د پنجشېر له کانونو په پنځو میاشتو کې ۲۱ میلیونه افغانۍ عواید راټول شوي

د پنجشېر د کانونو او پټرولیم ریاست چارواکي وایي، د روان هجري لمریز کال په لومړیو پنځو میاشتو کې یې د دغه ولایت له کانونو څه باندې ۲۱میلیونه او ۳۰۵زره افغانۍ عواید راټول کړي دي.

د پنجشېر د کانونو او پټرولیم ریاست چارواکي وایي، د روان هجري لمریز کال په لومړیو پنځو میاشتو کې یې د دغه ولایت له کانونو څه باندې ۲۱میلیونه او ۳۰۵زره افغانۍ عواید راټول کړي دي.
د طالبانو تر واک لاندې د باختر اژانس د چهارشنبې په ورځ (د زمري ۱۵مه) د یاد ریاست د رییس مولوي محمد قاسم امیري له قوله لیکلي، چې تر دې دمه د اتو لویو داوطلبیو له لارې ۳۹زره او ۷۲۶ قیراطه زمرد چې ارزښت یې شاوخوا ۱۶۷ میلیونه افغانۍ کېږي، پلورل شوي دي.
نوموړی زیاتوي، چې تازه په دغه ولایت کې ۲۰۰ د زمردو کانونه ثبت شوي او په ځینو کې یې د استخراج چارې پیل شوې دي.
د پنجشېر ولایت ویاند سیفالدین لټون ویلي، چې بهرني سوداګر د پنجشېر قیمتي ډبرو پېر ته ډېره لېوالتیا لري او اوس مهال شاوخوا ۱۵ زره کسان د زمردو کانونو د کیندنې او پروسس په برخه کې په کار بوخت دي.
څه موده مخکې د پنجشېر سیمه ییزو چارواکو ویلي و، چې د دغه ولایت ۳۰ سلنه اوسېدونکي د زمردو په استخراج بوخت دي.
پنجشېر د افغانستان له هغو ولایتونو شمېرل کېږي چې لوړکیفیته زمرد لري.
طالبانو واک ته له رسېدو سره سم په افغانستان کې د تېلو، ګازو، ډبرو سکرو او قیمتي ډبرو د کانونو اېستلو ته پاملرنه زیاته کړې ده.
دغې ډلې په تېرو نږدې څلورو کلونو کې د افغانستان د بېلابېلو کاني زېرمو اېستلو قرادادونه د چین او یو شمېر نورو هېوادونو په ګډون، کورنیو شرکتونو ته هم ورکړي دي.


د ملګرو ملتونو د خوړو نړیوال پروګرام ویلي، چې د اندونیزیا له خوا شوې مرسته به د افغانستان د ښوونځیو د خوړو د وېش پروګرام د ملاتړ لپاره ډېره ګټوره ثابته شي او زرګونه ماشومانو ته به په ښوونځیو کې خواړه چمتو کړي.
د خوړو نړیوال پروګرام د اندونیزیا له مرستې هرکلی کړی او وايي، په دې پیسو به له ۱۲۰۰ میټریک ټنو زیات بیسکټ واخلي او د درې میاشتو لپاره به د لومړنیو ښوونځیو ۲۰۰ زره هلکانو او نجونو ته د ښوونځي خواړه برابر کړي.
د ملګرو ملتونو د خوړو نړیوال پروګرام په خبرپاڼه کې د اندونیزیا د بهرنیو چارو وزارت د نړیولې پرمختیايي همکارۍ مشرې رینا ستییاواتي له قوله ویل شوي:« اندونیزیا باور لري، چې زده کړه او مناسب خواړه د ماشومانو د هوساینې او ودې لپاره اړین دي. موږ د خوړو نړیوال پروګرام سره په کډه هڅه کوو، چې د ښوونځیو ماشومانو ته اړین خوراکي مواد ورسوو او هغوی د روښانه راتلونکي لپاره وهڅو.»
پر همدغه مهال د خوړو نړیوال پروګرام ویلي، چې په افغانستان کې د ښوونځینو د خوړو وېش فعالیتونو د زده کوونکو په ګډون، دوام او د زده کړو په پایلو کې مهم رول لوبولی دی.
د خوړو نړیوال پروګرام د معلوماتو له مخې، په ۲۰۲۴ کال کې د دې پروګرام برخه وال لومړني ښوونځي د ۲۰۲۳ کال په پرتله نږدې ۱۱ سلنه زیات زده کوونکي ثبت کړي دي.
د افغانستان لپاره د خوړو نړیوال پروګرام مرستیال موتینتا چیموکا وویل:«د خوړو نړیوال پروګرام په ښوونځیو کې د خوړو پروګرام دوه لسیزي وړاندې پیل کړ، څو د خوړو امنیت او ښه تغذیه له زده کړې سره وتړي. د ډېرو ماشومانو لپاره هغه ورځني خوراکي مواد چې دوی یې د درسونو په لومړۍ وقفه کې ترلاسه کوي، ښايي د ورځې یوازیني مغذي خواړه وي، چې دوی ته روغتیا، تمرکز او د زده کړې چمتووالی ورکوي.»
د خوړو نړیوال پروګرام ویلي، چې په ۲۰۲۴ کال کې یې د افغانستان په اتو هغو ولایتونو کې چې د خوړو له جدي کمښت سره مخ دي ۱،۳ میلیونه زده کوونکو ته د خوړو د وېش له لارې خواړه برابر کړي وو.

د ۲۰۲۵ کال له جنورۍ تر جون میاشتې پورې یوازې ۳۸،۶ سلنه نارینه افغان پناهغوښتونکو ته پناه ورکړل شوې، حال دا چې د تېر کال په همدې موده کې دا کچه ۹۵،۷ سلنه وه. تر ټولو ټیټه کچه د ۲۰۲۵ کال په جون کې ثبت شوې، چې یواځې ۳۳،۷ سلنه افغان نارینهوو ته پناه ورکړل شوې ده.
د نیو اوسنابروکر ورځپاڼې د معلوماتو له مخې، په جرمني کې د افغان نارینه پناهغوښتونکو د ساتنې کچه په شدیده توګه راټیټه شوې ده. دا څرګندونې د جرمني فدرالي حکومت د کیڼ ګوند (دې لېنکه) د یوې رسمي پوښتنې په ځواب کې کړې دي.
د جرمني فدرالي حکومت دا هم تایید کړې چې د طالبانو تر واک لاندې د افغانستان «دې فکټو» ادارې له استازو سره تخنیکي تماسونه موجود دي، خو دا تماسونه د رسمیت پېژندنې معنا نه لري.
د دې لینکه ګوند د کورنیو چارو ویاندې کلارا بیونګر دا وضعیت "اندېښمنوونکی" بللی دی.
هغې ویلي، چې په لنډ وخت کې له نږدې سل سلنې څخه تر درېیمې برخې پورې د پناه ورکولو د کچې رالوېدل د سیاسي فشار نښه ده.
هغې همداراز ټینګار کړی چې حکومت دا هم منلې چې د افغانستان بشري وضعیت نه یوازې کړکېچن دی، بلکې لا پسې خراب شوی، خو بیا هم د پناه سیاست کې دومره سخت بدلون ته قانع کوونکی دلیل نه لري.
بیونګر پر فدرالي ادارې بمف هم نیوکه کړې، چې پناه غوښتنې په کمزوري کیفیت ارزوي، پناه غوښتنې عمومي او ناعادلانه ردوي او محکمې دا پرېکړې بیا پر لهپسې لغوه کوي.
هغې ویلي چې د افغانانو د پناه غوښتنو پر ردولو باید ژر تر ژره له سره کتنه وشي، ځکه دا ټول مسوولیت د اداري محاکمو پر اوږو نه شي پرېښودل کېدای.
د جرمني د فدرالي حکومت د معلوماتو له مخې، دا مهال په جرمني کې نږدې ۱۱،۲۰۰ افغان اتباع د اخراج امر لري، چې له دوی نه نږدې ۹،۷۰۰ نارینه، ۱،۴۵۰ ښځې او نږدې ۱،۵۰۰ کوچنیان دي.
نږدې ۹،۵۰۰ تنه له دې ډلې د «دولدونګ» یا موقتي زغم موقف لري. تر ټولو ډېر د اخراج امر لرونکي افغانان په بایرن ایالت کې اوسیږي، چې شمېر یې شاوخوا ۱،۸۰۰ تنه دی.

د تاتارستان جمهوريت د لومړي وزير مرستیال اولیګ کوروبچینکو د طالبانو د ټرانسپورټ او هوايي چلند وزير ملا حميدالله اخوندزاده سره په لیدنه کې ویلي، چې د افغانستان او تاتارستان ترمنځ به مستقیمې الوتنې پيل شي. نوموړي ټینګار کړی چې هېواد یې له افغانستان سره همکارۍ ته چمتو دی.
د طالبانو د ټرانسپورټ او هوایي چلند وزارت د چارشنبې په ورځ (د زمري ۱۵مه) وویل، چې د یاد وزارت وزیر ملا حمیدالله اخوندزاده د د روسیې فدراسیون د تاتارستان جمهوريت د لومړي وزير مرستیال د او صنعت او سوداګرۍ وزیر اولیګ کوروبچینکو سره په کابل کې لیدلي.
د یاد وزارت په وینا، په دې ناسته کې د افغانستان او تاتارستان ترمنځ د ټرانسپورټي او لوژستیکي اړیکو د رامنځته کولو او پراخولو، د کوماز ډوله وسایطو لپاره د یو معیاري ورکشاپ د پرانیستلو، د سوداګریزو توکو د لېږد زیاتوالي او یو شمېر نورو موضوعاتو په اړه خبرې شوې دي.
اخوندزاده ویلي، د تاتارستان پانګوال کولی شي په افغانستان کې د ټرانسپورټ او لوژستیکي تاسیساتو په برخه کې پانګونه وکړي او دا زمینه ورته په ښه ډول برابره ده.
طالبانو د تاتارستاني چارواکو له خولې ویلي، چې د افغانستان او تاتارستان ترمنځ به مستقیمې الوتنې پيل شي.
تر دې مخکې نیوز روسیه هم راپور ورکړی و، چې د روسیي سیاحتي شرکتونه افغانستان ته د الوتنو چمتووالی نیسي.
د نیوز روسیه د رپوټ له مخې، لومړۍ ډله روسي سیلانیان، چې له مسکو، تاتارستان او نورو سیمو څخه لس تنه نارینه پکې شامل دي، په اګست میاشت کې کندهار ته ځي.
دا سفر د "طالبان ټور" په نوم یو خصوصي شرکت تنظیموي، چې بنسټ یې روسي سوداګر اناتولي ارونوف ایښی دی. نوموړي دغه نوم د تجارتي نښې په توګه ثبت کړی دی.
ارونوف وايي، د سفر هدف د افغانستان کلتور پېژندل دي.

د ازبکستان د ملي احصایې ادارې خبر ور کړی، چې د ۲۰۲۵ کال له جنورۍ څخه تر جون پورې افغان وګړي ازبکستان ته د سوداګریزو سفرونو له مخې د ټولو بهرنیو وګړو په منځ کې په لومړي مقام کې راغلي دي. په تېرو شپږو میاشتو کې له ۲۰۷ زره او ۵۰۰ ډېرو افغانانو ازبکستان ته سوداګریز سفرونه کړي.
د ازبکستان د احصایې ادارې ویلي، چې په دې موده کې له ۲۰۷ زره او ۵۰۰ څخه ډېرو افغانانو ازبکستان ته سوداګریز سفرونه کړي، په داسې حال کې چې د تېر کال په همدې موده کې دا شمېر یوازې ۱۵۶۹ تنه و، چې۱۳۲ چنده زیاتوالی ښيي.
د ازبکستان د ملي احصایې ادارې په وینا، د ۲۰۲۵ کال په لومړیو کې ټولټال۲۲۳ زره بهرني وګړي د سوداګرۍ په موخه دغه هېواد ته تللي دي.
ازبکستان ته د افغان سوداګرو او خلکو د تګ ډېروالی د ترمذ نړیوال سوداګریز مرکز پرانېستل کېدل ګڼل کیږي، چې د ازبکستان په جنوبي سرحدي سیمه ایریټوم ازاد اقتصادي زون، سرخاندریا ولایت کې موقعیت لري.
بهرنیان کولای شي د دغه مرکز په حدودو کې تر ۱۵ ورځو پورې له ویزې پرته پاتې شي.
دغه راز افغان او پاکستاني اتباعو ته اجازه ورکړل شوې چې هلته دکانونه او نور سوداګریز ملکیتونه په اجاره یا ملکیت واخلي.
په دویم مقام کې د تاجکستان اتباع راغلي چې له ۱۲،۲ زرو څخه زیات ښودل شوي. دغه راز درېیم ځای ترکمنستان (۱۶۴۲)، بیا روسیې(۴۵۱)، ترکیې (۲۷۶)، قزاقستان (۲۵۵) او نورو هېوادونو (۱۱۷۷) نیولی دی.
د ترمذ مرکز د پرانیستې هدف دا ګڼل کیږي، چې د افغانستان او ازبکستان ترمنځ کلنی سوداګریز حجم تر ۳ میلیارده ډالرو ورسوي.
طالبانو په دې وروستیو کې له ازبکستان، قزاقستان، ترکمنستان او روسیې سره خپلې اړیکې پراخې کړې دي.

د هغو ۱۸ افغان کډوالو د وژنې قضیه، چې د ۲۰۲۳ کال په فبروري کې د بلغاریا لوکورسکو کلي ته نږدې په یوه پرېښودل شوي موټر کې د هوا نشتوالي له امله مړه شوي وو، له جدي ځنډ سره مخ ده. په صوفیا کې د افغانستان سفارت لا هم دا نه ده روښانه کړې چې د قربانیانو خپلوانو ته څنګه اطلاع ورکړل شي.
تمه وه چې د قضیې اورېدنه به تازه د صوفیا ښار په محکمه کې پیل شي، خو تر اوسه معلومه نه ده چې د قضیې اصلي اورېدنه به کله پیل شي.
د ځنډ لاملونه د قضیې په مخکینۍ اورېدنه کې د دوو تورنو کسانو نشتوالی ګڼل کیږي.
دغه راز په صوفیا کې د افغانستان سفارت لا هم دا نه ده روښانه کړې چې د قربانیانو خپلوانو ته (چې د محکمې قانوني لوری ګڼل کېږي) څنګه اطلاع ورکړل شي.
د بلغاریايي رسنیو د رپوټ له مخې، تر هغه چې د قربانیانو خپلوان حاضر نه وي، قضیه نشي پیلېدای.
اوس محکمه هڅه کوي، چې د قربانیانو خپلوان د عدليې وزارت له لارې د عدالتي حکم پر بنسټ او یا هم د بهرنیو چارو وزارت له لارې ومومي.
تر دې مهاله پنځه کسان د انساني قاچاق د یوې منظمې جنایي شبکې د غړو او ۱۸ افغان وګړو د وژنې په تور محکمې ته سپارل شوي.
ویکتور کوزموف د دغې قاچاق شبکې مشر او شریک ګڼل شوی. نور تورن کسان کریستیان دونګاروف، اتاناس اتاناسوف، والنتین خریستوف، پیتر یانیف او د موټر څښتن تاچو تاچف دي.
تاچف د ۲۰۲۳ کال د جون پر ۳مه مړ شوی، نو د هغه پر وړاندې پلټنه بنده شوې.
د جولای په پیل کې کوزموف محکمې ته حاضر نه شو او وکیل یې وویل چې هغه بیړني روغتون ته وړل شوی و. پیتر یانیف هم له کوم دلیل پرته نه و حاضر شوی.
اوس محکمې پرېکړه کړې چې دی دې په زور محکمې ته راوستل شي. د محکمې راتلونکې ناسته د اکتوبر په میاشت کې دایریږي.
د ۲۰۲۳ کال د فبرورۍ پر ۱۷مه، د بلغاریا په لوکورسکو کې د یوه پرېښودل شوي موټر دننه، ۱۸ افغان کډوال په داسې حال کې وموندل شول، چې د هوا د نشتوالي له امله یې ساوې ور کړې وې. ۳۴ نور افغان ځوانان، چې د موټر ترڅنګ ژوندي پاتې وو، د بدن اوبه یې ختمې وې، ساړه او یخ وهلي وو او وروسته په پلازمېنه صوفیا کې روغتونونو ته انتقال شول.
د صوفیا څارنوالي وايي چې دوه تورن کسان پوهېدل، چې پناه غوښتونکي د تنفس لپاره ځای نه لري، خو بیا یې هم د پټنځایونو دروازې پسې بندې کړې او موټر یې روان کړ. څارنوالي وايي، چې قربانیان په خورا دردناک او ځوروونکي ډول مړه شوي دي.