پخوانی ولسمشر محمد اشرف غني وایي، د افغان کډوالو پر وړاندې د پاکستان سیاست ظالمانه او د ټولو نړۍوالو قوانینو او اصولو خلاف دی.
نوموړی وايي، چې پاکستان او ایران افغان کډوال د سیاسي او اقتصادي ستونزو له امله شړي.
د هغه په خبره، چې نن افغانستان ته د نړۍوالې ټولنې مینه او پام بې حده لږ دی او اوس موږ د سومالیا په صف کې ولاړ یوو.
پخواني ولسمشر محمد اشرف غني د پوډکاستونو یوه نوې لړې (د ژوند لار) په نوم پیل کړې، چې دا خپرونې د افغانستان د معاصر دولت د تاسیس د ۳۰۰ کلنې په مناسبت چې له ۲۰۴۷ میلادي کال سره برابر دی جوړه شوې.
د دې خپرونې لومړۍ لړې یې د پنجشنبې په ورځ (د ډسمبر په ۷مه) د افغان کډوالو پر ژوند خپره شوه.
په دې خپرونه کې د افغانستان د وروستي جمهوري دولت ولسمشر اشرف غني وویل، چې د ملګرو ملتونو د شمېرو له مخې کم تر کمه ۸ میلیونه افغانان په ایران او پاکستان کې کډوال دي.
د ملګرو ملتونو اټکل دا دی چې ۴،۵ میلیونه افغان کډوال په ایران او نور یې په پاکستان کې دي.
په روان میلادي کال کې له ایران څخه ۳۱۰ کډوال افغانستان ته ستانه شوي دي. دا چې د راستنیدلو پروسه په تدریجي ډول وه، نه په یو وار خلک د موضوع اهمیت ته ډېر متوجه نه شول.
هغه زیاته کړه، چې د ملګرو ملتونو شمېر ښیي، چې ۲۶۱ زره افغان کډوال له پاکستان څخه په جبري توګه اېستل شوي دي.
دا د افغان کډوالو پر وړاندې د پاکستان ظالمانه سیاست دی او جالبه داده، چې پاکستاني رسنۍ او مبصرین د فلسطین پر موضوع همدردي ښکاره کوي او خپله افغانان په زوره شړي.
غني د دې پوښتنې په ځواب کې چې په افغانستان کې د لوی انساني بحران د پېښېدو په اړه ولې ملګري ملتونه او د هغوی بېلابېلې موسسې او نړۍوال غبرګون نه شته وویل، چې افغانان واحد غږ نه لري او نه هم طرحه: "څوک زموږ د وطن او زموږ د بې وزلو کډوالو استازیتوب کوي؟ ملگري ملتونه هېڅ وخت په افغانستان کې په دې نه دي توانېدلي چې له یوې داسې طرحې سره راشي چې واقعاً موثره او د کار وړ وي."
هغه زیاته کړه< چې ضرور ده چې باید یوې اجماع ته ولاړ شو او یوه طرحه ولرو.
پخواني ولسمشر ویلي، افغانستان باید د ګاونډیو هېوادونو د سیاسي فشارونو د پای ته رسولو لپاره د افغان کډوالو د بېرته ستنېدو شرایط برابر کړي، چې د دې لپاره په شل کلونو کې ۹ سلنه کلنۍ ودې ته اړتیا لرو؛ ترڅو دا کډوال په ټولنه کې مدغم کړو.
هغه وړاندیز وکړ، چې ۲۰۴۷ میلادي کال چې د احمد شاه بابا د ولسواکۍ ۳۰۰مه کلنۍ کې څه رقم هېواد غواړو دا باید ځان ته هدف وټاکو؛ خو له بده مرغه اوس ټول په دې فکر کې دي چې نن یا سبا به څه کیږي؟
غني دې ته په اشارې، چې ټول افغانان باید سره یووالي ته ورسیږي وویل: «د کډوالو مساله د جذباتو له نظره، د عقل له نظره او احساساتو له نظره؛ د درېیو واړو له نظره زښته ډېره مهمه ده. ځکه باید ټولو ته ثابته شوې وي، ځان افغان گڼئ که نه یې گڼئ، گاونډیان درته افغان وایي او کله چې یوې فیصلې ته ورسېږي، وایي افغانان دې ووځي! منځ کې مو توپیر نه کوي. بل وطن نه لرئ! بل ځای کې عزت نه لرئ! ډېر به اوچت شئ د فرد په حیث، اما جمعي عزت به نه لرئ! هغه خوند چې د وطن په ژوند کې دی بل ځای کې نشته ځکه په هغه خاورې کې یو راز دی او یوه جذبه ده چې بل چیرې نه شته.»
که له یوې خوا له پاکستان او ایران څخه کډوال اېستل کیږي له بې خوا په افغانستان کې د پاسپورت اخیستلو لپاره تقاضا ډېره شوې او ډېری افغانان پاکستان او ایران ته ځي. خلک په راتلونکې بې باوره دي. او د ښځو پر زده کړو بندیز له افغانستان څخه د کډوالۍ نوې څپې ته لاره هواره کړې ده.
پاکستان ویلي، چې د امنیتي دلایلو له مخې یې له دغه هېواده بې اسناده کډوال شړي. د افغانستان په چارو کې د پاکستان ځانګړي استازي اصف دراني د پنجشنبې په ورځ وویل چې له پاکستانه ۴۵۰ زره افغان کډوال وتلي دي.