د وروستي جمهوري نظام د ولسمشر لومړي مرستیال امرالله صالح ویلي، چې که د افغان کډوالو له ډلهییز اخراج وروسته د ایران اقتصاد، په ځانګړې توګه د تولید، ودانیزو چارو او خدماتو سکتور له رکود سره مخ شي، نو دا به د اقتصادي سبوتاژ یوه طرحه وي. هغه ددې طرحې پلي کوونکي « پنځمه ستنه» بللي.
نوموړی وایي چې دا طرحه د دښمن له لوري جوړه شوې او ساده فکرو یا «د پنځمې ستنې» کسانو عملي کړې ده.
صالح دا څرګندونې د چهارشنبې په ورځ پر اېکس پاڼه کړې او زیاته کړې یې ده چې دغه کړنه د ایران پر اقتصاد مستقیمه منفي اغېزه کولی شي، ځکه افغان کډوال د ایران په اقتصادي سکتورونو کې مهم رول لري.
د ده په وینا، افغان کډوال نه یوازې د ایران د کار بازار یوه اساسي برخه جوړوي، بلکې له لرې سیمو تر ښارونو پورې، د خدماتو، ودانیو او تولیدي برخو کې بنسټیز رول لري او شړل یې د اقتصادي بېثباتۍ سبب ګرځي.
صالح دا ډول چلند «دښمن پاله کړنه» بللې او خبرداری یې ورکړی، چې دا به د ایران د کورني اقتصاد لپاره ناوړه پایلې ولري.
په دې وروستیو میاشتو کې له ایران، پاکستان او نورو ګاونډیو هېوادونو څخه په زرګونو افغانان په زوره شړل شوي یا بېرته ستانه شوي دي، خو طالبانو دومره کډوالو ته د رسېدنې په برخه کې خپله بې وسي ښودلې.
څو ورځې وړاندې د طالبانو ویاند ذبیحالله مجاهد وویل، چې افغانستان یو له بېوزله هېوادونو څخه دی او طالبان د پراخو اقتصادي ستونزو له امله د زرګونو کډوالو د بېرته منلو او ځای پر ځای کولو لپاره لازم امکانات نه لري.
د تازه راپور له مخې، تېره ورځ له ایران او پاکستان نه دوه زره او ۶۰۴ کورنۍ افغانستان ته ستنې شوې دي. له دې ډلې ۵۳ کورنۍ د تورخم له لارې، ۴۵ د سپین بولدک له لارې، ۴۹۶ کورنۍ د ورېښمو پله له لارې او دوه زره او ۱۰ کورنۍ بیا د اسلام کلا له لارې ستنې شوې دي.
له ایران څخه په زوره اېستل شوي افغان کډوال د یاد هېواد د حکومت له خوا له ظلمونو شکایتونه لري. دغه کډوال وایي چې ایراني چارواکي له دوی سره ناوړه چلند کوي حتا د دې اجازه نه ورکوي چې دوی خپل د کور او د کار له خاونده پیسې واخلي او خپل ټول توکي راټول کړي.
دغه کمېسیون د چارشنبې په ورځ اعلان وکړ، چې په تازه راغلو کې د تېر نظام د ملي امنیت د ۰۹ قطعې د دفتر پخوانی امر سیدالرحمن سادات، د تخار ولایت د کلفګان ولسوالۍ پخوانی امنیه قوماندان توختر خاکسار، د ننګرهار د بټي کوټ ولسوالۍ د ولسي پاڅون کوونکو پخوانی قوماندان شاه سعود، د فاریاب ولایت د استیناف څارنوالۍ پخوانی رییس فرید غوري، د کابل ولایت د قره باغ ولسوالۍ د امنیت پخوانی مرستیال ارین له ایران څخه او ملي سوداګر عبدالعزیز قیومي له متحده عربي اماراتو څخه هېواد ته ستانه شوي دي.
د طالبانو د افغان شخصیتونو سره د تماس کمېسیون وایي، هدف یې دا دی چې د پخواني حکومت غړي بېرته هېواد ته راستانه کړي او د دوی د ژوند، عزت او شتمنیو د خوندیتوب ضمانت ورکړي.
بلخوا، له افغان شخصیتونو سره د اړیکو او د هغوی د بېرته راستنولو کمېسیون نن (چهارشنبه) د یوې رسمي غونډې په ترسره کولو چې مشري یې د کمېسیون رییس مولوي شهابالدین دلاور کوله، ۱۷لوړپوړو چارواکو ته، چې د یاد کمېسیون له لارې له بهرنیو هېوادونو څخه افغانستان ته راستانه شوي، د «خوندیتوب رسمي کارتونه» ورکړل شول.
غونډه کې دلاور ټینګار وکړ چې دوی د هر هغه افغان هرکلی کوي، چې غواړي د خپل هېواد په ابادۍ او ثبات کې برخه واخلي.
په غونډه کې د پخوانۍ ادارې یو شمېر ستنو شوو چارواکو هم خبرې وکړې، چې له ډلې د اوبو او انرژۍ پخوانی وزیر محمد عارف نورزی، د ملي دفاع وزارت د ډایاک ادارې پخوانی رییس غلام فاروق پرواني او د پخواني ولسمشر حامد کرزي نظامي سکرتر محمد کریم کوهستانی پکې شامل وو.
یاد کمېسیون د ستنو شویو کسانو له قوله وایي، چې د هېواد اوسنی وضعیت یې د بېرته راستنېدو لپاره مناسب بللی.