پاکستاني چارواکي ادعا کوي، چې افغانستان د ټيټيپي، داعش او القاعده پناه ځای دی، خو افغانستان بیا وايي، پاکستان د داعش او ټيټيپي د زېږېدو مرکز دی او دمګړی هم هلته فعال دي.
د مجاهد په وینا، داعش څو کاله مخکې د ډیورند کرښې ها خوا په اورکزیو ساحه کې سر راپورته کړ او مشري یې هم د سعید خان په نوم د یوه پاکستاني پر غاړه وه او پر کابل د طالبانو له واکمنۍ مخکې او وروسته دغه ډله د دوی له لوري ځپل شوې او اوس په خېبرپښتونخوا او بلوچستان کې خپلو اصلي سیمو ته تښتېدلي او هلته یې نوي پټنځایونه او مرکزونه جوړ کړي او له نورو هېوادونو نوي استخدام شوي کسان د پاکستان له لوېدیځې پولې او د کراچۍ او اسلام اباد له هوایي ډګرونو خپلو یادو مرکزونو ته لېږدوي او له روزنې وروسته یې بیا افغانستان او نورې نړۍ ته د ترهګریزو بریدونو په موخه استوي.
ذبیحالله مجاهد
ذبیحالله مجاهد وویل، «زموږ د اطلاعاتو لهمخې د داعش د خراسان څانګې مشر شهاب المهاجر او د ده نږدې همکاران عبدالحکیم توحیدي، سلطان عزیز عزام او د داعش له مرکزي څانګې سره د اړیکو تنظیموونکی او په اصطلاح د مکتب صدیق مسوول صلاح الدین رجب د پاکستان په خاوره کې موجود دي، افغانستان په جدي توګه غوښتنه کوي چې دا اشخاص باید ور وسپارل شي.»
مجاهد همداراز له پاکستان څخه غوښتي، چې که یاد کسان دوی ته نه سپاري نو لږ تر لږه دې باید له خپلې خاورې وباسي او په دې توګه دې خپل مسوولیت ترسره او خپلې ژمنې پوره کړي.
له دې سره سم، د ټيټيپي د جوړښت په تړاو د افغانستان د تېر نظام د ملي امنیت پخوانی مشر محمد معصوم ستانکزی بیا وايي، ټيټيپي د پاکستان د استخباراتو محصول دی او په ۲۰۰۷ کال کې یې له مختلفو ډلو جوړه کړې ده.
ستانکزی زیاتوي: «په پاکستان کې کله چې ټيټيپي تشکیلېده په ۲۰۰۷ کال کې په هغه وخت کې مختلفې ډلې هلته وې د دې لپاره چې پاکستان له نړۍوالو او په ځانګړې توګه د امریکا له فشارونو چې ګواکې دوی له طالبانو حمایت کوي د ټيټيپي په جوړولو کې د دوی استخباراتي ادارو سره کار وکړ او دغه ډلې یې سره یو ځای کړلې او د ټيټيپي یا د تحریک طالبان پاکستان په نوم باندې سره راجوړې کړلې.»
د محمد معصوم ستانکزي په باور ټيټيپي دمګړی د ډيورند کرښې په ها غاړه کې پر ډېریو قبایلي سیمو کنټرول لري او همداراز د بلوڅ ازادي غوښتونکي بیا د بلوچستان په ډېریو سیمو ولکه لري او په وینا یې له یوه بل هېواده د دغو ډلو کنټرولېدل ډېر ستونزمن دي.
د طالبانو د دفاع وزارت سرپرست د تېرې یکشنبې په ورځ (د تلې ۲۷مه) له الجزیرې ټلویزیون سره په مرکه کې ټيټيپي د پاکستان داخلي مساله وبلله او له پاکستان څخه یې وغوښتل، چې له تحریک طالبان پاکستان سره خپل اختلافات د خبرو له لارې حل کړي.
طالبان لا تراوسه د پاکستان له دفاع وزیر سره د شوې هوکړې منځپانګه نه ده خپره کړې، خو د یادې ډلې د دفاع وزیر یې دومره ویلي، چې له پاکستاني لوري سره یې د کرښې په اوږدو کې د شخړو پر راکمولو سلا کړې ده او د میکانیزم پر څرنګوالي به یې د ترکیې په غونډه کې چې ۴ ورځې وروسته پیلېږي نورې خبرې وشي.
د یادونې وړ ده، چې طالبانو او پاکستان له یوې اوونې جګړې وروسته د تېرې شنبې په شپه (د تلې په ۲۶مه) د اوربند هوکړه لاسلیک کړه. د یادې هوکړې له لاسلیک وروسته د پاکستان دفاع وزیر وویل، له طالبانو سره د اوربند هوکړې متن لنډ دی او پر پاکستان له بریدونو پر مخنیوي او د افغان کډوالو پر منلو محدود دی.
هغه ویلي: «په افغانستان او پاکستان پورې اړوند موضوعګانو کې موږ هیلهمند یو چې اوربند به پر خپل حال پاتې شي او ټولې ستونزې او مسلې به د ډیپلوماسۍ له لارې هوارې شي.»
د طالبانو له لوري له پاکستان سره د اوربند هوکړې د منځپانګې نه خپرېدو ګڼې پوښتنې رامنځته شوي او د تېر نظام ځينو چارواکو د طالبانو دغه چاره د ملګرو ملتونو د منشور د ۱۰۲یمې مادې پر خلاف بولي.طالبانو او پاکستان له یوې اوونې جګړې وروسته د تلې په ۲۶مه د اوربند هوکړه لاسلیک کړه.
دغه پوښتنې او نیوکې وروسته له هغې مطرح کېږي، چې د پاکستان دفاع وزیر خواجه اصف د سېشنبې په ورځ (د تلې ۲۹مه) وویل، چې په دوحه کې د طالبانو د دفاع وزارت له سرپرست محمد یعقوب مجاهد سره شوې هوکړه محرم ده. هغه زیاته کړې، طالبانو ژمنه کړې، چې له افغان خاورې به د پاکستاني وسله والو د بریدونو مخه نیسي.
د طالبانو ویاند له پاکستان سره د اوربند هوکړې له لاسلیک وروسته وویل، دوی په افغان خاوره کې د ټيټيپي په ګډون د بهرنیو جنګیالیو له حضور سره موافق نه دي او هېچاته د دې اجازه نهورکوي، چې پر نورو او په ځانګړې توګه پر ګاونډیانو برید وکړي.
د افغانستان د جمهوري نظام پر مهال لوی څارنوال محمد فرید حمیدي وايي، هر ډول پټې معاهدې او هوکړې د ملګرو ملتونو د منشور د ۱۰۲یمې مادې او د ټولو نړۍوالو منل شویو اصولو او کنوانسینونو پر خلاف دي.
نوموړی وايي: «خلک حق لري چې پوه شي او له خلکو سربېره عادي طالبان هم باید له خپلو مشرانو دا وپوښتي چې څه ډول او په څه بیه یې هېواد او هغوی معامله کړي دي. که داسې نه وي، نو باید د قرارداد اصلي متن خپور کړي.»
د حمیدي په وینا، طالبانو هم په عمومي ډول له مسوولیت منلو، شفافیت او له عمومي افکارو د تېښتې په موخه له دغې چارې یعنې له پټو قراردادونو استفاده کوي او زیاتوي: «له امریکا سره د دوحې هوکړې د ضمایمو پټول او د پاکستان له دفاع وزیر سره وروستۍ پټه معاهده د دغو ادعاو ثبوتونه دي.»
د پاکستان دفاع وزیر بیا ویلي، له طالبانو سره د اوربند هوکړې متن لنډ دی او پر پاکستان له بریدونو پر مخنیوي او د افغان کډوالو پر منلو محدود دی.
طالبان لا تراوسه د پاکستان له دفاع وزیر سره د شوې هوکړې منځپانګه نه ده خپره کړې، خو د دفاع وزارت سرپرست یې ویلي، چې له پاکستاني لوري سره یې د فرضي کرښې په اوږدو کې د شخړو پر راکمولو سلا کړې او د میکانیزم پر څرنګوالي به یې د ترکیې په غونډه کې چې ۴ ورځې وروسته پیلېږي نورې خبرې وشي.
د افغانستان د تېر جمهوري نظام د پخواني ولسمشر مرستیال امرالله صالح هم ادعا کوي، چې طالبان د دوحې له وروستۍ هوکړې سره د «پاکستان په دام کې لوېدلي» او اوس باید یا د اسلام اباد تر څنګ د ټيټيپي پر وړاندې وجنګېږي او یا هم له دغې ډلې سره خپل اتحاد وساتي.
د افغانستان د تېر نظام پر مهال د بهرنیو چارو وزیر محمد حنیف اتمر په دوحه کې له پاکستان سره د طالبانو وروستۍ هوکړه د ډيورند کرښې په اوږدو کې د نورو وینو له بهېدو د مخنیوي لپاره «مثبت ګام» بللی، خو په ټينګار سره یې ویلي، افغان ولس باید د دغې هوکړې له جزییاتو او همدارنګه له راتلونکو خبرو په بشپړ او شفاف ډول په جریان کې واوسي.
د ازادۍ جبهې د سیاسي کمېټې رييس داوود ناجي هم وايي، طالبان تل له خپلو پرېکړو افغان ولس بې خبره ساتلي او زیاتوي: «طالبانو په تېر کې یو ځل هېواد له بن لادن څخه قربان کړ او نن یې افغانستان د ولس لپاره پر زندان او ترهګرو ته پر جنت بدل کړی دی.»
د ازادي ګوند مشر عبدالملک شمس هم خبرداری ورکوي، د طالبانو دغه ډول پټې هوکړې به د تېر په څېر ناورینونه وزېږوي او زیاتوي: «په دوحه کې له امریکا سره د طالبانو د هوکړې جزییات پټ و او هغه د ناورین لامل شول. په دوحه کې له پاکستان سره د طالبانو هوکړه به هم پټه پاتې شي او خدای پوهېږي چې څه ناورین به له ځانه سره ولري. طالبانو ته د خلکو پوهاوی هېڅ ارزښت نهلري.»
له دې ټولو سره سره، د افغانستان په تېر نظام کې د ملي امنیت پخوانی رييس محمد معصوم ستانکزی بیا وايي، د دغو ټولو شکونو د لرې کېدو لپاره طالبان باید له پاکستان سره د شوې هوکړې منځپانګه او ټول متن خپور کړي.