د اسراییل حکومت مصر ته د طبیعي ګازو د برابرولو تړون تصویب کړ؛ هغه هوکړه چې د دغه هېواد د لومړي وزیر بنیامین نتنیاهو په وینا، د اسراییل په تاریخ کې تر ټولو لوی د ګازو تړون بلل کېږي او کولی شي د مصر د انرژۍ د ناورین په کمولو او د سیمې د ثبات په پیاوړتیا کې مرسته وکړي.
نتنیاهو د چهارشنبې په ورځ په یوه ټلوېزیوني وینا کې اعلان وکړ، چې د دې تړون ارزښت ۱۱۲ میلیارد شِکِل دی، چې شاوخوا ۳۴.۷ میلیارد امریکایي ډالرو سره برابرېږي. د هغه په وینا، دا هوکړه چې د ځینو مسایلو له امله د یوې مودې لپاره ځنډېدلې وه، اوس وروستۍ شوې او د سیمې د امنیت او ثبات په برخه کې به مهم رول ولوبوي.
که څه هم ډېری هېوادوال د ژمي په موسم کې د برېښنا د کمښت له ستونزو سره مخ دي، خو د طالبانو د برېښنا شرکت مشر په ژمي کې د برېښنا پر چمتوالي ټینګار کړی دی. عبدالباري عمر له خپلو کارکوونکو غوښتي، چې خلکو ته د خدمتونو په وړاندې کولو کې بېړني ګامونه واخلي.
د طالبانو تر واک لاندې د برېښنا شرکت د چهارشنبې په ورځ (د لیندۍ ۲۶مه) ویلي، چې د دوی اجراييوي مشر عبدالباري عمر له خپلو کارکوونکو سره په یوه ناسته کې غوښتنه کړې، چې «پېرودونکو ته د خدمتونو وړاندې کولو، ژمي ته د چمتووالي پر نیولو، د شبکې تخنیکي اصلاحاتو لپاره د ګړندیو ګامونو پورته کولو، خپلو دندو کې د اخلاص لهمخې د خلکو خدمت» وکړي.
عمر د عوایدو پر راټولو، پر پوړوړو پېرودونکو د لګښتونو د پيسو پر تحویلۍ او د ناقانونه برېښنا کارونې پر مخنیوي ټينګار کړی.
خلک شکایت کوي، چې ډېری مهال په ولایتونو او لرو سیمو کې د ژمي د سړې څپې په را رسېدو زیات مهال برېښنا نه وي او دوی له ګڼو ستونزو سره مخ وي.
د طالبانو د عامې روغتیا وزارت د خوړو او درملو د مرستیال حمدالله زاهد په مشرۍ یو پلاوی ایران ته تللی او له ایراني چارواکو سره یې د خوړو او درملو د وارداتو د بهیر د اسانهکولو په تړاو خبرې کړي.
د طالبانو د روغتیا وزارت د سېشنبې په ورځ (د لیندۍ ۲۵مه) ویلي، چې د دوی د خوړو او درملو د مرستیال وزیر حمدالله زاهد په مشرۍ يوه پلاوي په ایران کې د روغتیا وزارت له چارواکو سره لیدلي دي.
طالبانو زیاته کړې، چې په دې لیدنه کې دواړو لوریو د سوداګریزو اړیکو پر پیاوړتیا، د تجربو د شریکولو، د لاسلیک شویو هوکړهلیک د عملي کولو او د درملو د وارداتو بهیر پر اسانتیاوو خبرې کړې دي.
دا مهال ډېری هېوادوال د خوړو او درملو د ټیټ کیفیت په اړه شکایت کوي او وايي، چې د بېکیفیته درملو له کبله یې ډېری ناروغان تر مرګ پورې رسېدلي دي.
خو د طالبانو مرسیتال ویاند حمدالله فطرت نن د دغه ډلې تر واک لاندې ملي ټلوېزیون سره په یوه مرکه کې ویلي، چې د باکیفیته درملو د واردولو په برخه کې جدي دي او په ټولو پولو کې به لابراتوارونه فعاله کړي.
دا په داسې حال کې ده، چې د طالبانو له لوري له پاکستان څخه د درملو پر وارداتو تر بندیز وروسته د درملو واردوونکو ته سپارښتنه شوې، چې د درملو د واردولو لپاره بدیلې لارې ولټوي. په همدې حال کې د طالبانو اړوندې ادارې هم هڅه کوي، چې په افغانستان کې د درملو د کمښت ستونزې ته رسېدګي وکړي او د قاچاقي او بېکیفیته درملو مخنیوی وکړي.
یادې ډلې څو ورځې وړاندې خبر ورکړ، چې په کابل کې د یوه خصوصي شرکت مسوولانو ویلي چې د یوه معتبر هندي شرکت د څانګې په پرانېستل کېدو سره له هند څخه افغانستان ته د درملو واردات په رسمي ډول پیل شوي دي. د یاد شرکت په وینا، په لومړي پړاو کې د ۲۵ قلمه درملو واردات پیل شوي.
د طالبانو د رییس الوزرا ملا حسن په مشرۍ د کابینې یوولسمه غونډه کې د هرات اسلام کلا او نورو بندرونو کې د اړتیا وړ تاسیساتو او لابراتوارونو د ارزونې او نوي کابل د ابادۍ په اړه بحث شوی. په غونډه کې پرېکړه شوې، چې د بندرونو د لابراتوارونو ارزونې پایلې به ریاست الوزرا ته وړاندې شي.
د طالبانو د چارو ادارې نن یکشنبه، د لیندۍ ۲۴مه په اېکس کې لیکلي، چې د ارزونې د پایلو له شریکولو وروسته به عملي ګامونه واخیستل شي.
همداراز په دې ناسته کې د نوي کابل په اړه بحث شوی، چې له پلان سره سم یې د ابادۍ چارې پرمخ یووړل شي او نورې ادارې د طالبانو له کور او ښار جوړولو وزارت سره همکاري وکړي.
د طالبانو په اعلامیه کې نه دي ویل، چې په بندرونو کې د بېلابېلو سوداګریزو توکو د لابراتوارونو ارزونه د کومو دلایلو له مخې کیږي.
ایران وایي، افغانستان کې ثبات د ټولې سیمې لپاره یو ستراتېژیکه او حتمي اړتیا ده. د دې هېواد د بهرنیو چارو وزیر عباس عراقچي په تهران کې د «افغانستان د ګاونډیو هېوادونو د ځانګړو استازو» په غونډه کې وویل، د افغانستان امنیت «په مستقیم ډول د ټولو ګاونډیو هېوادونو له ګټو سره تړلی دی».
په دې سیمهییزه غونډه کې د روسیې، پاکستان، چین، تاجکستان، ازبکستان او ترکمنستان ځانګړو استازو ګډون کړی، خو طالبان په دې ناسته کې حاضر نه شول.
عباس عراقچي په خپله وینا کې ټینګار وکړ، چې د افغانستان د ګاونډیو هېوادونو ترمنځ د منظم او دوامدارو خبرو اترو د میکانېزمونو رامنځته کول یو ستراتېژیک ضرورت دی. هغه وویل: «دا ډول ناستې نه یوازې د سوء تفاهمونو مخه نیسي، بلکې د اقتصادي، سرحدي او بشري سیاستونو او پروګرامونو د همغږۍ زمینه برابروي، د متقابل درک کچه لوړه وي، د سیمې د هېوادونو لیدلوري سره نږدې کوي او د ترینګلتیاوو د کمولو او رغنده همکاریو د پیاوړتیا لپاره مناسب چوکاټ رامنځته کوي».
د ایران د بهرنیو چارو وزیر همداراز څرګنده کړه، چې د سیمې ستونزې د سیمې له دننه حل ته اړتیا لري.
هغه وویل: «هیڅ فرامنطقوي نسخه نه شي کولای د سیمې ستونزې او بحرانونه حل کړي او وارداتي طرحې او له سیمې بهر پرېکړې په هېڅ هېواد کې ثبات نه شي رامنځته کولای».
عراقچي د افغانستان سره د سیمهییزو اقتصادي همکاریو پر پراختیا هم ټینګار وکړ او ویې ویل، چې د افغانستان د وضعیت ښه کېدل کولی شي دا هېواد د مرکزي اسیا او جنوبي اسیا ترمنځ، او همداراز د لوېدیځې اسیا او اسیا ـ پاسفیک ترمنځ د نښلونکې کړۍ په توګه بدل کړي او د انرژۍ د ترانزیت او سوداګرۍ لپاره مناسب بستر برابر کړي.
تر دې غونډې وړاندې، ایران د طالبانو مخالف افغان سیاسي جریانونه د یوې ګډې اعلامیې تر چتر لاندې سره راټول کړي وو، چې «د افغانستان د سیاسي ګوندونو او جریانونو همغږي» نومېږي.
په دې اعلامیه کې افغان سیاسي جریانونو، د ایران په هڅونه، د افغانستان د بحران د حل لپاره پر سیاسي خبرو اترو ټینګار کړی دی.
په همدې تړاو، د افغانستان د پخواني بهرنیو چارو وزیر محمد حنیف اتمر هم د تهران د سیمهییزې غونډې هرکلی کړی او دا یې د سیاسي بهیر د پرمخ بېولو لپاره یو مهم فرصت بللی دی.
هغه د سیمې له هېوادونو غوښتي، چې د بینالافغاني مذاکراتو د پیل ملاتړ وکړي او «له افغان اړخونو وغواړي، چې د ملګرو ملتونو له سازمان سره په همکارۍ دا مذاکرات هر څومره ژر چې ممکن وي، پیل کړي».
د سویلي اسیا لپاره د یونسېف سیمهییز مشر سانجي ویجسکرا وایي، کابل ته د سفر پر مهال یې له هغه مرکز څخه لیدنه کړې چې په خوارځواکۍ اخته ماشومانو ته مرستې برابروي. هغه تر دې لیدنې وروسته ویلي چې افغانستان کې پر ښځینه روغتیايي کارکوونکو پانګونه حیاتي ده او باید جدي پاملرنه ورته وشي.
سانجي ویجسکرا د یکشنبې په ورځ د (لیندۍ ۲۳مه) پر اېکس ولیکل، په دغه مرکز کې چې د یونسېف تر ملاتړ لاندې فعالیت کوي، یوه ښځینه نرسه په خوارځواکۍ اخته ماشومانو ته روغتیايي خدمتونه وړاندې کوي. هغه وویل: «د دې مېرمنې کار دا را په ګوته کوي چې ولې پر ښځینه روغتیايي کارکوونکو پانګونه حیاتي ارزښت لري».
تر دې وړاندې تاجالدین اوېلا چې په افغانستان کې د ملګرو ملتونو د ماشومانو صندوق (یونسېف) استازی دی، ویلي وو چې افغانستان د نړۍ له تر ټولو سختو تغذیوي کړکېچونو سره مخ دی. د هغه په وینا، شاوخوا ۳ اعشاریه ۵ مېلیونه ماشومان د شدیدې خوارځواکۍ له ستونزې کړېږي. نوموړي زیاته کړې چې نږدې یو مېلیون ماشومان په ډېرې سختې خوارځواکۍ اخته دي او د ژوند له جدي ګواښ سره مخ دي.
ملګرو ملتونو د روان کال د زمري په میاشت کې هم خبرداری ورکړی و چې افغانستان د ماشومانو د خوارځواکۍ له تر ټولو سختې څپې سره مخ دی.
خو سره له دې، ملګرو ملتونو د لیندۍ میاشتې په ۱۶مه، اعلان کړی و چې په تېرو درېیو میاشتو کې طالبانو د دې سازمان ښځینه کارکوونکو ته اجازه نه ده ورکړې چې خپلو دفترونو ته لاړې شي. دغه سازمان خبرداری ورکړی چې هر څومره دا بندیزونه دوام وکړي، هماغومره د ژوند ژغورونکو بشري خدمتونو د درېدلو او له خطر سره د مخ کېدو امکان زیاتېږي.