د سند د کورنیو چارو او زندانونو وزیر: موږ د افغانانو له کوربه توب ستړي شوي یو

د پاکستان له خوا د کډوالو د شړلو له پرېکړې وروسته د دغه هېواد چارواکو په کراچۍ او اسلام اباد ښارونو کې د شاوخوا درې زره افغانانو د نیولو اعلان وکړ.

د پاکستان له خوا د کډوالو د شړلو له پرېکړې وروسته د دغه هېواد چارواکو په کراچۍ او اسلام اباد ښارونو کې د شاوخوا درې زره افغانانو د نیولو اعلان وکړ.
د پاکستان د سند صوبې د کورنیو چارو او زندانونو وزیر وايي، له څلوېښتو کلونو د افغان کډوالو له کوربه توب وروسته اوس «موږ له مېلمه پالنې ستړي شوي یو».
د اکسپرس ټربیون د راپور له مخې؛ د سند د کورنیو چارو او زندانونو سرپرست وزیر حارث نواز د چهارشنبې په ورځ (د تلې ۱۲مه) د کراچۍ په مرکزي زندان کې په یوه غونډه کې وویل: "کډوال په ټوله نړۍ کې په کمپونو کې ځای پر ځای کېږي، خو په پاکستان کې افغان کډوال د عام خلکو په منځ کې ژوند کوي".
دغه پاکستاني چارواکي ویلي، چې د مهاجرو د اخراج له پرېکړې وروسته په کراچۍ کې پولیسو شاوخوا ۱۶۰۰ افغانان نیولي دي.
ښاغلي نواز زیاته کړه، چې امریکايي پوځیانو له افغانستانه د وتلو پر مهال په زیاته اندازه وسلې هلته پرېښودې او اوس دغو وسلو ته ترهګریز سازمانونه لاس رسی لري.
هغه دې ته په اشارې چې ځینې کډوال ترهګریز فعالیتونو ته لمن وهي وویل: «موږ د اصلي عاملانو د پېژندنې له چانس څخه ګټه نه پورته کوو او پر ځای یې ټول ناقانونه کډوال خپلو کورونو ته لیږو.د ملي امنیت لپاره به هېڅ ډول جوړجاړی ترسره نه شي».
په ورته وخت کې د اسلام اباد پولیسو په یوه اعلامیه کې لیکلي، چې په اسلام اباد کې د ناقانونه کډوالو د پېژندلو په عملیاتو کې یې ۱۱۲۶ کسان نیولي دي.
د دې ادارې په وینا، د دغو کسانو له جملې څخه ٥٠٣ تنه چې قانوني اسناد يې نه درلودل محکمې ته پیژندل شوي او ٦٢٣ نور بنديان د قانوني اسنادو له برابرولو وروسته خوشې شوي دي.
د اسلام اباد پولیسو له پاکستاني اتباعو غوښتي، چې که له ناقانونه کډوالو سره مخامخ شي پولیسو ته دې راپور ورکړي.
دې ادارې همداراز خبرداری ورکړی، چې غیر قانوني مهاجرینو ته پناه او کار کول جرم ګڼل کیږي.
پاکستان هغو افغان کډوالو ته چې قانوني اسناد نه لري د نومبر تر لومړۍ نېټې پورې له پاکستانه د وتلو فرصت ورکړی دی.


اروپايي پارلمان په افغانستان کې د بشري حقونو د سړغړونو په تړاو اندېښنه څرګنده کړې او له ملګرو ملتونو څخه یې غوښتي، چې په افغانستان کې د بشري حقونو د سرغړونو د څېړلو او په اړه یې د حساب ورکونې په موخه میکانیز جوړ کړي.
په افغانستان کې د طالبانو له بیا ځلې واکمنېدو وروسته، په دغه هېواد کې د بشري حقونو څخه د سرغړونو ګڼې پېښې ثبت شوې دي.
ملګرو ملتونو په خپل وروستي راپور ویلي وو، چې د طالبانو له خوا پر ښځو او نجونو شدیدو بندیزونو سربېره د پخواني حکومت د غړو شکنجه کول، زنداني کول او حتا د وژلو ګڼې پېښې یې ثبت کړي، چې د بشري حقونو څخه سرغړونه ګڼل کیږي.
اروپايي پارلمان په یوه پرېکړه لیک کې ویلي، چې په افغانستان کې د جمهوري نظام له سقوط وروسته د طالبانو په واکمنۍ کې د بشري حقونو سرغړونې زیاتې شوې دي.
دغه پرېکړه لیک کې ویل شوي، چې دوی په افغانستان کې د بشري حقونو ټولې سرغړونې په کلکه غندي او زیاته کړې یې ده، چې د طالبانو له خوا د پخواني حکومت امنیتي سرتېري او غړي ځورول، پر مېرمنو او نجونو ټکان ورکوونکي بندیزونه او ځورونې ، د جنسیت پالنې تبعیضي پالیسي او د بشري او مدني حقونو فعالین په نښه کول د اندېښنې وړ مسایل دي.
د اروپا پارلمان د طالبانو له حکومته غوښتي، چې د عمومي بښنې ژمنه دې په بشپړه توګه عملي کړي.
اروپايي پارلمان له طالبانو څخه غوښتي، چې د نړۍوالو مکلفیتونو په پام کې نیولو سره د ښځو او نجونو پر حقونو سخت بندیزونه لغوه کړي.
د دغه پارلمان یو غړی شان کیلي وايي، چې دوی د افغانانو د نه خوندیتوب لپاره خواشیني دي او طالبان د دوی پر وړاندې له هر ډول سختو سزاګانو کار اخلي.
نوموړي زیاته کړه:“پرته له شکه طالبانو له بشري حقونو څخه سختې سرغړونې کړي، پر خبریالانو، پخوانیو امنیتي او دفاعي ځواکونو او مدني فعالانو یې زیاتی او ظلمونه کړي او وهلي ټکولي یې دي."
د اروپايي پارلمان دغه غړی د ملګرو ملتونو له خوا د ۸۰۰ ثبت شويو قضیو یادونه هم کوي او وايي، چې په دغو قضیو کې د صحرايي محاکمو، وژنو، بندي کولو او ځورولو پېښې موجودې دي.
طالبانو تر دې مهاله د اروپايي پارلمان د دغه پرېکړه لیک په اړه څه نه دي ویلي، خو له دې وړاندې د طالبانو ویاند ذبیح الله مجاهد ویلي وو، چې په افغانستان کې ښځو او نجونو ته د هغوی اسلامي حقوق ورکړل شوي او د ښځو او نجونو د زده کړو مساله د دوی داخلي مساله ده.
اروپايي پارلمان د اروپايي ټولنې یو له مهمو سازمانونو څخه دی، چې دا مهال ۲۷ غړي هېوادونه لري او د نړۍ په ټولو مهمو مسالو کې دریځ نیسي.

افغانستان انټرنشنل داسې ویډیوګانې ترلاسه کړې، چې په ایران کې د افغان کډوالو د ځورونې او ناوړه چلند زړه بوږنوونکې صحنې پکې ښودل کیږي.
د دغو ویډیوګانو څخه په یوې کې د رالیږونکي په وینا؛ دوه تنکي ځوان کډوال چې ۱۶ او ۱۷ کلن دي، د تهران یوه طبي مرکز ته وړل شوي، چې په چاقو د وهلو له امله ژور ټپونه لري.
په ویډیو کې دوه تنکي ځوانان بې کمیسه په بستر پراته دي او له ټپونو یې وینې روانې دي.
د همدې روغتيايي مرکز په دهلېز کې يو بل ځوان هم ليدل کېږي، چې د چپې سترګې لاندې یې له وینو ډک زخمونه لیدل کیږي او وايي، چې په چاقو پرې بريد شوی دی.
هغه کس چې ویډیو یې ثبت کړې، په داسې حال کې چې د ځوان په شا کې ژوره ټپ ښيي وايي: «وګورئ، دا د ایران د اسلامي جمهوریت حکومت دی؛ دا حکومت او خلک یې له افغانانو سره څه ډول چلند کوي؟»
په ویډیو کې د ښځینه نرسې غږ اوریدل کیږي، چې زخم د پانسمان په حال کې دی او وایي: «ښه ورځ دې ونه ګوري هرچا چې داسې وهلي یاست؛ اخر موږ خو نه غواړو چې دا بدبختان داسې شي.»
https://x.com/afintlpa/status/1709913205579956485?s=20
یوه بله زړه بوږنوونکې ویډیو چې په ټولنیزو رسنیو کې خپریږي یو ځوان مهاجر ښیې، چې د ټپي لاس او ویره لرونکي څهرې سره پر ځمکه پروت دی؛ په داسې حال کې چې څو سړیو پرې حمله کړې ده.
یو ځوان چې پلنګي پوځي جامې او ورزشي بوټونه یې په پښو دي، د قمه (د توري په شان وسله) یې په لاس کې ده او پر کډوال سړي چیغي وهي او هغه مجبوروي چې ووایي افغان دی او بیا سنندج ته نه راځي.
بریدګران پخپله د دې صحنې ویډیو اخلي او د کمرې په مخ کې مهاجر سړی ځوروي او ناوړه چلند ورسره کوي.
د برید کوونکي له تلفظ او د سنندج ښار له نوم څخه چې په ویډیو کې تکرار شوی، څرګنده ده چې ویډیو د ایران په لویدیځ کې د کردستان په ولایت کې اخیستل شوې ده.
دا ولایت یو له هغو سیمو څخه نه دی، چې افغان کډوال یې معمولاً د کار او استوګنې لپاره غوره کوي او څرګنده ده چې دغه ټپي او ځورول شوی سړی یو له هغو کډوالو څخه دی، چې د ځمکني ټرانزیت په نیت دغه ولایت ته داخل شوي او اروپا یا ترکیې ته د تګ لپاره تللی دی.
په وروستیو ورځو کې په ایران کې له افغان کډوالو سره د خلکو د ناوړه چلند راپورونه زیات شوي دي.
په ټولنیزو شبکو کې داسې کمپاینونه هم شتون لري چې ایراني کاروونکي د افغان مهاجرینو د ویستلو غوښتونکي دي. البته، د ایراني کاروونکو یوه بله ډله د مهاجرینو په وړاندې د "توکمپالنې" چلند ردوي او له خپلو هېوادوالو څخه غواړي، چې د هغو کډوالو سره مهربانه واوسي چې د طالبانو څخه تښتیدلي دي.
په افغانستان کې د طالبانو واک ته له رسېدو وروسته په میلیونونه افغانانو له هېواده کډې وکړه، چې ډېرو یې ګاونډیو هېوادونو په ځانګړې توګه ایران او پاکستان کې له پناه اخیستلو پرته بله لار ونه موندله.
پاکستان او ایران هغه هېوادونه چې حکومتونه یې په افغانستان کې پر بهرنیو ځواکونو د طالبانو له بریدونو څخه په پراخه کچه ملاتړ کوي او د ځینو راپورونو له مخې دغې ډلې ته یې خپلې پولې خلاصې کړې وې.
اوس په افغانستان کې د لویدیځ په ملاتړ د حکومت په نسکورېدو، د مهاجرینو له یوې ډلې سره مخ دي، چې خپل کار، ژوند او هوساینه یې له لاسه ورکړې او د کډوالۍ لار یې خپله کړې ده.
په ایران کې د افغان مهاجرینو د شمېر په اړه تر اوسه کره راپور نه شته؛ خو د ایران د کورنیو چارو وزیر په دې وروستیو کې ویلي، چې په ایران کې د افغان مهاجرینو ټولټال شمېر ۵ میلیونو ته رسیږي.
د جمهوریت له نسکورېدو مخکې ایران ویلي وو، چې د درې میلیونو افغان کډوالو کوربه توب کوي، چې نیمايي یې بې اسناده کډوال وو.
په دې حساب سره د همدې حکومت د معلوماتو له مخې؛ په ایران کې د مېشتو افغانانو په شمېر کې ۲ میلیونه کډوال اضافه شوي دي.

د چین بهرنیو چارو وزیر له امیرخان متقي سره په لیدنه کې هیله وکړه چې طالبان له ترهګرۍ سره د مبارزې په برخه کې اغیزناک ګامونه پورته کړي او د ختیځ ترکستان اسلامي غورځنګ وسلوال ټول له منځه یوسي. وانګ يي له امیرخان متقي سره نن د ټرانس همالیه فورم د دریمې ناستې په څنډه کې لیدلي دي.
د چین د دولتي رسنۍ د راپور له مخې، وانګ يي په دې ناسته کې وویل، چې بېجنیګ به تل په افغانستان کې د ټولشموله سیاسي جوړښت د رامتځته کېدو ملاتړ وکړي.
نوموړي دا هم ویلي چې غواړي له ګاونډیانو سره د افغانستان د اړیکو په پراختیا او له سیمه ییزو اقتصادي همکاریو سره یې په یوځایېدو کې هم مرسته وکړي.
دغه لوړپوړي چینايي ډیپلوماټ دا هم ویلي چې د افغانستان حاکمیت او ځمکنۍ بشپړتیا او د افغانانو خپلې پرېکړې ته درناوی لري.
د دغه راپور له مخې، امیرخان متقي ویلي چې طالبانو د ترهګرۍ پرضد ډېر څه کړي او هم یې د چین لپاره امنیتي ګواښ د ځان لپاره ننګونه بللې او ویلي یې دي چا ته به اجازه ور نه کړي چې افغان خاوره د چین د سولې او ټیکاو پرضد وکاروي.
د چین اوسنۍ غوښتنه په داسې مهال ده چې څو اونۍ وړاندې داسې راپورونه نشر شول، چې پنځه اویغوریان چې د افغانستان په په بدخشان کې یې عادي ژوند کاوه طالبانو نیولي او کابل ته یې انتقال کړي دي.
تر اوسه د دې کسانو سرنوشت نه دی معلوم چې چین ته سپارل شوي او که له طالبانو سره بندیان دي.

طالبانو له پاکستان څخه د راتلونکې نومبر میاشتې تر لومړۍ ورځ پورې د غیر قانوني افغانانو د ویستلو په تړاو له د افغان کډوالو د بېرته راستنېدو په برخه کې د ملګرو ملتونو د کډوالو د عالي کمېشنرۍ سره په کور دننه پرتې ستونزې شریکې کړې او له هغوی یې د مرستې غوښتنه کړې ده.
د اټکل له مخې؛ ښايي ۱.۷ میلیونه هغه افغان کډوال چې په پاکستان کې غیرقانوني مېشت دي په جبري ډول له پاکستان څخه وویستل شي.
پاکستان د نشنل اېپېکس کمېټې په ناسته کې پرېکړه کړې، چې ټول هغه بهرني وګړي چې په پاکستان کې په غیر قانوني توګه اوسیږي، د روانې میاشتې د اکټوبر تر پایه دې له دغه هېواده ووځي.
د پاکستان د نشنل اېپېکس کمېټې سې شنبې (د تلې ۱۱مه) په یوه ناسته کې چې د پاکستان سرپرست حکومت لومړي وزیر ترڅنګ د پوځ مشر هم کډون کړی پرېکړه وکړه، چې افغان کډوال د اکټوبر له ۱۰مې نېټې څخه د نومبر تر لومړۍ نېټې پورې د کډوالۍ کارتونو او تذکرو سره د تګ او راتګ اجازه لري.
د طالبانو د کډوالو او راستنېدونکو چارو وزارت نن پنجشنبه (د تلې ۱۳مه) په یوې اعلامیې کې ویلي، چې د یاد وزارت مسلکي معین عبدالرحمان راشد په کابل کې د ملګرو ملتونو د کډوالو د عالي کمېشنرۍ (UNHCR) له مشر لېونارډ زولو سره لیدلي او له نوموړي سره یې د کډوالو د بېرته راستنېدو او په پرتو ستونزو خبرې کړې دي.
په اعلامیه کې راغلي، چې پاکستان په نېږدې درېیو اونیو کې ۲۳ زره افغانان په جبري ډول له پاکستان څخه راویستل شوي دي.
په اعلامیه کې د کډوالو او راستنېدونکو چارو وزارت د مرستیال په حواله ویل شوي، چې پاکستان د ټولو نړۍوالو قوانینو خلاف افغان کډوال راوباسي.
نوموړي زیاته کړې، چې دوی شړل شویو کډوالو ته هرکلي وايي، خو د ملګرو ملتونو د کډوالو د عالي کمېشنرۍ مرستې ته اړتیا لري.
اعلامیه زیاتوي، چې د ملګرو ملتونو د کډوالو د عالي کمېشنرۍ مشر له پاکستانه غوښتي، چې د کډوالو په برخه کې باید نړۍوال قوانین مراعت کړي او دوی په یاده مساله کې د پاکستان له حکومت سره خبرې اترې پیل کړې دي.
نوموړي هیله څرګنده کړې ده، چې ښايي د پاکستان له حکومت سره د دوی روانې خبرې مثبته نتیجه ولري.
د ملګرو ملتونو د کډوالو د عالي کمېشنرۍ دغه چارواکي زیاته کړې، چې د طالبانو د کډوالو چارو وزارت او دغه کمېشنري باید د بېرته راستنېدونکو لپاره د مرستې رسولو لازم ترتیبات ونیسي.
په یاده اعلامیه کې ویل شوي چې، لیونارډ زولو د ستنیدونکو افغان کډوالو د ستنیدلو لپاره د یو ګډ پلان د ترتیبولو غوښتنه هم کړې ده.
د بښنې نړۍوال سازمان د بیا چهارشنبې په ورځ د پاکستان له حکومته وغوښتل، چې د افغان کډوالو "تاریخي ملاتړ" ته دوام ورکړي او له پاکستانه د هغوی د شړلو ګواښ عملي نهکړي.
دغه سازمان ویلي، چې په افغانستان کې به دغه کډوال د طالبانو له ځورونې سره مخامخ شي.
د سویلي اسیا په چارو کې د بښنې نړۍوال سازمان یوې مشرې نادیه رحمان ویلي؛ دغه سازمان د پاکستان له حکومته غواړي افغان کډوالو ته اجازه ورکړي، چې د وېستلو له وېرې پرته په برم او عزت سره په پاکستان کې ژوند وکړي.

افغانستان انټرنشنل ـ پښتو ته داسې اسناد رسېدلي دي، چې د طالبانو مالیې وزارت له ټولو مامورینو غوښتي چې د کار د دوام لپاره یو ژمنلیک یا تعهدنامه لاسلیک کړي. طالبانو خبرداری ورکړی چې د مالیې وزارت د چتر لاندې څوک کار کوي او دا ژمنلیک نه لاسلیکوي، د تل لپاره به له دندې ګوښه کیږي.
د دغې تعهدنامې له مخې د مالیې وزارت هر کارکوونکی ژمنه کوي چې «خپل صورت او سیرت پر سنتو برابروي، د لمانځه لپاره جومات ته ځي، د دعوت او ارشاد ریاست اړوند درسونو ته حاضریږي.»
په دې تعهدنامه کې داسې نورې ژمنې هم یادې شوې دي.
افغانستان انټرنشنل ـ پښتو ته د طالبانو مالیې وزارت څخه یو مکتوب هم رسېدلی چې تېره اونۍـ میزان په ۷ مه - د دې وزارت د بشري منابعو ریس مولوي احمد شاه شاکر صادر کړی دی.
په دې مکتوب کې راغلي چې د مالیې وزارت په مرکز او ولایتونو کې ټول کارکوونکي باید د امر بالمعروف او نهې له منکر وزارت اړوند د دعوت او ارشاد ریاست یوه تعهدنامه لاسلیک کړي.

د طالبانو د مالیې وزارت اړوند پر مرکز سربېره د ولایتونو په شمول ټولو ادارو کې پر مامورینو د دې تعهدنامې لاسلیکول جبري شوي دي.
د طالبانو د امربالمعروف او نهې له منکر وزارت د دې ډلې تر کنټرول لاندې ټولو ادارو کې خپل یو مستقل ریاست جوړ کړی دی، چې په ورته تعهدنامو کې راغلې مادې تعقیب او عملي کوي.
طالبان واک ته له رسېدو راپدېخوا ورځ تر بلې پر خلکو محدیدیتونه زیاتوي.