د ماسک سیاسي خبرداری: د منځنۍ طبقې غږ باید واورېدل شي
د ټکنالوژۍ میلیاردر ایلن ماسک په خپل ټولنیز پلاتفورم ایکس کې پوښتنه راولاړه کړې چې "ایا دا وخت نه دی رسېدلی چې په امریکا کې یو نوی سیاسي ګوند جوړ شي، چې د منځنیو ۸۰ سلنه خلکو استازیتوب وکړي؟"
د ټکنالوژۍ میلیاردر ایلن ماسک په خپل ټولنیز پلاتفورم ایکس کې پوښتنه راولاړه کړې چې "ایا دا وخت نه دی رسېدلی چې په امریکا کې یو نوی سیاسي ګوند جوړ شي، چې د منځنیو ۸۰ سلنه خلکو استازیتوب وکړي؟"
دا څرګندونې له هغه وروسته راځي چې ماسک د ولسمشر ډونالډ ټرمپ د بودیجوي لایحې مخالفت وکړ، او دواړو پر یو بل لفظي نیوکې تبادله کړې.
ماسک په ایکس لکلي: "ایا دا وخت نه دی رسېدلی چې په امریکا کې داسې یو نوی سیاسي ګوند جوړ شي، چې رښتیا هم د منځنیو ۸۰ سلنه خلکو استازیتوب وکړي؟"
تر دې وړاندې ټرمپ ویلي وو چې له ماسک نه ناامیده دی، خو ماسک غبرګون کې لیکلي: "که زه نه وای، ټرمپ به ټاکنې بایللې وای. دا ډېره بېقدري ده."
شنونکي دا اختلاف د احتمالي سیاسي بدلون نښه بولي.
ایران د قاچاق، ناقانونه کډوالۍ او امنیتي ګواښونو د مخنیوي لپاره له افغانستان سره د خپلو پولو په اوږدو کې د دېوال جوړول پیل کړي دي. دا پروژه چې کلونه وړاندې پېل شوې، اوس د ایراني چارواکو لهخوا په ډېر جدي توګه څارل کېږي.
د ایراف وېبپاڼې راپور پر بنسټ، د پاکستان او افغانستان له پولو سره د ایران په سرحدي دېوال کې اغزن تار، کانکریټي دېوالونه،امنیتي کېمرې، سینسرونه او پر نوې ټېکنالوژۍ سمبال نور شامل دي.
د دېوال د جوړېدو ډېره برخه د ایران په ختیځ سیستان او بلوچستان ولایت کې ده؛ هغه سیمه چې ایراني چارواکي وايي، «له افغانستان نه ایران ته د نشه یي توکو د قاچاق یوه لویه لاره ده.»
که څه هم د ایران حکومت دا پروژه د امنیت د ډاډمنتیاپر لور یو مهم ګام ګڼي، خو یو شمېر ډلو او مدني ټولنو په سرحدي سیمو کې د انساني او ټولنیزو اړیکو د محدودولو په توګه دا اقدام غندلی دی.
د ایراف په راپور کې راغلي چې ایراني چارواکي له اقتصادي پلوه، د دغه دېوال د جوړېدو لګښت د لویو زیانونو د مخنیوي لپاره د پانګونې په توګه بولي. د ایران د کورنیو چارو مرستیال وزیر مجیدمیر احمدي په وینا، هرکال تر ۲۰ مېلیارد ډالرو ډېر توکي دغه هېواد ته یا بهر قاچاق کېږي. هغه وايي چې د دې ناورین د مخنیوي لپاره د دېوال جوړونې په ګډون جدي اقداماتو ته اړتیا ده.
د چارواکو د څرګندونو پر بنسټ، د دې پروژې لپاره شاوخوا ۳ مېلیونه یورو بودیجه ځانګړې شوې چې د ایران وسلهوالو ځواکونو ته په اختیار کې ورکړل شوې ده. د ایران پوځ او سپاهپاسدرانو ترمنځ د دې پروژې د دندو وېش هم بشپړ شوی او د ایراني چارواکو په وینا، کار په منظم ډول روان دی.
اسوشيټېدپرېس د راپور لهمخې، اسراییلي پوځ د غزې سوېل ته څېرمه په خان یونس سیمه کې د دوو اسراییلي-امریکایي یرغملشویو مړي موندلي دي. ۷۰ کلنه جوډیت وېنسټاین او ۷۲ کلن ګاد هاګي، د ۲۰۲۳ کال د اکتوبر په ۷مه پر اسراییل د حماس په برید کې وژل شوي دي.
ویل کېږي چې دا کسان د «کبوتص نیر عوز» په نوم سیمه کې اوسېدل او د سهار د ګرځېدو پر مهال د حماس وسلهوالو له برید سره مخ شوي دي. په راپور کې راغلي چې وېنسټاین تر خپل مرګ دمخه بېړنيو خدماتو او خپلې کورنۍ ته خبر ورکړی و.
د یادونې ده چې د حماس لهخوا پر اسراییل اکټوبر ۷مې په برید کې، دې ډلې شاوخوا ۱۲۰۰ اسراییل ووژل او ۲۵۱ کسان یې یرغمل کړل. شاوخوا ۵۶یرغمل شوي کسان لا هم له حماس سره په بند کې دي چې ویل کېږي درېیمه برخه یې ژوندي دي.
همداراز پر غزې د اسراییل د برید په ترڅ کې تر دې دمه تر ۵۴ زرو ډېر فلسطینیان وژل شوي او تر ۱۲۰ زرو ډېر تپیان دي. همداراز، د غزې د دوه مېلیونه نفوس چې نږدې ۹۰ سلنه کېږي، بی ځایه شوي او د دې سیمې لویه برخه ویجاړه شوې ده.
ولسمشر ډونالډ ټرمپ د پنجشنبې په ورځ پر خپل پخواني نږدې ملګري، اېلن ماسک، سختې نیوکې وکړې او ویې ویل چې د هغه د عامه مخالفت له امله "خورا ناامیده" شوی دی. ماسک د ټرمپ د مالي اصلاحاتو له پراخې لایحې سره مخالفت کړی، چې د هغه د اقتصادي اجندا اصلي محور بلل کېږي.
ټرمپ په سپینې ماڼۍ کې وویل: "ما او اېلن ښه اړیکه لرله، خو نه پوهېږم چې اوس به هم داسې پاتې شي که نه. ده زما په اړه ډېر ښایسته خبرې کړي، شخصاً خو یې لا تر اوسه بد نه دي ویلي، خو ښایي ژر یې ووایي. زه ترې ډېره ناامیده یم. ما له هغه سره ډېرې مرستې کړې دي."
د ټرمپ له څرګندونو سره هممهاله، د ټسلا شرکت مشر اېلن ماسک په خپل ټولنیز پلاتفورمایکس پر ټرمپ نیوکې وکړې او ویې لیکل: "که زه نه وای، ټرمپ به ټاکنې بایللې وای. دا ډېره بېقدري ده."
د ماسک نیوکو د ټسلا شرکت د ونډو ارزښت هم اغېزمن کړ؛ د شرکت ونډې ۹ سلنه راښکته شوې چې دا د فبرورۍ له پایه راهیسې تر ټولو ټیټه کچه ده.
د دې لفظي نښتې شدت وښوده چې د نړۍ تر ټولو ځواکمن سړی (ټرمپ) او تر ټولو شتمن کس (ماسک) تر منځ اختلاف اوس علني بڼه غوره کړې، وروسته له هغه چې د دوی تر منځ د شخړې ګنګوسې اونۍ مخکې پيل شوې وې.
په پاکستان کې د امریکا ويزو ته په تمه افغانې کورنۍ ځانونه دوکه شوي ګڼي او هيله لري، چې د امریکا حکومت به یې د ژوند د خوندیتوب لپاره غږ اوري. د کډوالو د ملاتړ یوې ادارې سږ کال اټکل کړی، چې شاوخوا له ۱۰ زره څخه تر ۱۵ زره افغانان په پاکستان کې د وېزو د پروسس په تمه دي.
رويټرز خبري اژانس د پنجشنبه په ورځ (د غبرګولي ۱۵مه) په پاکستان کې د هغو افغان کډوالو کورنيو سره خبرې کړي، چې امریکا ته د تګ لپاره يې اوږد انتظار ايستلی.
رويټرز ویلي، چې له دې جملې د افغان ښځو د حقونو مدافع ۵۷ کلنه فاطمه په پاکستان کې د امریکا وېزې ته په بې صبرۍ انتظار باسي.
دا هغه مهال ناهیلې شوه کله، چې د امریکا ولسمشر ډونالډ ټرمپ افغانان هم د هغو خلکو په ډله کې شامل کړل، چې امریکا ته پر تلو پرې بندیز ولګېد.
هغې د افغانستان په مرکز کې څو لسیزې د امریکا د تمويلېدونکو پروژو سره کار وکړ؛ خو اوس مجبوريږې، چې بیا وطن ته واستول شي.
فاطمه د خونديتوب او د لور د راتلونکي په اړه اندېښنه لري، چې ښوونځي ته هم نشي تلای.
هغې رويټرز اژانس ته ویلي: « له بدمرغه ولسمشر ټرمپ چې کومې پرېکړې وکړې، زموږ ټولې هيلې او باورونه یې په خاورو بدل کړه»
دا غواړي د امنیتي دلایلو له مخي يې یوازې نوم فاطمه خپور شي.
ټرمپ د چهارشنبه په ورځ یو فرمان لاسلیک کړ، چې د افغانستان په ګډون د ۱۲ هیوادونو وګړې امریکا ته د ننوتلو څخه منع کړي.
هغه ویلي، چې دا اقدام د «بهرنيو ترهګرو» او نورو امنیتي ګواښونو څخه د ساتنې لپاره اړین و.
فاطمې په خپلو خبرو کې زياته کړې: «موږ القاعده نه يو، موږ هغه خلک یو، چې مبارزه مو کړې، خپل ځوانان، خپل قوت، خپله فزيکي انرژي، خپل غږونه، هر څه مو د یوه سوله ييز ملت د خوب لپاره ورکړه، دیو داسي هېواد لپاره چې انسان وکولی شي ازاده ساده واخلي. موږ د ناټو ځواکونو تر څنګ ودرېدو.»
هغې په خپلو خبرو کې دا هم وویل: «او نن چې امریکا موږ یوازې پرېږدي، دا یوازې یوه غمجنه خبره نه ده، دا تباه کوونکې ده. دا زموږ لپاره د زياتې ناامیدۍ سرچینه ده.»
د متحدینو لپاره د مرستې ژمنه
په ۲۰۲۱ کال کې کله چې طالبانو کابل ونیوه، د امریکا په مشرۍ بهرني ځواکونه په ګډوډۍ کې ووتل، نو لوېدیځو هیوادونو ژمنه وکړه، چې د هغو افغانانو سره، چې د دوی لپاره یې کار کاوه مرسته به وکړي؛ خو دا مهال ډېری افغانان ناهيلي شوي دي.
هغه وخت ولسمشر جو بایډن ژمنه وکړه چې له «افغان متحدینو» سره به مرسته وکړي او هغه د P-2 په نوم یو پروګرام معرفي کړ، چې له مخې یې هغه افغانان چې ځانګړي شرایط یې پوره کړي د کډوالو په توګه امریکا ته ومنل شي.
د کډوالو د ملاتړ یوې ادارې سږ کال اټکل کړی، چې شاوخوا له ۱۰ زره څخه تر ۱۵ زره افغانان په پاکستان کې د وېزو د پروسس په تمه دي.
په دې کې هغه کسان هم شامل دي، چې د ځانګړې کډوالۍ وېزې (ايس ای وي) لپاره یې درخواست کړی و.
فاطمې هیله نه لرله، چې یو وخت به هېواد پرېږدي؛ خو واک ته د طالبانو له رسېدو سره دې د ښځو د حقونو د يوې مخکښې مشرې په توګه احساس کړه، چې پرته له وتلو بله لاره نه لري.
د امریکا حکومت هغې ته ویلي، چې وېزې د پروسس لپاره دې بل هېواد ته ولاړه شي، هغې د ډېرو نورو افغانانو په څېر ګاونډ پاکستان انتخاب کړ.
فاطمې بالاخره یو خبر تر لاسه کړ، چې د خپلې کورنۍ پاسپورټونه باید واستوي، ترڅو د جنورۍ میاشتې لپاره د الوتنې تیاری وشي؛ خو په همدې مياشت کې ولسمشر ټرمپ پرېکړه وکړ، چې د کډوالو پروسس ودروي.
د ټرمپ دې اعلان د فاطمې په څېر د ګڼو افغانانو پلان ګډوډ وکړ، د هغې په خبره، چې بیا تر اوسه د امریکا له چارواکو یې هيڅ خبر نه دی ترلاسه کړی.
په همدې وخت کې پاکستان یو ځل بیا د کډوالو د بېرته ستنولو بهیر چټک کړی.
دا حالت هغو افغانانو ته چې امریکا د وېزې د پروسس په تمه دي، دومره وېرونکی شوی چې ان له کوره د وتلو ویره لري، هسې نه چې پولیس یې ونیسي.
طالبانو، چې ښځې یې له محرم پرته له سفر کولو او نجونې یې له منځني ښوونځي څخه منع کړي وایي، چې «دوی د اسلامي شریعت د تفسیر سره سم د ښځو حقونو» ته درناوي کوي.
د ټرمپ ادارې د امریکا پوځ لپاره په منځني ختیځ، افریقا او اروپا کې د نوو لوړپوړو پوځي مشرانو نوماندۍ اعلان کړې، چې پکې د ناټو لپاره نوی ستر قوماندان هم شامل دی.
د پنجشنبې په ورځ، د امریکا دفاع وزیر پیټ هېګسېټاعلان وکړ چې ولسمشر ډونالډ ټرمپ د هوايي ځواک جنرال الکس ګرینکویچ د ناټو د نوي مشر په توګه نومولی دی. دا ګام وروسته له هغې اخیستل شوی چې ځینو راپورونو څرګنده کړې وه، ممکن امریکا د ناټو مشري پرېږدي.
هېګسېت وویل چې ناټو د ګرینکویچ د ټاکلو سره موافقه کړې او هغه به د ناټو د ستر متفق مشر په توګه دنده ترسره کړي. نوموړی همداراز د اروپایي قوماندانۍ (EUCOM) لپاره هم نوماند شوی دی.
الکس ګرینکویچ دا مهال په پنټاګون کې د عملیاتو د ګډې ادرې مشر دی، او مخکې یې د امریکا د هوايي ځواک د منځني ختیځ قوماندانۍ مشري کړې ده.
په جلا توګه، هېګسېت وویل چې ټرمپ د امریکا د مرکزي قوماندانۍ (CENTCOM) مرستیال مشر براد کوپر د دې قوماندانۍ د مشر په توګه نومولی دی. کوپر به یوازې دویم بحري افسر وي چې دسینټکاممشري کوي. دا قومانداني د امریکا په مشرۍ د منځني ختیځ پوځي ماموریتونه رهبري کوي.
همداراز، ولسمشر ټرمپ ډاګوین اندرسن چې دا مهال د ګډو ځواکونو د پرمختیا مشر دی، د افریقا قوماندانۍ (AFRICOM) د مشر په توګه نومولی دی.
