سیمه ییزې سرچینې:طالبانو د لغمان په دولت شاه ولسوالۍ کې د ازادۍ جبهې پر ضد عملیات پیل کړي
د لغمان ولایت په دولت شاه ولسوالۍ کې د طالبانو د ولسوالۍ پر ودانۍ د ازادۍ جبهې له برید وروسته په دې ولسوالۍ کې د ازادۍ جبهې او طالبانو ترمنځ جګړه پیل شوې ده.
د لغمان ولایت په دولت شاه ولسوالۍ کې د طالبانو د ولسوالۍ پر ودانۍ د ازادۍ جبهې له برید وروسته په دې ولسوالۍ کې د ازادۍ جبهې او طالبانو ترمنځ جګړه پیل شوې ده.
سیمه ییزو سرچینو افغانستان انټرنشنل ته ویلي، چې طالبانو د دې ولسوالۍ په ځینو برخو کې نظامي عملیات پیل کړي دي.
د سرچينو د معلوماتو له مخې؛ طالبانو تېره شپه (د وږي ١٤مه) د دولت شاه ولسوالۍ په درېيو کليو "ګدیاله، منانګل او نویا" کې پوځي عمليات پيل کړل.
وسله والو طالبانو تر اوسه په رسمي توګه د دې نښتې په اړه څه نه دي ویلي خو د ازادۍ جبهې د یوې خبرپاڼې خپرولو سره ویلي د طالبانو د عملیاتو پرمهال یې پر دوی بریدونه کړي دي.
تر دې مخکې د ازادۍ جبهې ادعا کړې وه، چې د دولت شاه ولسوالۍ پر ودانۍ په برید کې یې د طالبانو دوه غړي وژلي دي.
له دې پېښې وروسته افغانستان انټرنشنل ته سرچینو ویلي، چې د طالبانو لوړ پوړي چارواکي د لغمان ولایت له مرکز څخه دغې ولسوالۍ ته تللي او د دولت شاه ولسوالۍ په مرکز کې یې بېړنۍ ناسته کړې ده.
د سرچينې د معلوماتو له مخې؛ د ازادۍ جبهې له بريد وروسته طالبانو د دې ولسوالۍ ۹ اوسېدونکي نيولي دي.
باوري سرچینې افغانستان انټرنشنل ته ویلي، د طالبانو خپلوانو د ارغنداب ولسوالۍ په دامنې کلي کې د یوه بڼ ټولې ونې پرې کړې دي. خواله رسنیو کې په یوې خپرې شوې ویډیو کې لیدل کېږي، چې یوه ډله کسان په دغه سیمه کې د یوه اوسیدونکي د بڼ ونې پرې کوي.
له دغه کسانو سره وسلهوال طالبان هم لیدل کېږي، چې ویل کېږي د ارغنداب ولسوالۍ د طالبانو د ولسوال ملا صدیقي ساتونکي دي.
د دغه باغ څښتن بسم الله وايي، د ارغنداب ولسوالۍ د دولت کلي اوسیدونکو د دغې ولسوالۍ د ولسوال ملا صدیقي په ملاتړ د دغه باغ ونې پرې کړې دي.
نوموړی وايي:«د دولت کلي اوسیدونکو پر موږ دعوه کړې، چې دا باغ زموږ دی؛ خو موږ د خپل باغ او ځمکې قانوني اسناد لرو. په اصل کې د ارغنداب ولسوالۍ ولسوال ملا صدیقي هم د ارغنداب ولسوالۍ اوسیدونکی دی، هغه د دولت کلي د اوسیدونکو ملاتړ کوي او د هغه په لارښوونه یې زموږ د باغ ونې پري کړي.»
د باغ څښتن وايي، په باغ کې شاوخوا ۷۰۰ میوه لرونکې ونې وې، چې ټولې د دولت کلي د اوسیدونکو له لوري پرې شوې او د پنځلسو کلونو خواري یې په اوبو لا هو شوه.
د افغانستان انټرنشنل د خبریال د هڅو سربېره هم په زابل ولایت کې د طالبانو ځایي چارواکي د دغې پیښې په اړه خبرو کولو ته چمتو نه شول.
په ورته مهال د کندهار په غورک ولسوالۍ کې هم د ځایي طالبانو له لورې د نهه کاریزونو هغه ۴۵۰ برمې چې د سیمو خلکو ور باندې خپلې کرنیزې ځمکې خړوبولې، تخریب شوې دي.
د غورک ولسوالۍ اوسیدونکي وايي، د کندهار د کرنې رییس په زور د سیمې خلک اړ باسي، تر څو خپلې کرنیزې ځمکې پرېږدي او د کندهار د کرنې رییس ولکه پرې ټينګه کړي.
د غورک ولسوالس اوسیدونکي وايي، د خپلو کرنیزو ځمکو شرعي او قانوني قبالې لري؛ خو پر هغه سربېره ځایي طالبان په زور دوی د خپلو مېنو پرېښودو ته اړ باسي.
په دي ورستیو کې د افغانستان له ګڼو ولایتونو څخه د طالب زورواکو له لوري په زور د خلکو د ځمکو خپلولو په اړه ډېر شکایتونه کېږي.
فارن پالیسي په یوه مطلب کې لیکلي، چې طالبانو یوځلې بیا د لویدیځوالو یرغملول او د هغوی پر سر د معاملو پخواني چمونه له سره پيل کړي. د دغې مجلې لیکوال د سرچېنو له قوله لیکلي، چې طالبانو د امریکایي او اروپایي وګړو په ګډون له لسو زیات کسان نیولي.
د فارن پالیسۍ دغه لیکواله مېرمن اوډانل په هغه مطلب کې چې د سه شنبې په ورځ خپور شو لیکلي، چې طالبان د خپلو سیاسي موخو د تر لاسه کولو لپاره د لویدیځوالو د یرغملولو پخوانۍ مخینه لري.
هغې د بهرنیو چارو د وزیر انتوني بلېنکن له خولې ویلي:« څو تنه» امریکایان له طالبانو سره بندیان دي او نور کسان د برېتانیا او پولنډ اوسېدونکي دي.
اوډانل د ګڼو لویدیځوالو نیونه د یرغمل کېدو د دیپلوماسۍ په برخه کې د ګواښ یو زنګ بللی، چې په دې توګه د یو هېواد اوسېدونکي برمته کېږي او بیا وروسته د ګټو لپاره پر هغوی معامله کېږي.
هغې په روسیه کې د وال سټريټ ژورنال د خبریال ایوان گرشکویچ نېولو ته اشاره کړې، چې د مارچ میاشتې په وروستیو کې امریکا ته د جاسوسۍ په تور نېول شوی و.
په دغه مطلب کې د رسنیو د ملاتړ سازمان میراث جیمز ډبلیو فولي ته اشاره شوې، د هغو موندنو ښودلې وه چې په تېره یوه لسیزه کې ۵۸۰ تنه امریکایان په بهرنیو هېوادونو کې نیول شوي، چې ورسره هم مهاله په بند کې د هغوی ساتنې ۶۰ سلنه زیاتوالی ښيي.
البته د ۲۰۲۲ کال په راپور کې د ایران، چین، وېنزویلا، سوریې او روسیې څخه یادونه شوې، چې د امریکایي وګړو ۷۵ سلنه په همدغو هېوادونو کې نېول شوي دي.
طالبان څه غواړي؟
اغلې لېن اوډانل په فارن پالیسي کې لیکلي، چې د طالبانو د وروستیو نیونو تر شا ډېرې خبرې شته.
د هغې په وینا، یوه له دغو خبرو څخه دا ده، چې طالبان د توند او کلک چلند په کولو سره غواړي نجونې له زدهکړو او ښځې له کاره منع کړي او په دې سره افغانستان د لویدیځوالو له شتون څخه ازاد وساتي.
اوډانل لیکلي، ځینې امنیتي سرچینې فکر کوي چې طالبان ښايي پلان ولري چې د بندیانو د تبادلې په موخه له بهرنیانو څخه د ضمانت په توګه کار واخلي، لکه څنګه چې مخکې یې څو ځلې دا کار کړي دی.
ځينې نور بیا فکر کوي، چې دا کار د بایډن پر ادارې د فشار راوړلو لپاره کوي چې په امریکايي بانکونو کې د افغانستان د میلیاردونو ډالرو کنګل شوې بهرنۍ زیرمې ازادې کړي.
په ورته وخت کې دغې اسټرالیايۍ لیکوالې په فارن پالیسي کې لیکلي، چې طالبان غواړي امریکا او لویدیځ دې ته اړ کړي چې د یرغمل شویو کسانو په مرسته خپل «باغی» رژیم په رسمیت وپیژني.
اغلې اوډانل د افغانستان د بهرنیو چارو وزارت د پخواني مرستیال میرویس ناب له قوله لیکلي: «د لویدیځو ولسي وګړو په تښتولو او بندي کلو کې د طالبانو اصلي هدف دا دی، چې دوی خپل حکومتونه دې ته اړ کړي چې د نا دولتي سازمانونه په ځای دې، د طالبانو له رژیم سره مستقیمې اړیکې ټینګې کړي.»
هغه وويل، چې طالبان د امريکا لپاره د نا دولتي موسسو د کارکوونکو لهخوا د جاسوسۍ له امله اندېښمن دي.
د افغانستان د ملي امنیت شورا پخواني مرستیال رفیع فضلي هم فارن پالیسي ته ویلي، چې د طالبانو له لوري د نیول کېدو نوې څپه د دې ډلې د ډیپلوماټیکې انزوا په وړاندې غبرګون دی.
دغې استرالیايۍ لیکوالې زیاته کړې، چې طالبانو له ډېرې مودې راهیسې یرغمل نیونې د امریکايي چارواکو د پام اړولو لپاره یوه مناسبه لاره ګڼلې ده.
یو امریکايي افسر او به بو برګډال اشاره کوي، چې دی په ۲۰۰۹ کال کې د افغانستان په سویل ختیځ کې د حقاني شبکې لهخوا نیول شوی و او پنځه کاله وروسته د ۲۰۱۴ کال په مې میاشت کې د طالبانو د پنځو غړو د خوشې کولو په بدل کې تبادله شو، دا هغه ګام دی چې اوډانل يې د طالبانو په بري کې لوی کار بولي.
دغې لیکوالې د امریکايي اډمېرل ډېور مارک فرېکس د خوشې کېدو یادونه هم کړې، چې څه باندې دوه کاله د طالبانو په بند کې و او د نشهيي توکو د قاچاق وړونکي بشیر نورزي په بدل کې چې په امریکا کې په عمري بند محکوم شوی و، خوشې شو.
د امریکا د بهرنیو چارو وزارت فارن پالیسي ته په یوه بیان کې دا منلې چې «څو امریکايي اتباع د طالبانو لهخوا نیول شوي دي.» خو د امنيتي اندېښنو له امله نور جزئيات نه دي ورکړل شوي.
فارن پالیسي په دې مقاله کې د باخبرو سرچینو له قوله لیکلي، چې ښايي د طالبانو له لوري د نیول شویو امریکایانو شمېر تر «څو کسانو» ډېر وي او ښايي لس تنو ته ورسېږي.
دغې مجلې لیکلي، چې د درېیو برېتانوي اتباعو د نیول کېدو پخلی شوی او د پولنډ یوه تبع هم د خپل یوه پولنډي تبعه نیول کېدل منلي او امکان لري، چې د فرانسې او استرالیا اتباع هم د طالبانو په بند کې وي؛ خو وخت او د دوی د نیولو ځای معلوم نه دی.
د طالبانو تر واک لاندې باختر اژانس په خپلې اېکس یا پخواني «ټوېټر» پاڼې لیکلي، چې د دغې ډلې د اطلاعاتو او فرهنګ وزیر ملا خیرالله خیرخواه په تخار کې له یوشمېر خبریالانو سره په کتنه کې ویلي، چې دغه وزارت د خبریالانو د ستونزو حلولو ته ژمن دی.
دغه اژانس د طالبانو د اطلاعاتو او فرهنګ وزیر له خولې چې خبریالانو ته یې په خپلې وینا کې ویلي، لیکلي:«د هغه څه له خپرولو ډډه وکړئ، چې له اسلام، ملي ارزښتونو او افغاني دودونو سره په ټکر کې وي.»
په ورته وخت کې د طالبانو تر واک لاندې د اطلاعاتو او فرهنګ وزارت د خپرونو چارو معین مهاجر فراهي په دغه غونډه کې د خپلې وینا پرمهال خبریالانو ته د کارټونو د وېش په اړه ویلي، چې په ولایتونو کې به هم ډېر ژر خبریالانو ته کارټونه ووېشل شي.
دغه څرګندونې په داسې حال کېږي، چې له یوې میاشتې راهیسې د طالبانو د استخباراتو غړیو په بېلابېلو ولایتونو کې د بېلابېلو رسنیو خبریالان نیولي وو، چې ډېری یې تېره اونۍ له شل ورځني بند وروسته خوشې شول.
د جمهوریت له پرځېدو وروسته، افغانستان په نړۍ کې د خبرېالانو لپاره ترټولو بدځای ګڼل کېږي، چې ډېری خبریالان ورته د شته ګواښونو له امله دې ته اړ شوي چې هېواد پرېږدي او په ګاونډیو هېوادونو کې د ستونزو ډک ژوند پیل کړي.
تر دې وړاندې د بې پولې خبریالانو په یوه خپاره شوي راپور کې راغلي و، چې د طالبانو د واکمنۍ په یوه کال کې په افغانستان کې د رسنیو شمېر ۴۰ سلنه او د خبریالانو شمېر شاوخوا ۶۰ سلنه راکم شوی دی.
امریکايي خبریال فرانکلین فوور په خپل نوي کتاب کې وايي، چې جوبایډن په کمپ ډیویډ کې د رخصتۍ پر مهال د اشرف غني د تېښتې او د طالبانو له لوري د کابل د نیولو په اړه پوه شو. هغه لیکلي، چې د امریکا ولسمشر ددې خبر په اوریدو سره "له غوسې سور و شين" شو.
فاکس نیوز د دوشنبې په ورځ راپور ورکړی چې فوور په خپل کتاب «وروستی سیاستوال: د سپینې ماڼۍ دننه بایډن او د امریکا راتلوونکي لپاره مبارزه.» کې د بایډن د ولسمشرۍ لومړي دوه کاله تشریح کړي.
فوور لیکلي چې د امریکا د ملي امنیت سلاکار جیک سلیوان جوبایډن ته د اشرف غني د تېښتې خبر ورکړ.
د فاکس نیوز د راپور له مخې، سپینه ماڼۍ په دې باور وه چې د افغانستان د پخواني حکومت امنیتي ځواکونه به د څو میاشتو لپاره طالبان مهار کړي. خو پوځ چې له دښمن سره د مقابلې لپاره د امريکا هوايي ملاتړ او امريکايي قرارداديانو ته اړتيا لرله، د امريکايانو له وتلو سره سم را ړنګ شو.
د ۱۴۰۰ لمریز کال د زمري په ۲۴ له افغانستان څخه د امریکا ناببره وتل او د پخواني ولسمشر اشرف غني تېښته د دې لامل شوه چې طالبان په ټول افغانستان واکمن شي.
له افغانستانه د امریکايي پوځ خونړي وتل له ډېرو نیوکو سره مخ شوي دي. فوور په خپل کتاب کې لیکلي چې بایډن د کابل په هوايي ډګر کې د ګډوډیو د خبري پوښښ په اړه خواشیني څرګنده کړه.
د نړیوالو رسنیو پام د کابل په هوايي ډګر کې د طالبانو له واکمنۍ وروسته د ګډوډۍ او په افغانستان کې د طالبانو د چټک پرمختګ په اړه د امریکا د ناخبرۍ په موضوع راټول و.
د هغه څه په اړه چې په نا ببره ډول پېښ شول، بایډن خپل سکرتر ته وویل، «د رسنیو خبریالان لیوني دي که ما عقل له لاسه ورکړی.»
په دې حالت کې، فوور لیکلي، د امریکا ولسمشر به د «احمق په توګه د ناامنۍ احساس کاوه.»
په هر حال، بایډن ځان داسې یو څوک ګڼي چې د فوور په وینا ، "د یوې طرحې په جزئیاتو کې ډوبیږي. هغه د پروګرامونو د ډېرو وړو، وړو ټکیو په اړه وسواسي وي.»
پر بایډن نیوکه کوونکي په ځانګړې توګه د جمهوري غوښتوونکو ګوند، د هغه په ناسم مدیریت او له افغانستانه په بیړه وتلو پر مهال د ۱۳ امریکايي سمندري سرتیرو وژل په هغه باندې د سیاسي بریدونو د پلمې په توګه کاروي.
د طالبانو د بېرته واکمنیدو سره، سره بایډن لاهم په دې باور دی چې د اګست په ۳۱مه د سرتیرو وروستي وتل سمه او پر ځای پریکړه وه.
یو افغان نوښتګر او د کرېکټ مینهوال شرف نايب د روان کال د اسیا جام د پنځوس اوریزو لوبو کپ له وړيو او پوستکو جوړ کړی دی. شرف نايب تر دې وړاندې هم د ٢٠١٩ کال د نړۍوال جام پنځوس اوریزو لوبو کپ له وښو جوړ کړی و.
کابل مېشتي شرف نایب د افغانستان انټرنشنل خبریالې ولولې کوچۍ ته ویلي، چې دغه کپ یې د لسو ورځو په اوږدو کې جوړ کړی او دا مهال دغه کپ په کابل کې دی، چې تېره ورځ یې د کابل ښار د شاه دوشمشېره جومات مخکې نندارې ته وړاندې کړ.
شرف نایب وايی:«د اسیا جام له سیالیو د افغان لوبډلې د بېرته ستنېدو وروسته د تشویق او هرکلي په موخه مې دغه کپ جوړ کړی دی.»
هغه زیاتوي:« زه غواړم، چې د اسیا جام په دغو روانو سیالیو کې، چې نن هم د سریلانکا پر وړاندې زموږ ملي لوبډله لوبېږي، بریا ترلاسه کړي او د اسیا جام په سیالیو کې وتوانېږي، چې ځان پای لوبې ته ورسوي.»
