل کارکوونکي کم کړي.
دا څرګندونې وروسته له هغې وې، چې افغانستان انټرنشنل د طالبانو د ځینو ادارو په جوړښت کې د کارکوونکو د تنقیص پرله پسې اسناد خپاره کړل.
په دې وروستیو کې په ټولنیزو رسنیو کې د طالبانو اړوند وسله والو غږونه لاس په لاس کېږي چې د تنقیص په دغه بهیر کې له دندو اېستل شوي، ډېر ناراضه دي او نیوکه کوي، چې قرباني هم ساتونکي ورکوي او بېرته له دندو هم ساتونکي زیات تنقیص کېږي.
د طالبانو مشر ملا هبت الله دا تصمیم په داسې حال کې نیولی چې د افغانستان لپاره د امریکا مرستې بندې شوې او د معاشونو د ځنډ او خنډ له امله د دولتي کارکوونکو پرلهپسې شکایتونه راپورته شوي دي.
