د ملګرو ملتونو امنیت شورا د جمعې په ورځ د افغانستان په اړه یو نوی پریکړه لیک تصویب کړ. دغه پریکړه لیک د روسیې او چین له خوا په دوو ممتنعو او ۱۳ موافقو رایو سره تصویب شو. دغه پریکړه لیک د ملګرو ملتونو له عمومي منشي څخه وغوښتل چې د افغانستان لپاره ځانګړی استازی وټاکي.
د دغه پرېکړه لیک له مخې، د ملګرو ملتونو عمومي منشي باید د امنیت شورا، افغان سیاسي لوبغاړو، طالب چارواکو، افغان مېرمنو، مدني ټولنې او همدارنګه د سیمې او نړۍ له هېوادونو سره په مشوره یو نوی استازی وټاکي.
د دې پریکړه لیک له مخې، د ملګرو ملتونو ځانګړی استازی باید د افغانستان لپاره د ملګرو ملتونو د ځانګړي همغږي کوونکي فریدون سینیرلي اوغلو د خپلواکې ارزونې د سپارښتنو د پلي کولو په برخه کې کار وکړي، همداراز د بشري حقونو او جنسیتي مسلو په برخه کې قوي تخصص ولري.
د جاپان او متحده عربي اماراتو په وړانديز شوي پرېکړه ليک کې د امنيت شورا له غړو هېوادونو او د افغانستان په مسله کې له ښکېلو نورو سازمانونو او هېوادونو غوښتل شوي چې د دې وړانديزونو په عملي کولو کې همکاري وکړي.
په پریکړه لیک کې ټینګار شوی چې د دې وړاندیزونو د تعقیب هدف باید یو سوله ییز افغانستان وي چې په بشپړ ډول په نړیواله ټولنه کې مدغم وي او نړیوال مکلفیتونه پوره کړي.
دغه پريکړه ليک په افغان ټولنه کې د ښځو په اساسي رول باندې په ټينګار سره په ټولنه کې د ښځو د بشپړ، برابر، بامعنا او خوندي ونډې پر اهميت هم ټينګار کوي.
دغه پریکړه لیک د افغانستان په چارو کې د هېوادونو د سفیرانو او ځانګړږ استازو راتلونکې غونډې لپاره د ملګرو ملتونو د عمومي منشي پریکړې هرکلی وکړ چې لومړۍ غونډه یې د ۲۰۲۳ کال د مې په میاشت کې په دوحه کې جوړه شوې وه.
د اپریل په میاشت کې، ملګرو ملتونو د ترکیې ډیپلومات فریدون سینیرلي اوغلو د ارزونې مسوول وټاکه او له هغه یې غوښتي و، چې په نومبر میاشت کې خپل راپور وړاندې کړي.
د ملګرو ملتونو سرمنشي انتونیو ګوتریش د نومبر په نهمه امنیت شورا ته په یوه لیک کې د ملګرو ملتونو د ځانګړي همغږي کوونکي د ارزونې راپور وړاندې کړ.
نوموړي په خپل راپور کې ویلي و، د نړیوالو مکلفیتونو مراعات او د یوه جامع اساسي قانون د جوړولو د پروسې پیل به له طالبانو سره د نړۍ د اړیکو د عادي کېدو لامل شي.
د ملګرو ملتونو همغږي کوونکي په خپل راپور کې، دا وړاندیزونه کړي: د افغانانو اړتیاوو ته د رسیدو لپاره د یو لړ اقداماتو ترسره کول، هغه مسایلو ته پاملرنه چې د سیمې او نړۍ پر امنیت او ثبات اغیز کوي، له نړیوالې ټولنې سره د افغانستان د بشپړ ادغام لپاره یوه لار نقشه او د خپلو نړیوالو ژمنو پلي کول او د ملګرو ملتونو د همغږو سپارښتونو عملي کولو لپاره د همغږۍ او نظارت میکانیزمونه رامینځته کول.
په خوست یوې کورنۍ نن له افغانستان انټرنشنل سره هغه اسنادونه شریک کړل، چې یوې غړې یې په یوه دولتي روغتیايي اداره کې دندې ته ازموینه ورکړې وه، له بریالي کېدو وروسته د خوست د استخباراتو ریاست له خوا د مسوولیت نه لرلو استعلام په ردېدو سره دندې ته ونه منل شوه.
هغه مکتوب چې افغانستان انټرنشنل ـ پښتو ته رسېدلی ددغې میرمنې په اړه د خوست استخباراتو یوازې دا لنډ متن لیکلی « مذکوره زنانه زمونږ سره مسولیت لري»
دغه کورنۍ وايي « زمونږ هیڅ ګناه نشته یوازې د کورنۍ ځینو غړو په تېر جمهوریت کې دندې کړې وې، د هغه له امله د طالبانو استخباراتو زموږ خور ته اجازه ورنه کړه چې دنده ترلاسه کړي»
دوی زیاتوي د دې ستونزې د حل لپاره د خوست ولایت مقام نه مو احکام واخیستل خو بیا مو چې استخباراتو ریاست ته مراجعه وکړه، مسوولانو یې په شفاهي ډول راته وویل «بیا عریضه ونکړی او تاسو نشی کولی په امارات کې کار وکړی.»
دغه کورنۍ وايي که څه هم طالب مشران وايی چې د دوی په حکومت کې هر چاته د کار کولو موقع شته خو بیا هم په سیمه ییزه کچه له خلکو سره توپیري چلند روان دی.
طالبان د داسې موضوعاتو د پټ ساتلو لپاره کوم غبرګون نه ښيي.
هم مهاله په ټولنیزو رسنیو کې د طالبانو د اقتصاد وزارت هغه مکتوب لاس په لاس کیږي چې ټولو موسساتو ته یې لیږلی دی.
په دغه مکتوب کې راغلي چې د طالبانو د استخباراتو ریاست د مکتوب له مخې باید په موسسو کې تازه ګمارل شوي کسان د استخباراتو ځواب شوی استعلام ولري.
ډیری افغانان شکایت کوي چې طالبان په دغه کار سره غواړي چې د خپلې ډلې او یا هم د خپل فکر خلک په دولتي او نادولتي ادارو کې ځای پر ځای کړي.
له دې سره بیا هم د طالبانو مشران ټينکار کوي چې د دوی په حکومت کې هر افغان د کار کولو حق لري او له دوی سره زرګونه د پخواني حکومت مامورین عملا په دولتي ادارو کې په کار بوخت دي.
