د افغانستان د سولې او ولسواکۍ نهضت د ( افغانستان؛د نړۍوالې او سیمه ییزې سیالۍ اغېزې،خنډونه او د حل لارې) تر سرلیک لاندې یو علمي ان لاین کنفرانس جوړ کړ، چې له افغانستان او د نړۍ له بېلابېلو هېوادونو څخه پکې لسګونو سیاستوالو برخه اخیستې وه.
په دغه کنفرانس کې د افغانستان پر روان وضعیت، راتلونکو کړکېچونو او حل لارو خبرې وکړې.
د کنفرانس په پیل کې د افغانستان د سولې او ولسواکۍ د نهضت دوراني مشر او د افغانستان د ملي دفاع وزارت پخواني سرپرست شاه محمود میاخېل وویل؛ اړتیا ده، چې د افغانستان په تېرو، اوسنیو او راتلونکو کړکېچونو بحث وشي او د پخوانیو ناکامو تجربو د تکرار مخه ونیول شي.
نوموړي وویل، چې افغانان د جګړو قربانیان دي او هڅه باید وشي، چې د مذاکراتو له لارې ټول مسایل حل شي.
میاخېل زیاته کړه، چې ښايي په افغانستان کې نړۍ خپلو اهدافو ته رسېدلې وي؛ خو د افغانستان خلک لا هم خپلو اساسي اهدافو ته نه دي رسېدلي او افغانستان په یوه بحراني حالت کې دی.
هغه وویل: “په افغانستان کې پخواني او اوسني ټول سیاستوال ناکام شوي، طالبانو له خپلې لومړۍ دورې تجربه نه ده اخیستې او خپلې ناکامې تېروتنې لا هم تکراروي، چې دا د افغانستان او د خلکو په زیان دي”.
د میاخېل په خبره، چې پخوانیو مجاهدینو هم له خپلو ناکامو تجربو ګټه نه وه اخیستې او په بیا ځل تکرار سره یې افغانستان له اوسني حالت سره مخ کړ.
په یاد کنفرانس کې ډاکتر منیر احمد د افغانستان د اوسني وضعیت، د ګاونډیو هېوادونو پر ګټو او راتلونکي ځانګړی بحث وکړ او ویې ویل، چې که له افغانستان او سیمې سره دا ډول ناپامه چلند کیږي، راتلونکې پایلې به یې نادرستې او له بحران څخه خالي نه وي.
په غونډه کې د یو شمېر سیاسي احزابو د مشرانو سربېره پخوانیو ډېپلوماتانو، د پخواني جمهوري دولت یو شمېر چارواکو او مدني فعالانو برخه اخیستې وه.
په ایران کې د افغانستان پخواني سفیر عبدالغفور لېوال بیا د کنفرانس ګډونوالو ته د افغانستان د راتلونکي ویرجن کړکېچ خبرداری ورکړ او د افغانستان په اړه یې د یوې نړۍوالې اجماع پر رامنځته کېدو ټینګار وکړ.
نوموړي وویل، چې په اوس وخت کې د سیمه ییزې اجماع رامنځته کېدل ستونزمن شوي؛ ځکه د سیمې هېوادونه د افغانستان په روان حالت کې خپلې ځانګړې غوښتنې او علاقې لري، چې له امله یې سیمه ییزه اجماع نه شي رامنځته کېدلی.
په ورته وخت کې په ویانا کې هم د طالبانو د مخالفو سیاسي څېرو غونډه شوې ده.
په ویډیوګانو کې ښودل کیږي، چې د قونسلګرۍ انګړ او د لومړي پوړ په تالار کې د یوې هندۍ جوړې واده روان دی او د ودانۍ ټولې خواوې په ګلانو پوښل شوې دي.
په دغه ویډیو کې د ډېپلوماټ نمبر پلیټ یو تور موټر هم ښکاري، چې په ممبيي کې د افغانستان د قونسلګرۍ اړوند دی، همدا راز د ممبيي د قونسلګرۍ ودانۍ مخې ته مشهوره د اوبو فواره هم پکې ښودل کیږي، چې د واده میلمانه ترې ګېرچاپېره ولاړ دي.
د ممبۍ په قونسلګرۍ کې یوې معتبرې ډېپلوماټیکې سرچینې افغانستان انټرنشنل – پښتو ته وویل، چې له تېر یو نیم کال راهیسې په ممبۍ کې د افغانستان سر قونسله ذکیه وردګ په خپل سر د قونسلګرۍ ودانۍ په کرایه ورکوي او د کرایې پېسې د نوموړې شخصي جیب ته ځي.
دغه سرچینه وايي، چې په یوه ډېپلوماټیک مرکز کې د دا ډول محفلونو پر جوړولو د ممبۍ پولیسو هم شکایت کړی و او د افغانستان له قونسلګرۍ څخه یې غوښتي وو، چې د قونسلګرۍ په ودانۍ کې دې ودونو ته اجازه نه ورکوي.
سرچینه زیاتوي؛ وروسته د سرقونسلې ذکیه ودرګ له خوا له پولیسو سره په شخصي ډول خبرې وشوې او د دواړو لورو تر منځ تفاهم وشو.
یوې بلې سرچینې د نوم د نه ښودلو په شرط افغانستان انټرنشنل پښتو ته وویل، چې له تېر یو نیم کال راهیسې د افغانستان د قونسلګرۍ په ودانۍ کې شپږ ودونه شوي دي.
سرچینې زیاته کړه: “ له لومړي واده څخه ۳۰۰ زره، له دویم څخه ۳۲۰ زره، له درېیم څخه ۳۰۰ زره، له څلورم څخه ۳۱۵ زره، له پنځم څخه ۳۰۰ زره او له شپږم څخه ۲۸۰ زره هندي کلدارې اخیستل شوي دي”.
دغې سرچینې ویلي، چې یادې پېسې په ممبۍ کې د افغانستان سرقونسلې ذکیه وردګ اخیستي او ځینې نږدې همکارانو ته یې هم پکې برخه ورکړې ده.
په ممبۍ کې یوه افغان سوداګر حاجي نقیب کټوازي افغانستان انټرنشنل – پښتو ته وویل، چې له ډېر وخت راهیسې دوی خبر دي، چې په سر قونسله ذکیه وردګ د قونسلګرۍ ودانۍ ودونو ته په کرایه ورکوي او پېسې یې شخصي جیب ته ځي.
نوموړی زیاتوي، چې په دې کار سره د افغانستان نوم او اعتبار ته لا زیان رسیږي او ذکیه وردګ له یوې ډېپلوماتیکې ودانۍ څخه چې د افغانستان استازیتوب کوي د ودونو د یوه هوټل په توګه کار اخلي.
هغه وویل: “ افغانستان اوس بې دولته دی، ګني دا ډول کار چا کولی شو؟ د خفګان ځای خو دا دی، چې یوازې د یو څو روپو په خاطر د افغانستان په قونسلګرۍ کې دې واده روان وي، ګډاګانې وي او پردي خلک پکې ګرځي راګرځي، دا د افغانستان ډېپلوماتیک حیثیت ته زیات رسوي”.
د کټوازي په خبره، چې په دغه کار کې له ذکیه وردګ سره د هغې نږدې همکاران یو ځای دي او یو شمېر نور ترې خفه دي.
هڅه مو وکړه، چې په دې اړه په ممبۍ کې د افغانستان د پخواني جمهوري دولت سرقونسلې ذکیه وردګ نظر هم را واخلو خو له بار – بار اړیکو نیولو سره افغانستان انټرنشنل – پښتو د نوموړې د نظر پر اخیستو ونه توانېد.
همدا راز مو د هند د بهرنیو چارو وزرات ته د یوه ایمیل په استولو سره دغه موضوع پوښتلې؛ خو افغانستان انټرنشنل تر اوسه کوم ځواب نه دی تر لاسه کړی.
له دې وړاندې په هند کې د افغانستان د پخواني جمهوري دولت سفیر پخواني سفیر فرید ماموندزي له یوې هندي رسنۍ سره په مرکه کې ویلي وو، چې د ممبۍ جنرال قونسله ذکیه وردګ، په حیدر اباد کې جنرال قونسل سید محمد ابراهیم خیل او همداراز د سوداګرۍ برخې سلاکار قادر شاه د طالبانو ملاتړ له ځانه سره لري.
یو شمېر هندي رسنیو هم راپور ورکړی و، چې طالبانو په هند کې د افغانستان ډېپلوماتیک ماموریت تر لاسه کړی او د مهال د طالبانو په استازیتوب ذکیه وردګ او سید محمد ابراهیم خېل په هند کې د طالبانو د ډېپلوماتیکو چاور نااعلان شوي استازي دی.
خو درې ورځې وړاندې په دې اړه په ممبۍ کې د افغانستان سر قونسلې ذکیه وردګ او په حیدر اباد سرقونسل سید محمد ابراهیم په ګډه د دغه ننګوونکي وضعیت د هواري لپاره د دوی پر هڅو رڼا واچوله.
دوی وویل: «موږ د هند د بهرنیو چارو له وزارت سره په دوامداره توګه په تماس کې یو او هڅه کوو، چې اوسنی ستونزمن حالت ته د رسېدو لپاره چې د ډېپلوماتانو او رسمي کارکوونکو له کمښت سره مخ یوو د حل لار پېدا کړو».
سره له دې چې هند په کابل کې د طالبانو رژیم په رسمیت نه پېژني؛ خو تېر کال یې په کابل کې خپل سفارت د بشري مرستو لکه؛ خوراکي توکو او درملو د رسولو لپاره پرانیست خو لا تر اوسه یې د افغان اتباعو لپاره د وېزو په ګډون قونسلي خدمات په پراخه کچه ځنډولي دي.
ذکیه وردګ د چهارشنبې په ورځ (د نومبر په ۲۹مه) له وایون سره په مرکه کې ویلي، چې د فعالیتونو موخه یې لومړی په هند کې د مېشتو افغانانو ملاتړ او دویم په روانه شرایطو کې د افغانستان د خلکو په ګټه کار کول دي.
دا په داسې حال کې ده، چې د طالبانو د بهرنیو چارو مرستیال وزیر شېر محمد عباس ستانکزي د سې شنبې په ورځ د طالبانو تر واک لاندې د افغانستان ملي ټلویزیون سره په مرکه کې وویل: «په ممبۍ او حیدراباد کې زموږ قونسلګرۍ فعالیت کوي او د بهرنیو چارو له وزارت سره په تماس کې دي».
هغه وویل، چې په ډیلي کې افغان سفارت چې تېره اونۍ تړل شوی و، په راتلونکو څو ورځو کې به بېرته پرانیستل شي.
