روزنامه‌نگار
به رسمیت شناختن طالبان بازتاب گسترده خبری داشته است اما در سطح سیاسی به جز چین، تمام کشورهای تاثیرگذار در مسئله افغانستان نسبت به این تصمیم روسیه بی‌تفاوتی یا سکوت اختیار کرده‌اند.
این در حالیست که امیر خان متقی، وزیر خارجه طالبان پس از دیدار با سفیر روسیه در کابل گفت که امیدوار است کشورهای دیگر نیز از این تصمیم مسکو استقبال و پیروی کنند.
برداشت عمومی این است که اقدام روسیه برای به رسمیت شناختن طالبان بیش از آن که به اوضاع داخلی افغانستان مرتبط باشد، تحت تاثیر رقابت‌های ژئوپولیتیکی در خاورمیانه، به‌ویژه مناقشه ایران، امریکا و اسرائیل قرار دارد.
انتظار می‌رفت که پس از برافراشته شدن پرچم طالبان بر فراز سفارت افغانستان در مسکو، موجی از واکنش‌های بین‌المللی ایجاد شود. اما تمام کشورها با چشم‌پوشی و اغماض با این موضوع برخورد کرده‌اند.
در سطح منطقه، ایران، حامی طالبان، هیچ واکنشی به تصمیم روسیه نشان نداد. پاکستان بدون واکنش به اقدام مسکو اعلام کرد که عجله‌ای برای به رسمیت شناختن طالبان ندارد. امریکا و کشورهای اروپایی هم سکوت کرده‌اند. امریکا گفته است که تعامل با طالبان بی فایده است چون تغییری در وضعیت افغانستان ندارد.
کشورهای عربی نزدیک به طالبان، مانند قطر و امارات متحده عربی، نیز هیچ پیام یا بیانیه‌ای در این زمینه منتشر نکرده‌اند. ترکیه که اخیراً نمایندگی‌های دیپلوماتیک افغانستان را به طالبان واگذار کرده، نیز در این مورد واکنشی نداشته است. کشورهای آسیای مرکزی که روابط روبه گسترش اقتصادی و دیپلوماتیک با طالبان داشته‌اند، هم سکوت اختیار کرده‌اند.
در این میان، چین که روابط عمیق و گسترده‌ای با طالبان دارد، رسماً از موضع روسیه در قبال طالبان حمایت کرد. چین که پیش‌تر سفیر طالبان را پذیرفته بود، به رغم استقبال هیچ علامتی برای به رسمیت شناختن حکومت طالبان نداده است.
در سطح داخلی، چهره‌های برجسته سیاسی مانند حامد کرزی، رئیس‌جمهور پیشین، عبدالله عبدالله، رئیس پیشین شورای عالی مصالحه ملی، و گلبدین حکمتیار، رهبر حزب اسلامی، واکنشی به تصمیم روسیه برای به رسمیت شناختن طالبان نشان نداده‌اند.
واکنش‌های داخلی عمدتا در راستای مذمت تصمیم روسیه بوده است. چون از نظر منتقدان طالبان یک گروه تروریست است و امتیاز دادن به این گروه به معنای عادی سازی نقض گسترده حقوق بشر در روابط بین الملل است.
پایان روند عادی‌سازی طالبان؟
روسیه در زمانی تصمیم به رسمیت شناختن طالبان گرفت که سازمان ملل متحد و کشورهای غربی و منطقه در نشستی در دوحه درباره گسترش تعامل با طالبان رایزنی کردند.
شماری از کشورها تمایل خود را به گسترش روابط غیررسمی با طالبان نشان داده اند. با وجود نگرانی‌ها درباره وضعیت حقوق بشر و بحران انسانی جاری در افغانستان، بسیاری از کشورهای غربی به دنبال برقراری ارتباط و عادی‌سازی روابط با طالبان بودند.
هفته گذشته، وزیر داخله آلمان بر گفت‌وگوی مستقیم با طالبان تاکید کرد. ناروی عملاً نماینده طالبان را پذیرفته و دیپلومات‌های این کشور ماه گذشته با اکثر چهره‌های کلیدی طالبان در کابل دیدار کردند و از همکاری کشورشان با طالبان اطمینان دادند.
بریتانیا با تعیین نماینده ویژه برای امور افغانستان، راه‌های تعامل و همکاری با طالبان را باز کرده است. این کشور پیش‌تر سفارت افغانستان در لندن را تحت فشار طالبان، تعطیل کرده بود.
این تماس‌ها طالبان را به شناسایی از سوی کشورهای بیشتری امیدوار کرده است اما نقض گسترده حقوق بشر و ارتباط طالبان با گروه‌های تروریستی، کشورهای غربی را متقاعد نکرده که روابط آشکار و نهان خود را به سطح رسمی ارتقا دهند.
در این میان، موضع امریکا، تاثیرگذارترین کشور جهان در سرنوشت طالبان، تندتر شده است. اظهارات تند امروز نماینده امریکا درباره طالبان در نشست مجمع عمومی سازمان ملل، به‌وضوح نشان می‌دهد که این کشور دیگر برنامه‌ای برای همکاری و تعامل با طالبان ندارد. نماینده امریکا نه‌تنها با ادامه همکاری و تعامل با طالبان مخالفت کرد، بلکه قطعنامه مجمع را نیز رد کرد.
با توجه به تنش‌ها و بحران در روابط روسیه با کشورهای اروپایی، انتظار می‌رود که این کشورها با حساسیت بیشتری به روابط طالبان با مسکو نگاه کنند. پس از تصمیم مسکو، آلمان و بریتانیا، که عملاً درگیر جنگ با روسیه در اوکراین هستند، به دشواری می‌توانند وارد گفت‌وگو و تعامل رسمی با طالبان شوند.
کشورهای اروپایی سعی دارند در مسایل بین المللی به طور هماهنگ با ایالات متحده حرکت کنند. با توجه به شخصیت غیرقابل پیش‌بینی ترامپ، رهبران اروپایی برخورد محتاطانه‌تری با قضایای بین المللی دارند. در حال حاضر، امریکا هنوز به طالبان به عنوان یک گروه شورشی و تروریستی می‌بیند که شهروندان این کشور را به گروگان گرفته است.
از سوی دیگر، بسیاری از کشورهای منطقه بدون همراهی امریکا نفعی در گسترش روابط، تعامل و همکاری با طالبان نمی‌بینند. آنها نگران اند که به زیرپا گذاشتن قوانین بین المللی و فیصله‌های شورای امنیت متهم شوند که طالبان را یک گروه تروریستی می‌داند و مقام‌های عالیرتبه آن را تحریم کرده است.
بنابراین، به رسمیت شناختن طالبان توسط روسیه، الزاماً فرصت‌های بیشتری، از جمله امکان احیای روابط و اعتمادسازی با کشورهای بیرون از دایره نفوذ روسیه و چین را در اختیار این گروه قرار نمی‌دهد.
در این وضعیت، طالبان بیشتر از گذشته به روسیه، چین و ایران وابسته می‌شود. این سه کشور در چهار سال گذشته در تمام نشست‌های بین‌المللی درباره افغانستان حافظ منافع طالبان بوده‌اند.
بعید نیست که به رسمیت شناختن طالبان توسط روسیه در مشورت با چین و ایران انجام شده باشد. نمایندگان ایران و روسیه بارها درباره موضوع افغانستان دیدار کرده‌اند. اخیراً محمدرضا بهرامی، مدیرکل آسیای جنوبی وزارت امور خارجه ایران، با ضمیر کابلوف، نماینده ویژه روسیه برای افغانستان، دیدار داشت.
روابط میان روسیه، چین و ایران پس از جنگ اسرائیل با ایران به‌طور قابل‌توجهی نزدیک‌تر شده است. بیشترین روابط دیپلوماتیک و اقتصادی طالبان نیز با این کشورها بوده است. طالبان تلاش دارد سرمایه‌گذاران این کشورها را به سرمایه‌گذاری در حوزه معادن افغانستان جذب کند.
با این حال، برخلاف تصور طالبان، به رسمیت شناختن آنها توسط روسیه بیش از آنکه به سودشان باشد، به ضررشان تمام شده است. این اقدام حساسیت‌های گسترده‌ای ایجاد کرده و فرصت‌های مهمی را از طالبان سلب کرده است. سازمان ملل متحد تلاش داشت طالبان را به‌عنوان عضوی فعال به دامن جامعه بین‌المللی بازگرداند، اما با این اقدام، این نهاد نیز جرات ادامه فعالیت خود در این زمینه را از دست خواهد داد.
کشورهای آسیای مرکزی، که از تهدیدهای ناشی از خاک افغانستان نگران‌اند، با هدف بهره‌مندی از فرصت‌های اقتصادی از طریق همکاری با طالبان، تلاش کرده‌اند این تهدیدات را مهار کنند. این کشورها، با توجه به ضرورت حفظ روابط با ایالات متحده و اروپا، با احتیاط در مسیر به رسمیت شناختن طالبان گام برمی‌دارند. این در حالی است که پیش‌تر اوزبیکستان، ترکمنستان و قزاقستان گام‌هایی در جهت به رسمیت شناختن طالبان برداشته بودند.
