په کندهار کې د طالبانو د کرنې، اوبو لګولو او مالدارۍ ریاست وياند محمد حنيف حقمل ویلي، چې دغه ریاست په تېرو درېیو میاشتو کې په یاد ولایت کې پاکستان ته د ۵زره او ۱۹۸ پسونو د قاچاق مخه نیولې ده.
هغه زیاته کړې:« یاد پسونه د فرضي کرښې له لارې په ناقانونه او قاچاقي ډول بهر ته لېږدول کېدل او د یادو پسونو د قاچاق په تړاو مو لسګونه کسان نیولي هم دي، چې د څېړنو لپاره اړوندو ارګانونو ته پېژندل شوي دي.»
د طالبانو د امر بالمعروف، نهې عن المنکر او شکایتونو اورېدو وزارت خبر ورکړی، چې د دوی محتسبینو د پکتیکا په زېړوک، ارګون او وازیخوا ولسوالیو کې د دوو مېرمنو په ګډون یوه شپږ کلنه ماشومه په بدو کې له ورکړې ژغورلې ده.
په پکتیکا ولایت کې د طالبانو د امر بالمعروف، نهې عن المنکر او شکایتونو اورېدو رییس رحمت الله محق ویلي:« د یادو دوو مېرمنو په ګډون شپږ کلنه ماشومه چې د کورنۍ غړو یې غوښتل په غیر شرعي ډول یې د دښمنۍ د حل په موخه ورکړي، د محتسبینو له لوري یې مخه ونیول شوه».
نوموړي زیاته کړې، چې ورته مهال یې د دغه ولایت په اووه ولسوالیو کې اته مېرمنې هم له کورني تاوتریخوالي ژغورلې دي.
طالبان داسې مهال د ښځو د حقونو اړوند قضیو ته د رسېدنې او د هغوی د جبري نکاح د مخنیوي خبره کوي، چې په خپله یادې ډلې پر ښځو پراخ بندیزونه لګولي دي. د بشري حقونو ملاتړو بنسټونو هم طالبان د افغان مېرمنو د حقونو په سرغړونې تورن کړي دي.
د طالبانو تر کنټرول لاندې د کډوالو ستونزو ته د رسېدنې عالي کمېسیون خبر ورکړی، د یکشنبې په ورځ (د لېندۍ ۳۰مه) د هېواد له بېلابېلو لارو له ۳۹۰۰ ډېر کډوال چې ټولټال ۷۱۳ کورنۍ کېږي؛ په جبري توګه افغانستان ته ستانه کړای شوي دي.
د دغه کمېسیون د راپور له مخې؛ دغه کډوال د کندهار د سپین بولدک، د ننګرهار د تورخم، د هلمند د بهرامچې، د هرات د اسلامکلا او د نیمروز د ورېښمو پله له لارې ستانه کړای شوي دي.
په دغه راپور کې راغلي، چې له دې ډلې د ننګرهار د تورخم له لارې ۲۴۴۸، د کندهار د سپین بولدک له لارې ۸۷۷، د هلمند د بهرامچې له لارې ۴۱۱، د نیمروز د ورېښمو پله له لارې ۱۰۳۱ او د هرات د اسلامکلا له لارې ۳ افغانان ستانه شوي دي.
راپور کاږي، چې له دغه راستانه شويو افغان کډوالو سره یې لازمې مرستې هم کړې دي. د راپور له مخې؛ دغه اقدامات د راستنېدونکو کډوالو لپاره په هېواد کې د اسانتیاوو د برابرولو او د لومړنیو اړتیاوو د پوره کولو په موخه ترسره شوي دي.
دا په داسې حال کې ده، چې په پاکستان او ایران کې د افغان کډوالو وضعیت د اندېښنې وړ دی. راپورونه ښيي، چې د پاکستان په بېلابېلو ښارونو کې د پولیسو د عملیاتو په لړ کې افغان کډوال د پلټنو، نیولو او جبري اېستلو له ګواښ سره مخ دي.
له تېرو درېیو کلونو راهیسې له ګاونډیو هېوادونو د افغان کډوالو د اېستلو لړۍ چټکه شوې ده.
د کډوالو په چارو کې د ملګرو ملتونو عالي کمېشنرۍ هم ویلي، چې د ۲۰۲۵کال له پیل راهیسې نږدې ۲.۸ مېلیونه افغانان له پاکستان او ایران نه افغانستان ته ستانه شوي دي.
د پاکستان د بلوچستان ایالت په چاغي ولسوالۍ کې د یوه مساپر وړونکي موټر او تېلو د ټانکر د ټکر په پېښه کې ۱۱ افغانان مړه او ۹ نور ټپیان شوي دي. ځایي چارواکي وایي، یادو افغانانو د انساني قاچاق کوونکو د یوې منظمې شبکې په مرسته د ایران له لارې په ناقانونه لارو اروپا ته د تګ هوډ لاره.
د ځایي چارواکو په وینا؛ ۲۱ افغانان د ایران لهخوا جوړ شوي «زامیاد» ډوله موټر کې سپاره وو، چې د قاچاق کوونکو لهخوا کارېدونکې لارې څخه پاکستان ته داخل شوي وو چې د تېلو له ټانکر سره یې ټکر وکړ.
د نوکنډي ولسوالۍ روغتون طبي افسر ډاکټر نادر خان وویل:« موږ ته ۱۱ مړي او ۹ ټپیان راوړل شوي وو. د ټپیانو روغتیایي وضعیت د ډاډ وړ دی.» د پولیسو په وینا؛ له موټر چلوونکي پرته د پېښې ټول مړه شوي او ټپیان افغانان وو، چې د قانوني پروسې تر بشپړېدو وروسته د یادو افغانانو مړي او ټپیان د طالبانو سرحدي چارواکو ته سپارل شوي دي.
له بل پلوه ایران وايي، چې ۲زره او ۱۰۶تنه ناقانونه افغانان چې د ایران او افغانستان په ګډو پولو کې د واورو له امله بند پاتې وو، د ایران د وسلهوالو ځواکونو په هڅو ژغورل شوي دي. د ایران د تایباد څارنوال وايي، یاد کسان تر درملنې او د قانوني مراحلو تر بشپړېدو وروسته طالبانو ته سپارل شوي دي. له دې وړاندې هم یوشمېر افغانان له ایران سره پر پوله په واورو کې د بند پاتې کېدو له امله مړه شوي وو.
دا په داسې حال کې ده، چې هر کال ګڼ افغان ځوانان د بېکارۍ او امنیتي ستونزو له امله په ناقانونه لارو ایران ته او له هغه ځایه نورو هېوادونه ته ځي؛ خو د انساني قاچاق، یخنۍ، لوږې او ناامنو لارو له کبله له بېلابېلو ستونزو سره مخ کېږي، چې ګڼ یې په دغه خطرناکو لارو مري.
د ملګرو ملتونو د خوړو نړۍوال پروګرام وايي، په افغانستان کې د خوارځواکۍ د پراخېدو له امله هره ورځ ګڼې مېندې او ماشومان د درملنې لپاره روغتیايي مرکزونو ته مراجعه کوي؛ خو سږ کال زرګونه کسان د یادې ادارې لهخوا د مغذي خوړو له مرستو برخمن شوي دي.
د خوړو نړۍوال پروګرام (WFP) په یوه تازه بیان کې ویلي، چې په افغانستان کې د خوارځواکۍ وضعیت مخ په خرابېدو دی او له همدې امله هره ورځ مېندې او ماشومان د درملنې لپاره روغتیايي کلینیکونو ته ورځي.
یادې ادارې ویلي، چې سږ کال یې د هېواد په بېلابېلو سیمو کې زرګونه اړمنو کسانو ته مغذي خواړه برابر کړي؛ څو د خوارځواکۍ له جدي پایلو څخه وژغورل شي. د ملګرو ملتونو یادې ادارې د خپلو مرستندویانو له دوامداره ملاتړه هم مننه کړې ده.
د خوړو نړۍوال پروګرام ټینګار کوي، چې دغه ډول مرستې د زرګونه نورو ماشومانو د ژغورنې لپاره حیاتي ارزښت لري. تر دې وړاندې د ملګرو ملتونو د سرمنشي مرستیال ټام فلچر د امنیت شورا په غونډه کې خبرداری ورکړی و، چې د نړۍوالو مرستو د سخت کمښت له امله ۱،۷ مېلیونه افغان ماشومان له سختې خوارځواکۍ او د مرګ له مستقیم ګواښ سره مخامخ دي.
فلچر ټینګار کړی و، چې د مرستو د کمېدو له امله د افغانستان په کچه سلګونه د خوړو د وېش مرکزونه او روغتیايي کلینیکونه تړل شوي دي.
د طالبانو تر کنټرول لاندې د ملي پراختیا شرکت وايي، په بغلان کې د غوري سمنټ فابریکو پخوا په ورځ کې تر شاوخوا ۱۵۰ ټُنه تولید درلوده، خو کله چې ملي پراختیا شرکت ته یې چارې وسپارل شوې، اوس په ورځ کې تر ۷۰۰ ټُنه تولید لري.
د دغه شرکت ویاند نبي ارغندیوال د یکشنبې په ماخوستن (د لیندۍ په ۳۰مه) ویلي، پخوا د غوري سمنټ فابریکو تولیدي چارې د یو شمېر ستونزو له امله درېدلې وې او یا هم په ورځ کې تر ۱۵۰ ټُنه تولید درلود، خو کله چې د یادو فابریکو چارې ملي پراختیا شرکت ته وسپارل شوې، نو اوس یې د ورځنۍ تولید کچه تر ۷۰۰ ټُنو رسېږي.
د نوموړي په وینا، د دغو فابریکو د درېیمې نوې فابریکې په فعالیت سره به په ورځني ډول د سمنټ تولید ۵۰۰۰ ټُنو ته ورسېږي.
د غوري سمنټ فابریکو د درېیمې نوې فابریکې د جوړولو چارې د روان کال د وږي پر ۹مه د ۸۶ اعشاریه ۷ میلیونه ډالرو په ارزښت پیل شوې او چارې به یې په ۱۸ میاشتو کې بشپړې او ګټې اخیستنې ته وسپارل شي.
د دغې فابریکې د جوړونې بودیجه د طالبانو له بودیجې ورکول کېږي.
طالبان وايي، د غوري سمنټ فابریکې په هېواد کې د سمنټ د تولید سترې فابریکې دي او د درېیمې فابریکې د چارو په پیلېدو سره به د کورني تولید ظرفیت لوړ شي، د وارداتو اړتیا به راټیټه او د سمنټ بیې ثابتې پاتې شي او همداراز اقتصاد به هم ورسره وغوړېږي.
د یادولو وړ ده، چې په هېواد کې ودانیزو چارو کې لا هم د ګاونډیو هېوادونو وارداتي سمنټ کارول کېږي او کورنی تولید دومره نهدی چې د هېواد اړتیاوې پوره کړي.
