بهنظر میرسد هرچند تا هفتادوهشتمین مجمع عمومی سازمان ملل متحد و نشست کمیته اعتبار معتبرترین سازمان بینالمللی کم و بیش پنج ماه دیگر مانده است، اداره طالبان از هم اکنون دیپلوماسی پیدا و پنهانی را برای تصاحب کرسی افغانستان در سازمان ملل متحد شروع کرده است.
امیرخان متقی، وزیر خارجه طالبان، در روزهای گذشته دیدارهای متعددی با نمایندگان کشورها و نهادهای خارجی داشته که در محور آن، مسئله جایگزینی سهیل شاهین با نصیر فایق، در نمایندگی افغانستان در سازمان ملل متحد قرار داشته است.
او مثلاً در هفته گذشته دستکم سه دیدار با نمایندگان اوزبیکستان، جمهوری اسلامی ایران و امارات متحده عربی داشته که در کنار سایر مسائل بر حمایت آنها از طالبان در سطح بینالمللی یاد شده است.
امیرخان متقی در دیدار با هیئت اماراتی به گفته سخنگوی وزارت خارجه طالبان، «خواهان توجه ویژهٔ هیئت در رهایی محبوسین افغان در امارات متحده، انعکاس تصویر واقعی امارت اسلامی، گسترش روابط با کشورهای خلیج و کمکهای بشردوستانه شد.»
پیشتر هم عبدالسلام حنفی در دیدار با امینه محمد، معاون دبیرکل سازمان ملل متحد گفته بود: «ما از کمکها تشکر میکنیم اما سازمان ملل در زمینه حذف مقامات طالبان از تحریمها و به رسمیت شناخته شدن حکومت طالبان و سپردن کرسی سازمان ملل به طالبان به آنها همکاری نکرده است.»
و اما آقای متقی در هفته گذشته سه تعامل رسانهای یا گفتوگو هم با هدف رسیدن به مخاطبان انگلیسی زبان، عربی و افغانستان با یک هدف داشته است: جهان ما را به رسمیت بشناسید.
او به تلویزیونی عربیزبان دورار گفت: «تغییرات روزانه به سوی بهتر شدن وجود دارد. ما به فعال ساختن برخی از سفارتهای جدید در روزهای آینده میپردازیم و امیدواریم که این مشکل به گونه کامل حل شود.»
امیرخان متقی پیشتر هم به سایت الجزیزه نوشت: «افغانستان آماده است که با امریکا کار کند، اما تحریمها باید برداشته شود.»
و پیامش در مصاحبه تلویزیونی ملی هم روشن بود: «آنها کرسی افغانستان در سازمان ملل متحد را به عنوان فشار علیه امارت اسلامی نگهداشتهاند. دلیل قانونی، اصولی و حتی اخلاقی ندارد. اینها که کرسی افغانستان را به امارات اسلامی که بر تمام اراضی افغانستان مسلط است، نسپرده و به چه کسی سپرده؟ کسی که یک وجب هم خاک در کنترول ندارد و از هیچکس نمایندگی نمیکند.»
اما این استدلال و نگاه طالبان برای جهانیان سست و بیپایه است.
هرچند تسلط طالبان بر قلمرو افغانستان انکارناپذیر است، اما شرایط پذیرش و سپردن کرسی یک کشور در سازمان ملل متحد هم تنها متکی بر تسلط بر خاک نیست.
مطابق بند اول ماده چهارم منشور، سازمان ملل متحد در صورت احراز چهار شرط عضو جدید میپذیرد یا کرسی را به نظام جدید میسپارد.
این شرایط چنین است: دولت بودن، صلحجو بودن، پذیرش تعهدات منشور سازمان ملل متحد و قادر و مایل به اجرای تعهدات منشور بودن.
طالبان هیچ یکی از این شرایط را نتوانسته برآورده کند.
پارسال نیز که سازمان ملل متحد تصمیم گرفت، کرسی افغانستان را به اداره طالبان نسپارد، سخنگوی دبیرکل این سازمان گفتوگوی با افغانستان اینترنشنال داشت.
استفان دوجاریک در گفتوگوی اختصاصی با افغانستان اینترنشنال در خصوص نقش سازمان ملل در مورد وضعیت فاجعهبار حقوق بشر در حاکمیت طالبان گفت که این سازمان حمایت خود از حقوق بشر در افغانستان را افزایش میدهد. به گفته او، سازمان ملل تلاش میکند زنان و دختران افغان را از راه دور آموزش دهد. او تاکید کرد که دبیرکل سازمان ملل ممنوعیت آموزش دختران را شرمآور میداند.
سخنگوی دبیرکل سازمان ملل افزود کسی نباید از محرومیت آموزش دختران افغانستان خوشحال باشد و تصریح کرد که علاوه بر تلاشهای سازمان ملل در مورد تامین حقوق زنان، کشورهای که در افغانستان نفوذ دارند نیز باید در این زمینه بر طالبان فشار بیاورند.
به نظر میرسد شرایط از آن زمان بهتر نشده که بدتر هم شده است.
سازمان عفو بینالملل در گزارش سالانه خود آورده است که کشتار و شکنجه در افغانستان به طور «گسترده و سیستماتیک» توسط طالبان انجام میشود.
این نهاد ناظر بر وضعیت حقوق بشر گفت که نظامیان سابق، مقامات پیشین، افراد مسلح جبهه مقاومت و داعش قربانیان اصلی کشتار صحرایی طالبان اند.
عفو بینالملل در گزارش خود از عدم رسیدگی به این کشتارها انتقاد کرده و گفته است که طالبان بدون توجه به قوانین و با مصونیت کامل دست به جنایت و نقض حقوق بشر میزنند. این سازمان حکومت طالبان را «فاقد عدالت» توصیف نموده است.
سازمان ملل متحد تا سپتامبر 2023 درباره کرسی افغانستان تصمیمش را روشن خواهد کرد، اما به نظر میرسد واگذاری این امتیاز به طالبان همچنان دستنیافتی خواهد بود.
