د امریکا په کالیفورنیا ایالت کې د طوفانونو له امله ښوونځي او واټونه تړل شوي
راپورنه وايي، چې د امریکا په کالیفورنیا ایالت کې د سختو بارانونو او طوفان له امله سړکونه، دوکانونه او ښوونځي تړل شوي دي او په دغه ایالت کې بېړنی حالت اعلان شوی دی.
راپورنه وايي، چې د امریکا په کالیفورنیا ایالت کې د سختو بارانونو او طوفان له امله سړکونه، دوکانونه او ښوونځي تړل شوي دي او په دغه ایالت کې بېړنی حالت اعلان شوی دی.
د دغه ایالت والي ګاوین نیوسام نن دوشنبه (د زمري۳۰مه) رسنیو ته وویل، چې په بېلابېلو سیمو کې سخت بارانونه شوي او دوی بېړنی حالت اعلان کړی دی.
نوموړي په کلفرونیا ایالت کې د شدیدې زلزلې یادونه هم وکړه او وايي، چې تر سبا پورې به د کلفرونیا یو شمېر ښوونځي هم تړلي وي.
د هوا پېژندنې اداره د دغه طوفان چټکوالی څلورمه کټګوري حسابوي او وايي، چې دا طوفان له مکسیکو څخه راتېر شوی او په چټکوالي کې یې یو څه کموالی هم راغلی دی.
دغه اداره اټکل کوي، چې یاد طوفان به یو شمېر نورو ایالتونو ته هم ورسیږي.
د یادونې وړ ده، چې په دې وروستیو کې د امریکا د سمندري طوفانونو د څار ملي مرکز ویلي، چې د دغه هېواد په سویل لویدیځو برخو کې د سیلابونو د راوتلو امکان شته.
د کډوالۍ نړۍوال سازمان اعلان کړی، چې په افغانستان کې نېږدې ۷۰ سلنه وګړي بېکاره او د فقر تر کرښې لاندې ژوند کوي.
دغه سازمان د دوشنبې په ورځ (د زمري ۳۰مه) پر ایکس(ټویټر) ټولنیزه شبکه لیکلي، چې په افغانستان کې بې کاري لا هم مخ پر زیاتېدو ده.
په ملګرو ملتونو پورې اړوند دغه اداره زیاتوي؛ په داسې حال کې چې د افغانستان اقتصاد له سقوط سره مخ دی، کوچني او منځني کاروبارونه لا هم خپل کارګران او کارکوونکي له دندو ګوښه کوي.
د کډوالۍ نړۍوال سازمان په یوې انفوګرافیکي څرګندونه کې روښانه کړې، چې سږ کال دغه سازمان ۴۱ میلیونه ډالرو ته اړتیا لري چې له ۶۰ زره اړمنو کورنیو سره مرسته وکړي.
دا په داسې حال کې ده، چې تېر کال دې موسسې د خپلې مرستې د پروګرام لاندې ۵۸ زره کورنۍ راوستې وې او ۱۰ زره کسانو ته یې د کار زمینه برابره کړې وه.
د ۱۴۰۰ ز کال په زمري میاشت کې د طالبانو له راتګ او د بیکارۍ له خپرېدو او د بهرنیو مرستو له کمېدو وروسته؛ په افغانستان کې د ملګرو ملتونو پراختیایي پروګرام وړاندوینه کړې وه، چې د راتلونکي کال تر نیمایي پورې به د دغه هېواد شاوخوا 97 سلنه خلک د بې کارۍ له امله د فقر تر کرښې لاندې ژوند کوي.
د ملګرو ملتونو د اټکلونو له مخې؛ د افغانستان د نفوسو دوه پر درېیمه برخه چې ۲۸ میلیونه وګړي کېږي، بشري مرستو ته اړتیا لري.
دا په داسې حال کې ده، چې طالبانو په افغانستان کې د ښځو پر کار کولو هم بندیز لګولی، چې دغې چارې هم پر اقتصادي وضعیت منفي اغېز ښیندلی دی.
رسنیو د ایراني چارواکو په حواله خبر ورکړی، چې په تېرو پنځلسو ورځو کې یې له ۲۴ زرو څخه زیات افغانان له ایرانه ویستي او طالبانو ته یې سپارلي دي.
د ایران د خراسان رضوي د سرحدي ګارد قوماندان مجید شجاع وايي؛ په تېرو پنځلسو وروځو کې یې ۲۴۳۶۹ افغان بې اسنادو کډوال د دوغارونله لارې طالبانو ته سپارلي دي.
د ایران د سرحدي ګارډ دغه چارواکي زیاته کړه، چې یاد کسان د ایران خاورې ته غیرقانوني راداخل شوي وو، چې بېرته افغانستان ته ولېږدول شول.
ښاغلي شجاع د دوشنبې په ورځ (د اسد ۳۰مه) په ایران کې د مهاجرینو پر "قانوني" شتون ټینګار وکړ او زیاته یې کړه چې هر بهرنی وګړی باید د "رسمي او قانوني" دروازو له لارې دغه هېواد ته داخل شي.
هغه وویل،که څوک قوانین مراعت نه کړي نو د ایراني سرحدي ساتونکو له پرېکنده اقدام سره به مخ شي.
دغه ایراني چارواکي تر دې مخکې د افغان مهاجرینو په اخراج کې د ۱۵ سلنه زیاتوالي اعلان کړی و او ویلي یې وو، چې سږ کال له ایران څخه څه باندې ۲۲۴ زره افغان کډوال ایستل شوي دي.
په ایران کې دا مهال نېږدې پنځه میلیونه افغان کډوال اوسي، چې دا شمېره په دغه هېواد کې د کډوالو ۶۳ سلنه جوړوي.
د طالبانو د کډوالو او بیا راستنېدونکو چارو وزارت په کندهار کې چې د دغې ډلې اصلي مرکز دی؛ د کډوالۍ د نړۍوال دفتر(ای او ایم) د بیا پرانیستلو اعلان کړی دی.
دغه وزارت د دوشنبې په ورځ (د اسد په ۳۰مه) پر خپلې وېبپاڼې د کندهار د کډوالو چارو د ریاست په حواله لیکلي، چې دغه دفتر د یکشنبې په ورځ بېرته خپل فعالیت پیل کړی.
د دغه خبر له مخې؛ د سپين بولدک په سرحدي سيمه کې د کډوالۍ د نړۍوال دفتر فعاليت له تېرو دوو مياشتو راهيسې بند شوی و.
د طالبانو د کډوالو چارو وزارت ویب پاڼه زیاتوي، چې په دې موده کې د دغه وزارت د چارواکو او د کډوالۍ د نړۍوال دفتر تر منځ غونډې شوي او له هغې وروسته په سپین بولدک کې د دغه سازمان دفتر بېرته پرانیستل شو.
په خبر کې ویل شوي، چې دواړو لوریو د "ستونزو پر حل" ټینګار کړی؛ خو دا یې نه دي ویلي، چې دا "ستونزې" څه وې او ولې د ملګرو ملتونو اړوند د دغه سازمان دفتر تړل شوی و.
تر دې مخکې د ملګرو ملتونو په دفترونو کې د ښځو پر کار د بندیز لګولو په اړه د طالبانو له حکم وروسته د دغه سازمان چارواکو اعتراضونه وکړل او په دې سازمان پورې اړوند یو شمېر دفترونو په موقت ډول خپل فعالیتونه ودرول.
د تېرې میاشتې په نیمایي کې د طالبانو اقتصاد وزارت د ملګرو ملتونو چارواکو ته په یوه شفاهي حکم کې د ملګرو ملتونو په ټولو ادارو کې د ښځو پر کار کولو بندیز ولګاوه.
له هغې وروسته ملګرو ملتونو خپلو ډېرو کارکوونکو ته په کورونو کې د پاتې کېدو امر وکړ؛ خو د ملګرو ملتونو د چارواکو د اعتراضونو او د دغه فرمان د لغوه کولو لپاره د دغه سازمان د چارواکو او طالبانو ترمنځ خبرې بریالۍ نه شوې.
طالبانو په تېرو دوو کلونو کې د پرلپسې فرمانونو په صادرولو سره په تدریجي ډول په دولتي او غیر دولتي ادارو کې د ښځو پر کار کولو بندیز لګولی دی.
د ملګرو ملتونو د ښځو چارو دفتر د تېر کال په غويي میاشت کې اعلان وکړ، چې د دې فرمان له صادرېدو وروسته د هغو موسسو ۸۶ سلنه فعالیتونه چې د ښځو له خوا اداره کېدل او یا هم د ښځو پر مسایلو متمرکز وو، ودرول شول.
د بشري حقونو د څار سازمان د سعودي عربستان سرحدي ساتونکي د کډوالو په ډله ییزه وژنه تورن کړي او په یوه راپور کې یې لیکلي، چې د یمن او سعودي پر پوله یې سلګونه ایتوپیايي کډوال وژلي دي.
دغه سازمان زیاته کړې؛ که دا وژنه د رسمي تګلارې برخه وي، نو دا د بشریت ضد جرم بلل کېدای شي.
دغه ۷۳ مخیز راپور«هغوی پر موږ د باران په څېر ډزې وکړې: د سعودي عربستان له خوا د یمن او سعودي پر پوله د ایتوپیایي مهاجرو ډله ییزه وژنه» تر سرلیک لاندې د دوشنبې په ورځ (د زمری ۳۰مه) خپور شو.
د دغه راپور له مخې دغه کسان د ۲۰۲۲ کال د مارچ او ۲۰۲۳ کال د جون تر منځ هغه مهال ووژل شول، چې غوښتل یې د یمن له پولو تېر شي او سعودي عربستان ته ننوځي.
یو شمېر عیني شاهدانو دغه سازمان ته ویلي، چې دوی لږ تر لږه ۹۰ جسدونه د مهاجرینو له ډلې څخه شمېرلي دي. یو شمېر نورو مرکه کوونکو بیا ویلي، چې له ۱۲۷۸ کسانو څخه چې ۱۱ ځله یې له پولې څخه د تېرېدو هڅه کړې، شاوخوا ۶۵۵ کسان وژل شوي.
په نورو ۹ قضیو کې له ۱۶۳۰ کسانو څخه چې له پولې څخه د تېرېدو هڅه یې کوله، یوازې ۲۸۱ کسان ژغورل شوي. په دوی کې له ۱۵۰ کسانو څخه چې په یوه ورځ کې یې له پولې د اوښتو هڅه کوله، یوازې اووه کسان ژغورل شوي دي.
د بشري حقونو د څار ډلې د عیني شاهدانو له قوله لیکلي، چې د وژل شویو پناه غوښتونکو د جسدونو پاتې شوني په هر ځای کې پراته وو.
یوه عیني شاهد چې د یوې ګاونډۍ نجلۍ د پاتې شونو د راټولولو لپاره تللی ویلي، چې د هغې جسد د نورو ۲۰کسانو له جسدونو سره اېښودل شوی و.
دغه کس وویل: “د هغوی شمېرل ناشوني دي. دا د تصور وړ نه ده."
د بشري حقونو د څار سازمان په خپل راپور کې لیکلي، چې د سعودي عربستان سرحدي ساتونکو د دغو کډوالو د وژلو لپاره "چاودېدونکې وسلې" کارولي او ډېری یې له "نږدې واټن" څخه په نښه کړي دي.
د دغه سازمان د راپور له مخې؛ په قربانیانو کې ښځې او ماشومان هم شامل دي. د راپور لیکوالانو دا ډله ییزه وژنه د "پراخ او سیستماتیکو بریدونو یوه بیلګه" ګڼلې ده.
راپور زیاتوي: "په ځینو مواردو کې د سعودي عربستان سرحدي ساتونکو له پناه غوښتونکو غوښتي، چې د دوی د بدن کومه برخه په ډزو وولي او بیا یې له نږدې واټن څخه پرې ډزې کړي. د سعودي عربستان سرحدي ساتونکو هم پر هغو کډوالو چې یمن ته د تېښتې هڅه کوله، چاودېدونکي ګولۍ ورولي."
د بشري حقونو د څار څېړونکې نادیه هارډمن ویلي: "د سعودي عربستان مامورینو په دې لېرې پرتې سرحدي او د نړۍ له سترګو پناه سیمه کې په سلګونو کډوال وژلي."
د دې راپور د چمتو کولو لپاره، د بشري حقونو د څار سازمان له 42 کسانو سره مرکې کړې؛ له دې ډلې 38 ایتوپیایي مهاجرین وو، چې د یمن او سعودي له پولې څخه یې د تېرېدو هڅه کوله.
د راپور لیکوالانو دا هم زیاته کړې، چې د دغه راپور د چمتو کولو پر مهال یې تر ۳۵۰ډېرې ویډیوګانې او عکسونه هم لیدلي، چې په ټولنیزو شبکو کې خپاره شوي او یا هم دوی ته ورکړل شوي دي.
شاوخوا ۷۵۰۰۰۰ ایتوپیايي اتباع په سعودي عربستان کې ژوند او کار کوي. ډېری یې د اقتصادي دلایلو او همدارنګه د دوی د بشري حقونو څخه د سرغړونې او په شمالي ایتوپیا کې د جګړو له امله مهاجر شوي دي.
د بشري حقونو د څار سازمان له ۲۰۱۴ کال راهیسې د یمن او سعودي عربستان پر پولو کې د ایتوپیا د کډوالو وژل مستند کړي دي. د دې سازمان په وینا؛ داسې ښکاري چې د دوی وژنه "قصدي او هدفي" ده.
د طالبانو د بهرنیو چارو وزارت وايي؛ په ایران کې یې افغانانو ته د پاسپورټونو د وېش بهیر پیل کړی دی.
د دغه وزارت د ویاند مرستیال حافظ ضیا احمد د دوشنبه ( زمري ۳۰ مه ) پر ایکس (ټویټر) ټولنیزې شبکې لیکلي، چې د پاسپورټونو په صادرولو کې نویو زېږېدلو ماشومانو ته لومړیتوب ورکول کیږي.
د طالبانو د بهرنیو چارو وزارت ویاند ټینګار کړی، چې دغه ماشومان باید الکترونیکي تذکرې ولري.
خو هغه زياته کړه، چې ماشومانو ته د پاسپورټونو د ورکړې لپاره د ماشوم د زېږېدنې کارت، د ماشوم د پلار برېښنايي تذکره، پاسپورټ او د کوربه هېواد د استوګنې کارت هم د منلو وړ دي.
د یادونې وړ ده، چې د ایران اسلامي جمهوریت څو میاشتې وړاندې په تهران کې د افغانستان سفارت طالبانو ته وسپاره.
د ایران اسلامي جمهوري دولت په کابل کې خپل سفارت فعال ساتلی دی؛ خو تروسه یې د طالبانو حکومت په رسمیت نه پېژندلی.
