د افغانستان د خبریالانو مرکز د رسنیو پر وړاندې د طالبانو ۱۳فرمانونه لېست کړي او ویلي یې دي، چې دغه لارښونې د رسنیو پر کار د سختو بندیزونو او بې ساري شاتګ لامل شوي دي. دغه بنست وايي؛ په افغانستان کې د رسنیو د برخلیک په اړه ډېرې اندېښنې شته.
د افغانستان د خبریالانو مرکز د پنجشنبې په ورځ (د تلې ۶مه) د رسنیو د ازادۍ او معلوماتو ته د لاسرسي په برخه کې د طالبانو ۱۳ فرمانونه تشریح کړې.
په راډیو او ټلویزیون کې د ښځو کار نه کول؛ د طالبانو لومړۍ فرمان دی. په کابل کې د ملي (دولتي) ټلویزیون د ښځینه کارکوونکو پر کار بندیز د دې بندیزونو یوه بېلګه ده.
د مظاهرو او مدني اعتراضونو څخه د رسنیو د پوښښ مخنیوی هم رسنیو ته د طالبانو یو بل فرمان دی.
د طالبانو د کورنیو چارو وزارت د وږي په ۱۷ مه پر هر ډول مظاهرو بندیز ولګاوه او ویې ویل: «د سرغړونې په صورت کې به د هرې پېښې مسوولیت د سرغړونکو پر غاړه وي.»
اطلاعاتو ته د لاسرسي محدودیت هم د هغو نورو لارښوونو له جملې څخه دی، چې د طالبانو رسنیز مرکز د ۱۴۰۰لمریز کال د ثور میاشتې په ۲۸ مه نېټه د ۱۱ مادیز مقرراتو په بڼه اعلان کړل.
د هغو موضوعاتو خپرول چې له اسلام سره په ټکر کې وي، ملي شخصیتونو ته سپکاوی، ملي او شخصي حریم ته سپکاوی، د طالبانو د رسنیو مرکز تر څارنې لاندې د راپورونو خپرول هغه نور مقررات دي، چې طالبانو پر رسنیو وضع کړي دي.
د دې ترڅنګ د «افغانستان د اسلامي امارت» تر عنوان لاندې د افغانستان د حکومت په توګه د طالبانو د معرفي کول یو له بل بندیز څخه دی، چې طالبانو پر رسنیو لګولی دی. تر دې مهاله هېڅ هېواد دغه ډله په رسمیت نه ده پېژندلې.
د موسیقۍ پر خپراوي بندیز، په ټلویزیوني ډرامو کې د ښځو پر حضور بندیز، د فلمونو او ټلویزیوني سریالونو پر خپرېدو بندیز، د تفریحي پروګرامونو پر خپرېدو بندیز لګول، چې پکې «شخصیتونو ته سپکاوی شوی وي» او د هغو پروګرامونو پر خپرېدو بندیز لګول، چې ښځې په کې شاملې دي؛ هغه مقرارت دي چې طالبانو یې له رسنیو د منلو غوښتنه کړې.
په ځینو ښارونو کې د ښځو د غږونو پر خپرولو بندیز هم یو له دې مقرارتو څخه دی.
په هلمند کې د طالبانو د اطلاعاتو او کلتور ریاست څلورو راډیوګانو: سباوون، سکوت، غږ او لښکرګاه راډیو ته خبرداری ورکړی، چې په هېڅ حالت کې دې د ښځو غږونه نه خپروي.
طالبانوپه رسنیو کې هم د جنسیت توپیر لازمي ګڼي، له همدې امله باید نارینه او ښځینه خبریالان په جلا چاپیریال او جلا - جلا پروګرامونو کې څرګند شي.
په همدې اساس د روان کال د زمري په نهمه نېټه طالبانو په ننګرهار کې د همیشه بهار شبکې د خبریالانو روزنیز ورکشاپ د نارینه او ښځینه و په شتون سره بند کړ.
د پورتنیو مواردو ترڅنګ د طالبانو د امر بالمعروف و نهې عن المنکر وزارت په یوه فرمان کې اعلان کړی، چې د طالبانو له مخالفینو او منتقدینو سره د رسنیو مرکې منع دي.
په همدې اساس په کابل کې د طلوع نیوز، يک، اريانا او شمشاد په ګډون د څلورو خصوصي ټلوېزيونونو رييسان د طالبانو له خوا د اطلاعاتو او فرهنګ وزارت ته احضار شول.
د طالبانو د مشر ملا هبت الله د حکم پر بنسټ؛ د طالبانو د حکومت پر چارواکو نیوکه د شریعت خلاف کار دی او کار منع شوی دی.
په افغانستان کې د امریکا غږ، بي بي سي او دویچه ویله په ګډون د نړۍوالو ټلویزیونونو پر خپرونو هم بندیز ولګېد. له «منع شویو» رسنیو سره د کار کولو ممانعت یو له هغو نورو مسایلو څخه دی چې طالبانو ورته اشاره کړې ده.
د سیاسي، امنیتي او ټولنیزو منځپانګو سره د سوداګریزو اعلانونو په خپرولو بندیز د نورو مقرراتو څخه دي، چې طالبانو په رسنیو باندې وضع کړي دي.
د افغانستان د خبريالانو مرکز د دغو مقرراتو په شمېرلو او د اندېښنې په څرګندولو سره وويل، چې د دې محدوديتونو لګول د رسنيو په کار کې بې ساری شاتګ رامنځته کړى دى.
