پخوانی ولسمشر محمد اشرف غني وایي، د افغان کډوالو پر وړاندې د پاکستان سیاست ظالمانه او د ټولو نړۍوالو قوانینو او اصولو خلاف دی. نوموړی وايي، چې پاکستان او ایران افغان کډوال د سیاسي او اقتصادي ستونزو له امله شړي.
د هغه په خبره، چې نن افغانستان ته د نړۍوالې ټولنې مینه او پام بې حده لږ دی او اوس موږ د سومالیا په صف کې ولاړ یوو.
پخواني ولسمشر محمد اشرف غني د پوډکاستونو یوه نوې لړې (د ژوند لار) په نوم پیل کړې، چې دا خپرونې د افغانستان د معاصر دولت د تاسیس د ۳۰۰ کلنې په مناسبت چې له ۲۰۴۷ میلادي کال سره برابر دی جوړه شوې.
د دې خپرونې لومړۍ لړې یې د پنجشنبې په ورځ (د ډسمبر په ۷مه) د افغان کډوالو پر ژوند خپره شوه.
په دې خپرونه کې د افغانستان د وروستي جمهوري دولت ولسمشر اشرف غني وویل، چې د ملګرو ملتونو د شمېرو له مخې کم تر کمه ۸ میلیونه افغانان په ایران او پاکستان کې کډوال دي.
د ملګرو ملتونو اټکل دا دی چې ۴،۵ میلیونه افغان کډوال په ایران او نور یې په پاکستان کې دي.
په روان میلادي کال کې له ایران څخه ۳۱۰ کډوال افغانستان ته ستانه شوي دي. دا چې د راستنیدلو پروسه په تدریجي ډول وه، نه په یو وار خلک د موضوع اهمیت ته ډېر متوجه نه شول.
هغه زیاته کړه، چې د ملګرو ملتونو شمېر ښیي، چې ۲۶۱ زره افغان کډوال له پاکستان څخه په جبري توګه اېستل شوي دي.
دا د افغان کډوالو پر وړاندې د پاکستان ظالمانه سیاست دی او جالبه داده، چې پاکستاني رسنۍ او مبصرین د فلسطین پر موضوع همدردي ښکاره کوي او خپله افغانان په زوره شړي.
غني د دې پوښتنې په ځواب کې چې په افغانستان کې د لوی انساني بحران د پېښېدو په اړه ولې ملګري ملتونه او د هغوی بېلابېلې موسسې او نړۍوال غبرګون نه شته وویل، چې افغانان واحد غږ نه لري او نه هم طرحه: "څوک زموږ د وطن او زموږ د بې وزلو کډوالو استازیتوب کوي؟ ملگري ملتونه هېڅ وخت په افغانستان کې په دې نه دي توانېدلي چې له یوې داسې طرحې سره راشي چې واقعاً موثره او د کار وړ وي."
هغه زیاته کړه< چې ضرور ده چې باید یوې اجماع ته ولاړ شو او یوه طرحه ولرو.
پخواني ولسمشر ویلي، افغانستان باید د ګاونډیو هېوادونو د سیاسي فشارونو د پای ته رسولو لپاره د افغان کډوالو د بېرته ستنېدو شرایط برابر کړي، چې د دې لپاره په شل کلونو کې ۹ سلنه کلنۍ ودې ته اړتیا لرو؛ ترڅو دا کډوال په ټولنه کې مدغم کړو.
هغه وړاندیز وکړ، چې ۲۰۴۷ میلادي کال چې د احمد شاه بابا د ولسواکۍ ۳۰۰مه کلنۍ کې څه رقم هېواد غواړو دا باید ځان ته هدف وټاکو؛ خو له بده مرغه اوس ټول په دې فکر کې دي چې نن یا سبا به څه کیږي؟
غني دې ته په اشارې، چې ټول افغانان باید سره یووالي ته ورسیږي وویل: «د کډوالو مساله د جذباتو له نظره، د عقل له نظره او احساساتو له نظره؛ د درېیو واړو له نظره زښته ډېره مهمه ده. ځکه باید ټولو ته ثابته شوې وي، ځان افغان گڼئ که نه یې گڼئ، گاونډیان درته افغان وایي او کله چې یوې فیصلې ته ورسېږي، وایي افغانان دې ووځي! منځ کې مو توپیر نه کوي. بل وطن نه لرئ! بل ځای کې عزت نه لرئ! ډېر به اوچت شئ د فرد په حیث، اما جمعي عزت به نه لرئ! هغه خوند چې د وطن په ژوند کې دی بل ځای کې نشته ځکه په هغه خاورې کې یو راز دی او یوه جذبه ده چې بل چیرې نه شته.»
که له یوې خوا له پاکستان او ایران څخه کډوال اېستل کیږي له بې خوا په افغانستان کې د پاسپورت اخیستلو لپاره تقاضا ډېره شوې او ډېری افغانان پاکستان او ایران ته ځي. خلک په راتلونکې بې باوره دي. او د ښځو پر زده کړو بندیز له افغانستان څخه د کډوالۍ نوې څپې ته لاره هواره کړې ده.
پاکستان ویلي، چې د امنیتي دلایلو له مخې یې له دغه هېواده بې اسناده کډوال شړي. د افغانستان په چارو کې د پاکستان ځانګړي استازي اصف دراني د پنجشنبې په ورځ وویل چې له پاکستانه ۴۵۰ زره افغان کډوال وتلي دي.
نن د افغانستان په ټولو یخو سیمو کې د ازموینو وروستۍ ورځ وه، شپږمو ټولګیو څخه نجونې خپل کورونو ته رخصت شوې او د طالبانو د امر له مخې نور نه شي کولی چې زده کړو ته دوام ورکړي.
د رقیې پلار چې خپل دویم نوم رسول سادات ښيي، افغانستان انټرنشنل – پښتو ته هغه لیک رالېږلی چې کوچنۍ لور یې د خپلې پلار او مور په نوم لیکلی.
د هغې پلار چې په کابل کې د یوه شخصي شرکت کارکوونکی دی وايي، چې لور یې خوراک بند کړی او له دوی سره خبرې هم نه کوي.
په لیک کې لیکل شوي: “زه نن ډېره خفه یم، ځکه ما ته مې معلمې وویل، چې تاسو نور درس نه شئ ویلی؛ نو زه مو ولې جلکۍ پېدا کړې یم؟"
د لیک په یوه بله برخه کې ویل شوي: “ چې جلکۍ یم نو ولې؟ نسیم به مکتب ته ځي او زه به نه ځم ولې؟ ماته ژړا راځي.”
هڅه مو وکړه، چې له رقیې سادات سره وغږیږو؛ خو د هغې د پلار له بار – بار ټینګار سره هم نوموړې حاضره نه شوه،چې وغږیږي.
رسول سادات بیا وايي، چې د هغه مشره لور رقیه او ورپسې زوی نسیم دواړو نن شپږم ټولګی پای ته ورساوه؛ مګر رقیه ځکه خفه ده، چې نسیم به راتلونکی کال ښوونځي ته ځي خو هغه نه شي تللی.
د نوموړي په خبره، چې د خپلې لور پوښتنې ته هېڅ ځواب نه لري، هغه له طالبانو پوښتنه کړې: “ ایا تاسو زما د لور پوښتنې ته ځواب لرئ؟ هغه ولې د زده کړو حق نه لري؟ پر هغې مو ولې ښوونځی تړلی؟”
پر افغانستان د طالبانو د بیا ځل واکمنېدو را وروسته دغې ډلې په افغانستان کې د نجونو پر مخ له شپږم ټولګي پورته زده کړې بندې کړې.
د روان کال د وږي په نهمه نېټه د اسلامي همکاریو سازمان یو پلاوی کابل ته تللی و او د طالبانو د ریاست لوزرا د سیاسي مرستيال مولوي عبدالکبير، د بهرنيو چارو وزير اميرخان متقي او د کورنيو چارو وزير سراج الدين حقاني سره یې په لیدنه کې ټینګار کړی و، چې د نجونو پر مخ ښوونځي باید پرانیستل شي.
د اسلامي همکارۍ د سازمان پلاوي په کابل کې د طالبانو د پوهنې او لوړو زدکړو له وزیرانو سره په کتنه کې ټینګار کړی چې په اسلام کې زدکړې پر نر او ښځه دواړو «فرض» دي.
دغه پلاوي کابل ته د خپل سفر موخه "په اسلام کې اعتدال" په اړه خبرې بللې دي.
په دې کتنه کې د اسلامي همکاریو سازمان دیني علماو ټینګار وکړ، چې د علماوو په اجماع سره په اسلام کې پر نر او ښځه زدکړې فرض دي.
د بشري حقونو یو شمېر سازمانونو ویلي، چې طالبانو پر ښځو د محدودیتونو په لګولو سره هغوی له خپلو اساسي بشري حقونو بې برخې کړې او په افغانستان کې یې «جنسيتي توپیر» رامنځ ته کړی دی.
