د طالبانو بهرنیو چارو وازرت وايي، د افغانستان لپاره د ایټالیا شازدافېرې یا سلایارې نن په کابل کې د دې ډلې له بهرنیو چارو وزیره کتنه کې د خپل هېواد د نیمګړو پروژو لپاره د مرستو او همکاریو پر زیاتېدو خبرې وکړې.
د دې وزارت د اعلامیې له مخې، امېر خان متقي او ناتالیا کوېنتاویل له پاکستانه د افغان کډوالو پر جبري اېستلو او د افغانستان لپاره د ملګرو ملتونو د ځانګړي استازي پر راپور هم خبرې وکړې.
تراوسه د ایټالیا سفارت په دې تړاو څه نه دي ويلي.
خو د طالبانو اعلامیه کې زیاته شوې، چې روم له افغانستان سره د روغتیا او کرنې په برخه کې هم مرسته کوي.
د طالبانو کورنیو چارو وزارت د پنج شنبې په ورځ د (لیندۍ ۲۳مه) په یوه خپره شوې خبرپاڼه کې ویلي چې په هلمند کې يې لسګونه زره کیلو نشه یي توکي او د نشه يي توکو د پروسس ۱۵ کارخونې له منځه وړي. خو ځايي خلک وايي، لا هم په سیمه کې د نشه يي توکو کاروبار او پرسس په عادي ډول روان دی.
د هلمند ځايي اوسیدونکي وايي، په دغه ولایت کې په ښکاره د نشه يي توکو د پروسس فابریکې او د تریاکو د پېر او پلور مارکیټونه فعال دي.
د نشه يي توکو کاروباریان ادعا کوي چي، تر ډیره بریده خپله ځايي طالب چارواکي د تریاکو د پېر او پلور په سوداګرۍ بوخت دي.
د طالبانو کورنیو چارو وزارت ادعا کوي چې د افغانستان سوېلي ولایت هلمند چې د کوکنارو د کر او نشه يي توکو په تولید او پروسس کې شهرت لري هلته يې د تېرې یوې میاشتې په موده کې د نشه يي توکو د ۱۵ کارخونو په ګډون لسګونه زره کیلو نشه يي توکي له منځه وړي.
د طالبانو کورنیو چارو وزارت په خپره شوې اعلامیه کې راغلي چې د یادو نشه يي توکو په تړاو يې ۵۰ تنه هم نیولي دي.
خو په اعلامیه کې د نشه يي توکو د له منځه وړل شویو کارخونو د سیمو په اړه معلومات نه دي ورکړل شوي.
په هلمند کې ځايي سرچینې وايي دمګړۍ هم په دغه ولایت کې د نشه يي توکو د پروسس لسګونه فابریکې فعالې دي او ګڼ شمېر کسان د نشه يي توکو د پروسس په کارخونو کې کار کوي.
په هلمند کې د نشه يي توکو د یوې کارخونې مسول چې نه غواړي د طالبانو له ډاره یې نوم خپور شي افغانستان انټرنشنل ـ پښتو ته وویل: «د هلمند په موسی کلا، کجکي، سنګین او خانشین ولسوالیو کې د نشه يي توکو د پروسس کارخونې فعالې دي هره ورځ له خامو تریاکو څخه لسګونه کیلو ګرامه نشه يي توکي تولیدیږي.»
باوري سرچینې افغانستان انټرنشنل ـ پښتو ته وايي، د هلمند تر څنګ په فراه او نیمروز ولایتونو کې ایران ته نږدې د نشه يي توکو د پروسس د لسګونه کارخونو تر څنګ د نشه يي توکو د پېر او پلور مارکیټونه هم شته، او د یادو کارخونو او مارکیټونو څخه هره میاشت طالبانو ته مالیه هم ورکول کیږي.
بلخوا تېره ورځ د طالبانو کورنیو چارو وزیر سراج الدین حقاني د جاپان له سفیر تاکویوشي کورومیا سره په لیدنه کې په افغانستان کې د نشه يي توکو پر وړاندې د مبارزې په برخه کې د نړیوالو مرستو غوښتنه کړې ده.
دا په داسې حال کې ده چې طالبانو د خپلې واکمنۍ په څه باندې دوو کلونو کې له نشه يي توکو سره د مبارزې خبرونه ورکړی؛ خو د ملګرو ملتونو له نشه يي توکو او جرمونو سره د مبارزې دفتر اټکل کړی، چې افغانستان په ۲۰۲۲ کال کې د نړۍ ۸۰ سلنه تریاک تولید کړي دي.
له دې وړاندې د ایران یو شمېر چارواکو هم ویلي وو، چې په افغانستان کې د کوکنارو کښت او قاچاق زیات شوی دی.
د افغانستان لپاره د امریکا استازی وايي چې د دغه هېواد د بهرنیو چارو د مرستیال وزیر ولید الخریجي په ګډون یې له سعودي چارواکو سره د افغانستان په اړه خبرې کړې دي. ټام ویسټ وویل چې په دې کتنه کې په افغانستان کې د امنیت، بشري حقونو او ګډو بشري ګټو په اړه خبرې وشوې.
د افغانستان لپاره د امریکا ځانګړي استازي دغه راز د اسلامي څېړنو او مطالعاتو لپاره د پاچا فیصل د مرکز له مشر شهزاده ترکي الفیصل او د سعودي د بهرنیو چارو وزارت له شهزاده عبدالله بن خالد بن سلطان آل سعود سره هم کتلي دي.
ټام ویسټ د پاچا سلمان د بشردوستانه مرستو د مرکز له چارواکو سره هم خبرې کړې.
د افغانستان لپاره د امریکا استازي په دې وروستیو کې اعلان وکړ چې د افغانستان په اړه د خبرو لپاره به د سیمې یو شمېر هېوادونو ته سفرونه وکړي.
نوموړی تر دې مخکې پاکستان ته تللی و او د دغه هېواد له چارواکو سره یې د افغانستان او په دغه هېواد کې د افغان کډوالو په اړه خبرې کړې وي.
د چمن پرلت وهونکي وايي، له تېرې یوې اونۍ راهیسې د چمن ځايي پولیسو د پرلت د یو شمېر فعالو غړو پر کورونو چاپې پیل کړې، خو تر اوسه یې په دغو چاپو کې څوک نه دي نیولي. د سپین بولدک ـ چمن پر دروازه د پاسپورټ د جبري کېدو په غبرګون کې د پیل شوي پرلت نږدې دوه میاشتې په پوره کېدو دي.
خو په دې وروستیو لسو ورځو کې د چمن ځايي امنیتي ادارو د چمن پرلت د فعالو غړو پر کورونو د شپې له خوا د دوی د نیولو په موخه چاپې پیل کړې دي.
د چمن امنیتي ادارو په تازه چاپو کې تېره شپه ناوخته د څلورو پرلت وهونکو پر کورونو چاپې وهلې دي.
د چمن پرلت غړی او د ټولنیزو رسنیو فعال شاکر سنګري وايي، د چمن امنیتي ادارو د نوموړي او د هغه د کورنۍ د دوو غړو په کور څلور ځله چاپې وهلې دي.
ښاغلی سنګري وايي: «له هغې ورځې راهیسې چې ځايي امنیتي ادارو په چمن کې د پښتون ژغورنې غورځنګ مشر منظور پښتین ونیو، له هغه وروسته په هرو دوو شپو کې زما پر کور د چمن امنیتي ادارې چاپې وهي، امنیتي کسان زما د ورور او د کاکا زوی د لټون په موخه زموږ په کورونو کې لټه کوي او په کور کې ښځې او ماشومانو ته سپکې سپورې هم وايي.»
د چمن ځايي ادارو د پښتون ژغورنې غورځنګ د مشر منظور احمد پښتین د نیولو په قضیه کې د پرلت پر شاوخوا ۳۵ غړو هم عریضې ثبتې کړې دي.
د چمن امنیتي ادارو تېره شپه د چمن پرلت د مرکزي کیمټې او د پښتون ژغورنې غورځنګ د غړي فدا محمد قبایل پر کور هم چاپه وهلې وه.
ښاغلی قبایل وايي: «موږ د پولیسو د لټون څخه نه پټیږو او نه هم وېره لرو. موږ خپله مبارزه مخته وړو خو د چمن امنیتي ادارې د قانوني سند لرلو پرته د شپې په تیاره کې زموږ پر کورونو چاپې وهي. دوی غواړي په دې کارونو موږ و ډاروي خو څه چې زموږ او زموږ د قوم حق دی د هغه د ترلاسه کولو لپاره به موږ تل مبارزه کوو.»
د ایران بهرنیو چارو وزیر وايي افغان کډوالو د روغتیا او پوهنې په ګډون د ایران عامه سرچینو ته جدي ننګونه پېښه کړې، او افغانستان ته یې د هغوی د ستنېدو غوښتنه کړې ده.
حسین امیر عبداللهیان وايي، ایران نه شي کولای د پخوا په څېر د هغو افغانانو له پاره چې ډېری یې اروپا ته د تګ هڅه کوي، خدمتونو ته دوام ورکړي.
امیر عبداللهیان په جینیوا کې د کډوالو د نړیوال فورم په غونډه کې چې د ایران بهرنیو چارو وزارت له خوا یې متن خپور شوی وویل: «د افغان کډوالو مسله خپل هیواد ته د هغوی له ستنیدو پرته نه شی حلیدای.»
د ایران بهرنیو چارو وزیر د ملګرو ملتونو کډوالو له عالي کمېشنرۍ، ګاونډیو هېوادونو، بسپنه ورکونکو هېوادونو او نورو ښکېلو خواوو څخه وغوښتل چې له افغانستان سره د اغېزمنې همکارۍ په موخه دې خپل هېواد ته د کډوالو د جلبولو لپاره مناسب اقتصادي، امنیتي او سیاسي بنسټونه همکاري وکړي.
ښاغلي عبداللهیان خپل هیواد ته د کډوالو د ستېندو زمینې په برابرولو کې طالبان لومړی درجه مسول ګڼلي دي.
د ایران بهرنیو چارو وزیر وویل، د ایران خلکو د امریکا له خوا د غیر انساني بندیزونو له لګولو سره، سره له افغان کډوالو سره په سخاوتمندانه توګه خپلې محدودې سرچینې شریکې کړې دي. هغه وویل چې ایران په خپلو کمو کورنیو سرچینو د کډوالو د لوی نفوس د کوربه توب د زیات فشار احساس کوي.
حسین امیر عبداللهیان زیاته کړه: «دا د روغتیا او درملنې، پوهنې، انرژۍ، اوبو او برېښنا په ګډون د زیربنایي برخو لپاره یوه جدي ننګونه ده.»
تر دې مخکې د ایران یوه چارواکي ویلي و چې دوی د طالبانو د پلاوي د سفر پر مهال خپل هېواد ته د افغان کډوالو د ستنېدو موضوع مطرح کړې وه، خو دغې ډلې له ایرانه د یوه فرصت غوښتنه وکړه.
پاکستان د چهارشنبې په ورځ اعلان وکړ چې د دغه هېواد کابینې لوېديځو هېوادونو ته د افغان کډوالو د ورتګ اړوند مقررات بدل کړي دي. د نوې لایحې له مخې هغه افغانان چې ویزه یا د اوسیدو نور قانوني اسناد نه لري د ۴۰۰ امریکايي ډالرو جریمې په ورکولو سره له دغه هیواده وتلی شي.
تر دې وړاندې دغه جریمه ۸۳۰ ډالره وه.
د اېکسپرېس تریبیون ورځپاڼې د راپور له مخې، د پاکستان د اطلاعاتو سرپرست وزیر مرتضی سولنګي په اسلام اباد کې په یوه خبري غونډه کې وویل چې د انوارالحق کاکړ په مشرۍ د دغه هېواد کابینې پرېکړه کړې چې له پاکستانه د افغان کډوالو لپاره د وتلو د اجازې لګښت يې له ۸۳۰ څخه ۴۰۰ امریکايي ډالرو ته را کم کړي.
د پاکستان د اطلاعاتو سرپرست وزیر لا هم وايي چې نوی قانون به د راتلونکي کال د فبرورۍ تر ۲۹مې د اعتبار وړ وي. هغه وايي چې له دې مودې وروسته به هره میاشت د جریمې په پیسو کې ۱۰۰ امریکايي ډالر ور زیاتيږي، چې دغه اندازه بېرته ۸۰۰ ډالرو ته ورسېږي.
تر دې وړاندې د پاکستان حکومت هر افغان کډوال ته د ۴۳۰ امریکايي ډالرو په بدل کې د پاکستان له ویزې پرته له هوايي ډګره په قانوني توګه د الوتنې اجازه ورکړې وه.
د پاکستان حکومت دغه پرېکړه د لوېدیځو هېوادونو له غبرګون سره مخ شوې وه چې په شرایطو برابر لوړ شمېر افغانان لېږدوي.
داسې ښکاري چې د پاکستان حکومت د لوېديځ د فشار له امله دغه اندازه ۴۰۰ امريکايي ډالرو ته راټيټه کړې ده.