د افغانستان او پاکستان ترمنځ لارې د طالبانو او پاکستاني ځواکونو ترمنځ له نښتو وروسته وتړل شوي، خو په دوحه کې د لوړ پوړو طالبانو او پاکستاني چارواکو ترمنځ د مذاکراتو وروسته لا هم د توخم په ګډون ټولې لارې د هر ډول تګ راتګ پر مخ تړلي پاتې دي.
د پولې د بندېدو اقتصادي اغېز هم ژور دی. په مېوو او سبزیجاتو بار موټر د پاکستان او افغانستان په خوا کې بند پاتې دي، د سوداګرۍ راکړې ورکړې درېدلې او کوچني کاروباري کسان هره ورځ مالي زیان ویني.
•
•
د جمرود په سهولت مرکز کې د عبدالله، محمد شاه او جان محمد په څېر ګڼ افغان کډوال د سیاستوالو د ژمنو په انتظار نه دي، هغوی غواړي چې دا یخ انتظار زر پای ته ورسېږي.
د افغانستان د پخواني ولسمشر لومړي مرستیال صالح ویلي، طالبان چې له اوږدې مودې راهیسې یې د خپل ځواک او استقلال دعوې کولې، د پاکستان د پوځ د استخباراتي ادارې غوښتنو ته تسلیم شوي دي. له بلې خوا هغه ویلي چې د پاکستان پوځ د ټيټيپي د مشر نور ولي مسید په وژلو کې استخباراتي ماته خوړلې.
صالح د چارشنبې په ورځ پر اېکسپاڼې لیکلي: «طالبان چې له اوږدې مودې راهیسې یې د خپل ځواک او استقلال دعوې کولې، بالاخره د پاکستان د پوځ د استخباراتي ادارې (ایایسای) غوښتنو ته تسلیم شول او یو پټ تړون یې لاسلیک کړ، چې د ترهګرۍ پر ضد د همکارۍ پرمختګ به د (ایایسای) د شرایطو له مخې ارزول کېږي.
همدا راز صالح لیکلي چې د څلورو کلونو له څارنې وروسته د پاکستان هوايي ځواک د تحریک طالبان پاکستان (ټيټيپي) د مشر نور ولي مسید د له منځه وړلو هڅه وکړه، خو هدف یې خطا شو او مسید ژوندی پاتې شو.
نوموړي دا پېښه یوه ستره سیاسي او استخباراتي ناکامي بللې ده.
صالح په خپلو څرګندونو کې ویلي، د دواړو لوریو پروپاګند ته له پام پرته، دا تازه پېښې ښيي چې پاکستان د استخباراتو او هدف ټاکلو په برخه کې کمزوری دی او طالبان بیا له سیاسي کمزورۍ او انحصار سره مخ دي.
د بشري حقونو په برخه کې د افغانستان لپاره د ملګرو ملتونو ځانګړي راپور ورکوونکي ویلي، چې د طالبانو تر کنټرول لاندې د افغانستان عدلي سیستم د خپلواکۍ او عادلانه قانوني بهیر هېڅ نښه نه لري او دا مساله ډېره وېروونکې ده.
ریچارډ بېنېټ دا څرګندونې تېره اونۍ په بادغیس کې د طالبانو له خوا په عام محضر کې د یوه کس اعدام کېدو ته په غبرګون کې کړې دي.
نوموړي ویلي، چې په عام محضر کې د طالبانو له خوا اعدامونه نه یوازې د محکوم کس انساني حیثیت له منځه وړي، بلکې د ټولنې نورو وګړو ته هم د اعدام د صحني په لېدلو سره زیان اوړي.
بېنیټ ویلي:«د طالبانو له خوا عامه اعدامونه او نورې ظالمانه سزاګانې یوازې یو وېروونکی تشدد نه دی، بلکې دا قصدي عمل دی او د خلکو د کنټرول او وېرې د خپرولو لپاره کارول کېږي، دا عمل باید وغندل شي».
نوموړي پر طالبانو غږ کړی، چې ژر تر ژره دې ټول اعدامونه ودرول شي او د مرګ سزا دې په بشپړ ډول لغوه شي.
د راپورونو له مخې، د طالبانو له واکمنېدو وروسته د یادې ډلې له خوا د افغانستان په بېلا بېلو ولایتونو کې ۱۱ کسان په عام محضر کې اعدام شوي دي.
د سرچینو په وینا، وزارت ټولو اړوندو ادارو ته ویلي چې یادو کسانو ته دې د قانوني ملاتړ او خوندیتوب ډاډ ورکړل شي، او هېڅ اداره دې د هغوی د نیولو هڅه نه کوي.
د معلوماتو له مخې، د پاکستان د کورنیو چارو وزارت د دې موضوع د څار لپاره یوه ځانګړې شمېره هم اعلان کړې، او که هر حساس افغان وګړی ونیول شي، کولای شي د دې شمېرې له لارې اړیکه ونیسي.
د یاد وزارت په وینا، د ناټو ماموریت په چوکاټ کې له افغانستان نه د نړیوالو ځواکونو تر وتلو پورې جرمني د دوهم لوی ځواک استوونکی هېواد و.
مقاله وایي، « اوس مهال په افغانستان کې د جرمني او د هغه د نړیوالو شریکانو د هڅو محور د بشري حقونو، په ځانګړي ډول د ښځو او نجونو د حقونو او همدارنګه د د بیان د زادۍ ملاتړ دی».
یاد وزارت ویلي، د دې ترڅنګ، د هغو کسانو د وتلو لپاره اسانتیا رامنځته کول هم ددوی یو مهم لومړیتوب دی، چې د جرمني اتباع، پخواني محلي کارکوونکي او هغه کسان پکې شامل دي چې د جرمني له خوا د منلو ژمنه ورکړل شوې ده.
د وزارت په وینا، سربېره پر دې، د افغان ولس لپاره د بشري مرستو برابرول د جرمني د هڅو یوه مهمه برخه ده او له همدې امله جرمنی لا هم په افغانستان کې فعال پاتې دی او د بشري مرستو له پلوه د تر ټولو لویو دوه اړخیزو مرستندویو هېوادونو کې راځي.