په تورخم کې یو شمېر د تازه میوو سوداګرو نن یکشنبه د ( لیندۍ ۵ مه ) افغانستان انټرنشنل ـ پښتو وویل، چې د پاکستان د ګمرک چارواکو ادعا ناسمه ده او کوم د "طایفي" ډول انګورو موټر چې بار دي، دا د افغانستان خپل کرنیز محصلات دي.
دغه سوداګر وايي؛ نن یې په تورخم کې د پاکستان چارواکو د دې کار پرضد لاریون هم کړی دی.
دوی وايي، چې له شلو څخه تر دېرشو پورې بار موټر په تورخم کې ولاړ دي.
په تورخم د تازه میوو یو سوداګر خارج خان وايي: "مونږ چې له افغانستانه کوم سره انګور راوړو، له دې سره دافغانستان د ټولو ادارو سرټیفیکیټونه شته چې دا د افغانستان دي، پاکستان دا موټر ودرولي دي امکان شته چې دا انګور خراب شي".
په تورخم کې د پاکستان د ګمرک چارواکو ویلي، چې دا د تاجکستان انګور دي او دوی یې د افغانستان د تازه میوو په توکه نه شي محصولولی او دا انګور به په لوړه مالیه د تاجکستان په نوم محصولوي.
که څه سوداګرو پاکستاني چارواکو ته ویلي، چې د سالنګ لاره د تګ او راتګ لپاره تړل شوې او هېڅ کومه تازه میوه د تاجکستان څخه افغانستان ته نه صادریږي.
تر اوسه پورې د دې راپورته شوې ستونزې په اړه طالبانو څه نه دي ویلي.
څو ورځې وړاندې د ننګرهار سوداګرۍ او پانګونې خونې د مدیره هیئت غړی ویلي وو؛ پاکستان په وروستیو کې د افغان سوداګرو پر وړاندې بېلابېلې ستونزې جوړې کړې دي.
زلمی عظیمي زیاته کړې وه، چې پاکستان له افغان سوداګرو سره دښمني شروع کړې.
دوی زیاتوي؛ کله د مېوې پر وخت ستونزې جوړوي او کله هم د افغان سوداګرو پر سوداګریزو توکو مالیه لوړوي یا هم په کراچۍ د کې افغان سوداګرو مالونو څخه ډک کانټینرونه ودروي.
د دوغارون ـ اسلام کلا سرحد یو ایرانی چارواکی وایي چې د ایران او افغانستان تر منځ د بار وړونکو موټرو تګ راتګ اسانه شوی او په دې لاره کې کاري ساعتونه زیات شوي دي.
تر دې وړاندې افغان موټر چلونکو له ایران څخه د مالونو پر وړلو د لوړ لګښت په اعتراض کې اعتصاب کړی و.
د دوغارون د سرحدي ترمینل مدیر اسماعیل پور عابد وايي، تر دې مخکې به د دوغارون په پوله (اسلام کلا) کې کاري ساعتونه د تهران پر وخت د سهار له ۷ بجو پیل او د ماښام تر ۶ بجو پورې به یې دوام درلود، خو اوس یې کاري ساعتونه د تهران پر وخت سهار له ۷ بجو پیل او د شپې تر ۱۱ بجو دوام کوي.
د دغه سيمه ييز ايراني چارواکي د شمېرو له مخې، له هغه راهيسې چې په اسلام کلا کې کاري ساعتونه زيات شوي، هره ورځ له ۵۰۰ څخه تر ۶۰۰ پورې د بار وړونکو موټرو تګ راتګ له ۹۰۰ څخه تر ۱۰۰۰ پورې رسېدلی دی.
تر دې وړاندې د اسلام کلا په بندر کې د بار وړونکو موټرو چلونکو له ایران څخه د مالونو د لوړ لګښت په اعتراض کې اعتصاب کړی و.
د اسلام کلا په بندر کې د بار وړونکو موټرو یو شمېر استازو د افغانستان انټرنشنل ته پیغامونه او ویډیويي کلیپونه استولي او ویلي یې وو چې د ایران له خوا له افغان ټرانسپورټي شرکتونو څخه د پاکستاني، عراقي او ازبک موټر چلونکو په پرتله ډیرې پیسې اخلي.
د دغو موټر چلونکو د استازو له ډلې څخه یوه یې ویلي وو چې د اسلام کلا په بندر کې ایراني لوري ته د هرې لارۍ چې ایران ته داخلیږي ۱۲۰ډالره او د هر لیتر تیلو ۶۰ سنټه اخلي. په همدې حال کې د دغه افغان موټر چلونکي په وینا پاکستاني، عراقي او ازبک موټر چلونکي یوازې لس سنټه ورکوي.
هغه زیاته کړه چې بندر عباس ته د دوی سفر شاوخوا ۱۲۰۰ ډالره لګښت لري.
تر اوسه پورې د ایران او طالبانو ترمنځ د باروړونکو موټرو د تګ راتګ د اسانتیا لپاره د شوي تړون جزیات نه دي په ډاګه شوي. دا هم څرګنده نه ده چې افغان موټر چلونکي راضي شوي او که نه.
سره له دې چې د دې خبرو نور جزیات نه دي خپاره شوي، خو طارق بخیت تر دې مخکې تهران ته تللی و او د ایران اسلامی جمهوریت د بهرنیو چارو له وزیر حسین امیر عبداللهیان سره یې هم د افغانستان پر روان وضعیت خبرې اترې کړې دي.
نوموړي له ښاغلي عبداللهیان سره په لیدنه کې د بشري حقونو اړوند ستونزو ته د حل لارې پر موندلو، له ترهګرۍ سره پر مبارزې او په افغانستان کې د یوه ټول ګډونه حکومت پر جوړولو ټینګار وکړ.
د اسلامي همکاریو سازمان د روان کال د وږي په میاشت کې اعلان وکړ چې د دغه سازمان یوه پلاوي له طالب چارواکو سره په اسلام کې د اعتدال، د نجونو د زدهکړو او د ښځو د کار په څېر د مهمو مسایلو په اړه خبرې کړې دي.
طالبانو په تېرو دوو کلونو کې د ښځو له زدهکړو او کار څخه د دغې ډلې د مخنیوي په برخه کې کورنیو او نړیوالو اعتراضونو ته هېڅ پام نه دی کړی او دا یې د دوی په چارو کې لاسوهنه بللې ده.
د ګل شاه پلار عبدالروف وايي:«ګل شاه د سپین بولدک ـ چمن پر دروازه لغړیتوب کاوه، سهار به له کوره ووت تر ماښامه به یې پر دغه دروازه کار کاوه خو دا چې حکومت اعلان وکړ چې د پاسپورټ پرته څوک تګ راتګ نه شي کولای نو له هغه ورسته مو اقتصادي ستونزې ډیرې شوې موږ هیڅ خبر نه و زوی مو د خوب په کوټه کې ځان وژنه کړې وه.»
د چمن لغړي اتحاد مشر غوث الله وايي: «د چمن د دې غریبو کسانو د کاروبار د بندیدو، او ګل شاه د ځان وژنې حساب به د پاکستان حکومت ورکوي. او موږ د پاکستان د دې فشارونو څخه هیڅکله نه پر شا کیږو.»
د عبدالخالق په نوم دغه پرلت غړی وايي: «موږ د خپلې دغې غوښتنې له پاره هر ډول قرباني ته چمتو یو او موږ له خپل دغه سوله ییز اعتراض څخه هیڅکله نه پر شا کیږو او زموږ مبارزه به حتمن بریالی کیږي.»
یاد پرلت یوه پنځه کسیزه کمیټه اسلام اباد ته لیږلې او وايي که یې غوښتنې ونه منل شي پر ډیورنډ کرښه اغزن تار له منځه وړي.