د اسراییل برید؛ په غزه کې د یوې کورنۍ تر پنځوسو زیات غړي وژل شوي دي
د فلسطین د بهرنیو چارو وزیر ویلي، چې د اسراییل د بریدونو په پایله کې د چهارشنبې په ورځ په شمالي غزه کې د جبلیه په نوم د کډوالو په کمپ کې د یوې کورنۍ تر پنځوسو ډېر غړي وژل شوي دي.
د فلسطین د بهرنیو چارو وزیر ویلي، چې د اسراییل د بریدونو په پایله کې د چهارشنبې په ورځ په شمالي غزه کې د جبلیه په نوم د کډوالو په کمپ کې د یوې کورنۍ تر پنځوسو ډېر غړي وژل شوي دي.
ریاض المالکي وایې: “یوازې نن سهار جبلیه کې له قدوره کورنۍ نه ۵۲ کسان وژل شوي او ټوله کورنۍ له منځه وړل شوې ده.”
هغه په لندن کې د عربو او مسلمانو هېوادونو د بهرنیو چارو وزیرانو ته د معلومات ورکولو په یوه غوڼډه کې دغه څرګندونې وکړې.
د خپرو شویو راپورونو له مخې؛ په غزه کې د وژل شویو کسانو شمېر د ۵۵۰۰ ماشومانو په ګډون له ۱۳ زره فلسطینیانو اوړي.
مونږ په ګلوبل ويلج"نړيوال کلي" کې ژوند کوو اوس هیڅوک له بلې دنيا نه ناخبره هم نه دی او پټ هم نه پاتې کيږي. د يوې سروې له مخې معلومه شوې ده چې پاکستانيان په بهرنو ملکونو کې د سوالګرۍ دنده کو او تر يوې ادارې لاندې په نړيوال کچ دا يو کاروبار روان دی.
مونږ په ګلوبل ويلج"نړيوال کلي" کې ژوند کوو اوس هیڅوک له بلې دنيا نه ناخبره هم نه دی او پټ هم نه پاتې کيږي.
د يوې سروې له مخې معلومه شوې ده چې پاکستانيان په بهرنو ملکونو کې د سوالګرۍ دنده کو او تر يوې ادارې لاندې په نړيوال کچ دا يو کاروبار روان دی.
د نړيوالې سوالګرۍ دنده د سعودی عرب د حج عمرې په موقع هم کېږي او پکې د جيب کټو یا جیب شوکوونکو زیات منتظمان هم پاکستانيان دي.
همدا وجه ده چې مالیزیا، سعودي عرب، متحده عرب امارات او د دنيا په ډېرو ملکونو کې پاکستان په دغه دنده بدنام دی او په دې لړ کې چې تراوسه څومره ګرفتارۍ شوې دي نو زيات پکې د پاکستان سوالګر دي.
يو ملګري له هانګ کانګ نهپه وټسپ د يو جومات تصوير راولېږه. د جومات په مرکزي دروازه يو یادښت یا نوټس لګېدلی. د انګريزۍ او د هغه ځای پر خپلو ژبو سربېره په اردو کې هم دا جمله ليکلې وه چې دلته خیرات غوښتل منع دي. که څوک په سوالګرۍ ونيول شو نو د قید سزا اودرنه جرمانه به ور کړي.
د اردو ژبې ليک د پاکستانيو سوالګرو لپاره دی چې په ويزټ یا سیاحتي ويزه د دريو مياشتو لپاره بوول کېږي او دغه د سوالګرۍ دله پرې دا دنده کوي.
په دې وجه اکثر ملکونه پاکستانيانو ته ويزټ وېزه نه ورکوي لکه څنګه چې افريقايان د پوډرو د کپسولو په زريعه قاچاق کوي او هر افريقايي ته د بهر ملک ويزه اخیستل ګران وي، دغه شان د نړيوالې سوالګرۍ ډله يو مستقل کاروبار دی، له پاکستان خلک په ويزټ ويزه بوځي او هغوی دا کار کوي.
د پاکستان خراب معاشي اقتصادي حالت په بهرنو ملکونو کې زمونږ پاسپورټ هم شکمن کړی دی. د نړيوال امن لپاره هم پاکستان ته د خطر په نظر کتل کېږي او ترهګرۍ او نشه يي موادو کې ښکېل یې هم يادوي. په دې لړ کې د امريکا په عدالت کې د ايمل کاسي د مقدمې په بحث کې دا وینا هر چاته ياده ده چې امريکايي وکيل ويلي وو!!
""پاکستانيان به د پېسې لپاره خپله مور هم خرڅه کړي""
دا خبره یې ځکه کړې وه چې د پاکستان استخباراتي شبکو او حکومتي چارواکو ايمل کاسي په امريکا خرڅ کړی و چې هغوی ته مطلوب وو.
د ناين اليون نه پس خو د پاکستان او افغانستان لپاره د نړيوالو سترګو عېنکې نورې هم تېزې شوې او د هغې اثرات تر لرې لرې ورسېدل- څنګه چې د حالاتو د تقاضو په رڼا کې نوې نظریې راځي د پاکستانيانو له خوا د سوالګرۍ او جيبونو وهلو دا مقامي کاروبار نړيوال کچ ته ورسید. دغه وجه ده چې په بهرنو ملکونو کی د ټولو پاکستانيانو عزت احترام او په هغوی باور ختم شو، حتا په اسلامي هېوادونو کې هم د مسلمان ورور ملک عزت خراب شو او د پاکستانيانو روزګارونه په خطره کې پريوتي دي.
مونږ چې د امريکا او اروپايي هېوادونو له بحث راتېر شو او اسلامي هیوادونو ته راشو او په خصوصي توګه سعودي عرب د حج او عمرې په موقع د پاکستاني سوالګرو او بيا په هغوی کې د جیب کټو دندې ته راشو نو افسوس صد افسوس چې دغه منظمه ډله د الله تعالا په کور کې هم څوک نه معاف کوي.
د دې سروې رپوټونو په رڼا کې چې مونږ ځانته وګورو نو دا وخت په ټوله نړۍ کې د پاکستان د باوقاره مقتدره ادارو' سياسي ډلو پخواني حکومتي چارواکي په بهرنو ملکونو کې خود ساخته جلاوطني تېروي او د ملک سرمايه یې بهر ته وړې ده.
د عدالتونو لخوا اشتهاري مجرمان بلل شوي دي او په ملک دننه غټ غټ قوتونه مختلفو ادارو بااثره قوتونه د هغوی په شا دي، چې په بل وخت کې به یې سپين باز کړي او پاکستان ته به یې راوليږي، د ملک د وفادارۍ حلف بردارۍ کې به پرې سرکاري قسم وخوري او د تېر هېر په معنا به ورته بيا د معززصادق او امين خطاب ورکړي.
په دې ټولو لوبو اوس نه يوازې د پاکستان دننه هر خاص وعام پوهه دی، بلکې د بهرنو ملکونو باور یې هم مات کړی دی چې د پاکستان بااثره خلکو نړيوالو غلو ته هم محفوظه لاره ورکړې ده.
اوس د سوالګرۍ کومه دنده دلته چې په پاکستان کې خپلې لویې لویې ادارې لري په هر ځای کې د دې ډلې خلک سوال کوي چې پکې د مقامي بې روزګاره خلکو سوالګري هم اوس ځان ته دا کاروبار جوړ کړی دی حتا چې په انساني سمګلنګ یا قاچاق کې هم پنجاب غټ سوداګر دی او د پښتونخوا د وړو وړو ګروپونو خلک یې سهولت کاري کوي. د انساني سمګلنګ دغه کار ښې د ماشومانو تښتول یا اغوا کاري ډېره زياته شوې ده.
دا ټول ګروپونه د يو زنځير کړۍ دي چې د مقامي ملکي او د بهرنو هېوادونو پورې یې سلسلې خپرې دي او دا کاروبار په درز کې روان دی.
په داسی واقعياتو حساسې ادارې بايد چې خبرې وي، ځکه چې دا د ملک د وقار اوعزت عظمت سره تعلق لري او بيا چې په بهرنو ملکونو کي کوم پاکستانيان له مودو مودو مېشت دي روزګارونه کوي او په تعلیمي ويزو ځوانان تللي دي، هلته تعليم او روزګارونه کوي، د داسې منفي ډلو د منفی دندو په وجه په هغوی هم بد اثرات پريوځي.
په عالمي ايېنه کې چې دا وخت اتومي پاکستان ځانته ګوري نو ځانته به څه وایي؟ چارواکی یې د پردو ملکونو نه قرضې غواړي د ای ايم ايف د لاس په موټی کې بند دي، په ګاونډ کې دا وخت داسې څه واضحه جنګ نشته چې د بل ټوپک ته خپله اوږه وړاندې کړي او د نړيوال امن په دعوه پردي خېرات ته کېنی.
نه یې په تېرو وختونو کې د باور څه کار کړی دی او اوس چې د سوالګرۍ دا لپه په دې شکل په جهاني سطحه دې حد ته ورسېده چې په نړۍ کې د سوالګرو په لړ کې د سروې رپوټ ترمخه په سلو کې لس کم کسان د پاکستان پاسپورټ لري نو----!!
دې ته به څه وايو ګلستان که ګورستان د ګل
زه او سپرلی ناست يو له وختونو سره څنګ په څنګ
د بشري حقونو د څار سازمان وايي، چین د نېنګشیا او ګانسو په سیمو کې سلګونه جوماتونه تړلي دي. د دغه راپور له مخې، بیجېنګ دغه ګام د «چیني کولو» په موخه اخیستی دی.
نېنګشیا او ګانسو له سېنکیانګه وروسته هغه سیمې دي، چې ډېر مسلمانان په کې ژوند کوي.
د بشري حقونو د څار سازمان د راپور پر بنسټ، چین په یو شمېر جوماتونو کې یو لړ بدلونونه هم راوستي چې د هغو د ځینو برخو ویجاړول هم په کې راځي.
په راپور کې راغلي، چې چین په نېنګشیا او ګانسو سیمو کې د جوماتونو شمېر د پام وړ کم کړی دی.
چین له ډېرې مودې راهیسې مذهبي او قومی لږکۍ تر ډېره تر خپل څار لاندې ساتي.
د چین ولسمشر شي جېنپېنګ په ۲۰۱۶ کال کې د بېلابېلو دینونو او مذهبونود «چیني کولو » خبره وکړه، چې له هغه وروسته په جوماتونو کې هم یو لړ بدلونونه زیات شول.
بیجېنگ په کال ۲۰۱۸ کې هم یوه تګلاره رامنځته کړه، چې له مخې یې حکومتي چارواکي باید «د اسلامي ځایونو د جوړولو او هلته تر سره کېدونکې کړنې تر سخت څار لاندې راولي» او «دغه اصل ته چې جوړوونې کمې او ویجاړول یې زیات شي باید ژمن پاتې شي.»
د بشري حقونو څار سازمان د چین د نېنګشیای په دوو سیمو کې د جوماتونو وضعیت د سپوږمګۍ له لارې کتلی دی.
د دغه سازمان د موندنو له مخې، د ۲۰۱۹ او ۲۰۲۱ کلونو تر منځ د ۷ جوماتونو منارونه او ګونبزې لرې کړای شوي او په همدې موده کې درې نور جوماتونه هم ویجاړ کړل شوي دي.
د بشري حقونو د څار سازمان څېړونکي اټکل کوي، چې له ۲۰۲۰ کال راهیسې په نېنګشیا کې شاوخوا ۱۳۰۰ جوماتونه تړل شوي دي.
د بشري حقونو د څار سازمان چارواکي وايي، چې په تېر کال کې د ویجاړ شویو او تړل شویو جوماتونو شمېر د دوی په لاس کې نه شته؛ خو د دولتي راپورونو له مخې دغه شمېر تر سلګونو رسېږي.
د المان د کولن ښار په یوه جومات کې د طالبانو د یوه چارواکي د راڅرګندېدو په اړه د غوسې په پایله کې د ویلګسټ اکاډمۍ په راتلونکې ډسمبر میاشت کې د یو کنفرانس لپاره د طالبانو حکومت یو چارواکي ته له لیږل شوي بلنلیک بېرته په شا شوې ده.
د دغې اکاډمۍ له خوا په خپره شوې اعلامیه کې راغلي چې “د اوسني وضعیت په پام کې نیولو سره دا د خواشینۍ وړ ده، چې د ازادو او انتقادي بحثونو لپاره د مناسبې فضاء جوړول امکان نه لري.”
د دغې اکاډمۍ د مطالعاتو مشر اویې تریتمان وایې”:په اوصولو اعتقاد دا دی که تاسې غواړی د ځمکې پر مخ خلکو سره مرسته وکړئ، باید هغو سره خبرې وکړئ چې د خبرو لپاره څه لري.”
د ۱۹۸۴ کال راهیسې د افغانستان په اړه د جوړېدونکي کنفرانس مشر او د بهرنیو چارو په وزارت کې د فیډرال حکومت پخوانی استازی کرستوف زوپل وایي؛ د افغانستان په اړه د لویدیځ د تګلارې له غمجنې ناکامۍ وروسته د طالبانو له استازو سره خبرې اترې یوه له هغو څو لارو څخه وه، چې په افغانستان کې د بشري پرمختګ لپاره یې پایله ورکولی شوه.
زوپل ټینګار وکړ، چې په دې غونډه کې د طالبانو د استازي ګډون چې اوس لغوه شوی، د فیډرال چارواکو سره له مشورې پرته شونې نه وه.
په همدې حال کې د طالبانو د خوړو او درملو د ادارې رییس عبدالباري عمر کابل ته له راستنېدو وروسته ومنله چې له هالنډ څخه یې د شینګین وېزه ترلاسه کړې ده.
عمر اف-ای-زي نومې رسنۍ ته ویلي، چې په کولن کې په خپله کړې غوڼډه “ویاړي” او هېڅ ناقانونه عمل یې نه دی ترسره کړي.
هغه اروپا ته د نورو طالبانو د استازو ممکن سفرونه هم رد نه کړل.
د راپورونو له مخې؛ ځینې طالب چارواکي د شنګین اوږدمهالې ویزې لري.
په داسې حال کې چې اسراییل د الشفاء روغتون په اړه خپله تبلیغاتي جګړه غزوي، په هم مهاله توګه د یو بل روغتون د محاصره کولو هڅې یې هم پیل کړي دي. بل خوا د اسراییل له خوا خپرې شوې ویډیوګانې قانع کوونکې نه دي، چې وښيي حماس له دغه روغتونه د قوماندې د مرکز په توګه استفاده کوله.
په غزه کې د وژل شویو کسانو شمېر د ۵۵۰۰ ماشومانو په ګډون له ۱۳ زره فلسطینیانو اوړي؛ د اسراییل دفاعي ځواکونو په دې لټه کې دي چې د الشفاء روغتون نه د خپلو هغو اعمالو د توجیه لپاره چې د توجیه وړ نه دي، د یو نندارتون په توګه کار واخلي.
دا روښانه ده چې د اسراییل ستراتیژي د دې باور په جوړولو متمرکزه ده، چې که د اسراییل دفاعي ځواکونه نړۍ په دې قانع کړي، چې حماس د دغه روغتون نه د عملیاتو د مرکز په توګه کار اخیستی، نو ټولې بمبارۍ، د کډوالو په کمپونو، په ښوونځیو او روغتونونو شوي بریدونهربه یوازې د یو ترهګر دښمن پر وړاندې د جنګي کړنو په توګه په نظر کې ونیول شي.
اسراییل او سپینې ماڼۍ، د ولسمشر جو بایډن په ګډون، خپل اعتبار له دې ادعا له امله له چې ګواکې د الشفاء روغتون لاندې یوه ستره دودکونکي وسله شته دی، له ګواښ سره مخامخ کړی دی.
متحده ایالاتونو په علني توګه دا ویلي، چې د خپلو ادعاو د ملاتړ لپاره یوازې په اسراییل اتکا نه کوي.
سره له دې چې هم امریکا او هم اسراییل په غزې تړانګه کې د خپل دښمن د جرمونو په اړه د دروغ ویلو سابقه لري، مګر اوس اصلي پوښتنه دا نه ده چې ایا د الشفا روغتون لاندې کومه خونه یا تونل شته او که نه؟ بلکې پوښتنه دا ده چې ایا له دغو تونلونو د یو واضح نظامي یا جګره يیزې موخې لپاره د حماس له خوا کار اخیستل شوی که نه؟ هغه ډول چې امریکا او اسراییل یې ادعا کوي.
په اسراییل که د حماس په رهبرۍ د ۷ د اکتوبر عملیاتو راهیسې، چې پکې ۸۴۵ ملکي اسراییلیان او ۳۵۰ اسراییلي عسکر او پولیس وژل شوي او ۲۴۰ نفره برمته شوي وو، د اسراییل دفاعي ځواکونو د حماس د ځمکې لاندې تونلونو باندې په جدي توګه تمرکز کړي دی.
د اسراییل هغه ادعا چې ګواکې د حماس اصلي مرکز د الشفاء روغتون لاندې د تونلونو په شبکه کې دی، یوه نوې ادعا نه ده؛ خو په دې اړه لیواله تمرکز د دې ښکارندویې کوي چې اسراییل غواړي دغه موضوع د خپلې قضیې اصلي برخه وګرځوي، چې د هغو انتقادونو پر وړاندې چې په غزه کې د ملکیانو د بې توپیره وژلو او د هغوی د کورونو ویجاړولو په اړه کیږي، له ځانه دفاع وکړي.
اسراییل په دې هڅه کې دی چې د الشفاء روغتون په خپل روایتي جنګ کې د یو ازمون په توګه وکاروي. دغه هېواد په خبریالانو، ملګرو ملتونو، ډاکټرانو او نرسانو تور پورې کړی چې هڅه کوي د حماس له خوا د یو نظامي مرکز په توګه د روغتون کارول له نړۍ پټ وساتي.
تر اوسه د اسراییل دغه پروپاګند په ښه توګه پر مخ نه دی روان.
د اسراییلي ځواکونو په لومړیو کې ادعا کوله چې الشفاء روغتون د حماس پنټځای دی، هغه روایت چې د بایډن د ادارې له خوا یې هم ملاتړ شوی.
اسراییل د شواهدو لومړۍ لړۍ خپره کړې چې پکې ډېر شمېر اوتوماتې وسلې چې ځینې یې د ام ار ای د ماشین تر شا اېښودل شوې او یوه زغره چې د حماس لوګو پرې وهل شوې ده.
داسې برېښي چې د اسرییل د سرسختو ملاتړ کوونکو پرته دغو شواهدو بل هېڅوک په دې نه دي قانع کړي، چې الشفاء روغتون دې د حماس اوسنیو عملیاتو ته ارزښتناکه وي.
ډېری نورې هڅې د هغو ویډیوګانو د جوړولو لپاره چې اسراییل یې په روغتونونو کې د حماس د نظامي مرکزونو د ثبوت په توګه ادعا کوي، د پسخند او شک په سترګه ورته کتل شوي دي؛ ان د غربي رسنیو په ګډون.
په تاریخي توګه دغو رسنیو د فلسطینیانو پر وړاندې د اسراییل د عملیاتو په اړه د هغوی د پوځ څرګندونې د واقعیت په توګه خپرې کړي دي.
د اسراییل د دفاعي ځواکونو له خوا خپرې شوې دغو ویډیوګانو باندې په خواله رسنیو کې ریشخند وهل شوی.
د الشفاء روغتون کارمندانو او اروپایې ډاکټرانو چې هلته یې د کلونو لپاره کار کړی، هغه تورونه رد کړي چې دغه روغتون دې د حماس له خوا د کوم نظامي موخې لپاره کارول شوي وي.
حماس هم دغه تورونه رد کړي دي.
اسراییل د یکشنبی په ورځ د دوو ویډیوکانو په خپرولو سره ادعا وکړه، چې دغه ویډیوګانې یو ۵۵ متره مستحکم تونل مستندوی چې ۱۰ متره تر الشفاء روغتون لاندې جوړ شوی دی.
یادې ویډیو ګانې چې ظاهرا د ډرون په واسطه ثبت شوې دي او د اسراییل په وینا د تونل په پای کې د انفجار ضد هغه دروازه ښیې، چې داسې ځانګړي سوري لري چې حماس ته اجازه ورکوي چې په اسراییلي ځواکونو برید وکړي.
اسراییلي دفاعي ځواکونو په یوې اعلامیه کې ويلي چې “ دغه موندنې پرته له شکه دا ثابتوي چې په دغه روغتون کې شته ودانیو څخه د حماس ډلې له خوا د ترورستي کړنو له پاره کارول کیږي. دا یو بل ثبوت دی چې د حماس ترورستی ډله د خلکو څخه د انساني سپر په توګه کار اخلي ترڅو خپلې وژونکې ترهګریزې کړنې ترسره کړي.”
دا کوم راز نه دی چې غزه پراخ تر ځمکې لاندې تونلونه لري، په تېرو دوو لسیزو کې اسراییل د دغو تونلونو د ویجاړولو لپاره عملیات ترسره کړي دي؛ ترڅو د دغو تونلونو د شبکې ځینې برخې ویجاړې کړي.
هغه تونلونه چې د غزې له سویل د مصر پر لور جوړ شوي، د کلونه لپاره د قاچاق په موخه کارول شوي دي. اسراییل ادعا کوي، چې د دغو تونلونو اصلي موخه د وسلو ځای پر ځای کول دي؛ خو څارونکي بیا دغو تونلو ته د ژغورنې د یوې لارې په توګه ګوري چې خوراکې توکي او نور مواد د غزې محاصره شوي خلکو ته قاچاق کوي.
دا شونې ده چې دغه دواړه ادعاوې سمې وي.
په وروستیو کلونو کې اسراییل او مصر د دوی خاورو د ورغلو تونلونو د بندولو هڅې کړې دي. اسراییل له غزه سره په سرحد کې په دغو تونلونو کې د کانکريټي دیوالونو او نورو موانعو جوړولو هڅه هم کړې، چې خپلې خاورې ته د حماس یا نورو اورپکو د ننوتول او هلته د عملیاتو د ترسره کولو مخه ونیسي.
په ۲۰۰۶ کال کې حماس د دغو تونلونو څخه په استفادې سره د اسراییل د دفاعي ځواکونو د یو عسکر "جیلات شالیت" تر نیولو وروسته غزې ته وړی و. شالیت په ۲۰۱۱ کال د زندانیانو په تبادله کې خوشې شوی و.
د الشفاء تونلونه د اسراییل له خوا جوړ شوی وو
د الشفاء روغتون لاندې تونلونه او خونې شته دي. مونږ په دې ځکه پوهیږو چې اسراییل اقرار کړی و، چې دغه تونلونه او خونې یې په ۱۹۸۰ یمو کلونو کې جوړ کړې وې. د اسرايیلي رسنیو د رپوټ له مخې؛ د ځمکې لاندې تاسیسات د تل ابیب معمارانو ګرشون زیپور او بنجمین ایدلسون له خوا طراحي شوي وو.
اسراییلو د امریکا په مرسته د روغتون د تعمیر بیارغونه او پراختیا ترسره کړه، په دې پروژه کې د ځمکې لاندې د یو کانکریټي منزل کیندل او جوړول هم شامل وو.
د ځمکې لاندې تاسیسات د الشفاء د بیا جوړونې او پراختیا د هڅو برخه وه، چې د اسراییل د ټولګټو چارو ادارې له خوا ترسره کېده.
د هاارتص اسراییلي ورځپاڼې د رپوټ په اساس “د اسراییل ملکي ادارې د روغتون دویم نمبر تعمیر بیارغونه وکړه چې یوه پراخه کانکریټي زیرزمیني چې د روغتون دوبي خونه او اداري برخې پکې فعالیت لري.”
د الشفاء روغتون لاندې تونل او خونو بیارغونه په ۱۹۸۳ کالې کې پای ته رسېدلې وه.
د تابلیت مجلې دغه فضاء د "یو امنې فضاء ځمکې لاندې خونې او تونلونو شبکې” په توګه بیان کړې ده. د زیپور زوی بارک چې د خپل پلار د طراحۍ په شرکت کې یې په ۱۹۹۰ یمو کلونو کې کار پیل کړ، ویلې یې دي چې په ۱۹۸۰ یمو کلونو کې د اسراییل ساختماني قراردادیانو حماس د امنیتي ګاردانو په توګه په کار ګمارلي و، چې په تعمیر د بریدونو مخنیوی وکړي.
اسراییل ادعا کړې، چې په غزه کې په ۲۰۰۶ کال کې واک ته د حماس له رسېدلو وروسته دغه ډلې د اسراییل له خوا په الشفاء روغتون کې جوړ شوي تاسیسات ترلاسه او تر بیارغونې وروسته یې د عملیات د کنټرول په مرکز بدل کړل. ځینې نړۍوالو خبریالانو ویلي، چې د حماس له خوا مجلسونو ته د روغتون زیرزمینۍ ته بلل شوي.
اسراییل د دغې زیرزمینۍ څخه د حماس د مرکز په توګه یادونه کړې ده. په غزه کې د ۲۰۱۴ کال د جګړې پرمهال د واشنګټن پوست خبریال ویلیام بوت ویلي وو، چې الشفاء روغتون د حماس د مشرانو مرکزی دفتر په شان دی او هغوی په دهلیزونو او دفترونو کې لیدل کیږي.
داسې فکر به وکړو، چې دغه ادعاوې سمې دي؛ خو په عین حال کې د شرم وړ او منطقي کار دی، چې حماس په روغتون کې له خبریالانو سره ګوري، ځکه اسراییل په واضح توګه غواړي چې د حماس غړي له منځه یوسي.
دا کار د خجالت وړ هم دی؛ خو له هغه څه سره ډېر توپیر لري، چې ویل کیږي د روغتون لاندې یو پټ ځای د نظامي قوماندې مرکز په توګه کارول کیږي.
دغه واقعیت چې اسراییل د الشفاء روغتون لاندې تونلونه او خونې جوړې کړې وې، هېڅ څه نه ثابتوي. ډېری روغتونونه د اسراییلي روغتونو په ګډون په ځانکړې توګه په جنګي سیمو کې د ځمکې لاندې تاسیسات لري.
دا چې پخوا داسې رپوټونه خپاره شوي وو، چې د حماس غړي په روغتون کې لیدل شوي هم کوم څه نه ثابتوي. اسراییل باید لا ډېر قوي او د قناعت وړ شواهد وړاندې کړي؛ په ځانکړې توګه داسې شواهد چې د دوی دغه ادعا چې ګواکې دغه سیمه په اوسني جنګ کې پراخ پوځي او عملیاتي ارزښت لري.
د اسراییل له خوا د اوښتي ملکي تلفاتو او خساراتو ته په لیدو، د داسې شواهدو لپاره باید معیارونه ډېر لوړ وي.
د بایډن ادارې د دې لپاره چې اسراییل پر الشفاء روغتون عملیات وکړي، د دغه روغتون په اړه یې ځینې ادعاوې وړاندې کړې، اوس باید واضح دلایل وړاندې کړي ترڅو خپلې ادعاوې ثابتې کړي.
پروپاګند او نړۍوال قوانین
په داسې حال کې چې اسراییل د الشفاء روغتون په اړه خپله تبلیغاتي جګړه غځوي، په هم مهاله توګه د یو بل روغتون؛ اندونیزیایي روغتون د محاصره کولو هڅې یې هم پیل کړي، دغه روغتون په شمالي غزه کې یوازینی طبي مرکز دی.
د محلي چارواکو په خبره؛ د اسراییل توغندو په دغه روغتون کې لږ تر لږه ۱۲ کسان وژلي دي. د اندونیزیا د بهرنیو چارو وزیر رتنو مارسودی اسراییل د نړۍوالو قوانینو په ماتولو تورن کړی دی.
هغه ویلي ټول هېوادونه او په ځانګړې توګه هغه چې له اسراییل سره نېږدې اړیکي لري، باید خپل ټول نفوذ او توانایې وکاروي چې اسراییل دې ته اړ کړي چې خپل جنایتونه ودروي.
نړۍوال بشري قوانین د روغتونونو د محافظت په اړه واضح دي، که دا شک موجود وي چې د جګړې د یو اړخ په توګه د روغتون کارول په دې موخه چې خپل دښمن ته صدمه ورسوي، په دې صورت کې روغتون له هر ډول برید نه باید په امان کې وي.
حتا که د جګړې د یو اړخ که خوا د روغتون نه د استفادې په اړه واضح دلایل هم موجود وي، بیا هم د روغتون پر وړاندې پوځي اقدام نه شي کېدای او روغتون کې شته ملکي کسان باید له هر ډول تېري په امان کې اوسي.
که دا په قاطع توګه ثابته شي چې حماس د روغتون نه په عمدې توګه ناوړه استفاده کړې او د هغه لاندې یې د قوماندې مرکز جوړ کړی دی، د دغه کار د کولو په خاطر باید د جنګي جرمونو د ترسره کولو د تور سره مخامخ شي، حماس باید د دغه کار ځوابګویه اوسي؛ نه بیګناه ملکیان.
په عین حال کې که اسراییل په غزه کې تر ټولو مهم روغتون د یو پوځي مرکز په توګه ښودلو کې غالي کړې وي، باید نړۍ اسرايیلي چارواکي مسوول وبولي د دغه ډول یو پراخ پروپاګند د ترسره کولو په خاطر د بایډن اداره هم باید په دې برخه کې ځوابګویه اوسې.
د ولسمشر بایډن په شمول د هغه نقش له عمله چې امریکا یې په دې جګړه کې لوبوي.
که پراخ تصویر ته وکتل شي، حماس او الشفاء روغتون تر ډېره د غزې پر وړاندې د اسرايیل په جنګ کې د کلي او نه منکریدونکو حقایقو نه د عامه افکارو د اړولو لپاره کار اخیستل شوي.
د متحده ایالاتو له پیسو، سیاسي ملاتړ او پوځي امکاناتو څخه په استفادې سره اسراییل د غزې د ملکي وکړو پر وړاندې د تاوتریخوالي ډک د جمعي مجازاتو کمپاین ترسره کړی دی.
یادونه: دا تحلیلي مطلب له انټرسپټ رسنۍ څخه را ژباړل شوی دی.
د لبنان دولتي خبري اژانس راپور ورکړی، چې د سې شنبې په ورځ (د لړم ۳۰مه) د لبنان په جنوبي برخه کې د اسراییل په هوايي برید کې د المیادین ټلویزیون دوه خبریالان او یو بل ملکي وګړی وژل شوي دي.
د لبنان لومړي وزیر دغه برید د رسنیو د خاموشه کولو لپاره د اسراییل یوه هڅه بللې ده.
د رویټرز خبري اژانس د راپور له مخې؛ په دغه برید کې د المیادین شبکې خبریال فرح عمر او د المیادین شبکې کمره مین ربیع المماري وژل شوي دي.
اسراییلي پوځ تر اوسه په دې اړه څه نه دي ویلي.
په دې وروستیو کې د خبریالانو د خوندیتوب کمېټې اعلان کړی، چې د اسراییل او حماس ترمنځ د جګړې له پیل راهیسې د نومبر تر ۲۱ نېټې پورې تر ۵۰ زیات خبریالان او د رسنیو کارکوونکي وژل شوي دي.