د ننګرهار پخوانی والي او د جمهوري غوښتونکو خوځښت د سیاسي اړیکو مشر
د پاکستان د بهرنیو چارو پخواني وزير، سرتاج عزیز چې څو ورځې د مخه د پنځه نوي کلونو په عمر ومړ، د پاکستان په بیروکراسۍ کې تقریبا پنځه اویا کلنه اوږده تجربه درلودله.
نوموړی اصلا اقتصادپوه و، د امریکا د هارواد پوهنتون کې زدکړې وې، د ملګرو ملتونو د خوراک نړیواله اداره او همداشان په پاکستان کې یې په ډیرو مهمو دندو لکه د مالي او بهرنیو چارو د وزیر په توګه کار کړی و.
سرتاج عزیز په اکاډیمیکه برخه کې ډیرې لیکنې لري او د Beaconhouse National University وایس چانسلر او هلته یې د اقتصاد مضمون تدریس هم کاوه.
که څه هم دی تخنیکي کس و خو وروسته د پاکستان د مسلم لیګ (ن) د ګوند برجسته غړی او سیاسي دندې یې هم درلودلې.
د ۱۹۹۸-۱۹۹۹ ز کلونو په دور کې د پاکستان د بهرنیو چارو وزیر و تر څو د پاکستان پوځي جنرال پرویز مشرف قدرت د یوې کودتاه په ترڅ کې ونیو. د نواز شریف په دریېمه دوره کې د هغه د بهرنیو چارو په برخه کې سلاکار و.
که څه هم د پاکستان پوځ د ملکي حکومتونو تر څنګ موازې ادارې د پاکستان د کنترول لپاره لري خو د پاکستان د بهرني سیاست درې مهمې پالیسۍ چې د افغانستان، کشمیر او اتومي سلاوو موضوعات دي، مستقیما د پوځ لخوا اداره او کنترول کیږي.
بیا هم د پوځ تر څنګ د پاکستان ملکي ادارې په خاصه توګه د بهرنیو چارو وزارت له پوځ سره په شریکه کار کوي او د دغه پالیسیو د حمایت لپاره د پاکستان د سیاسي دستګاه نه کار اخلي تر څو په ظاهره داسې وښیي چې ملکي حکومتونه دغه پالیسۍ مخې ته بیایي. د پاکستان اکثره دیپلوماتان د پاکستان د پوځ په مشوره ټاکل کیږي تر څو د پوځ له پالیسیو په نړیواله کچه دفاع وکړي.
یو وخت د اوتوا ډیالوګ په نوم درې اړخیز نارسمي مجالس د هند، پاکستان او افغانستان تر منځ و چې په سیاسي اصطلاح ورته Track-II یا غیر رسمي خبرې اترې وایي. د وخت په مهمو سیمه یزو مسایلو باندې ازاد بحثونه کیږي.
البته اکثره وخت د ټرک ټو د مجالسو بحثونه د رسنیو سره نه شریک کیږي. په څو مجالسو کې چې ما برخه اخستلې وه نو دا جوته کیدله چې د پاکستان او هم د هند د هیتونو غړي به د هغوي د پوځ او بهرنیو چارو وزارتونو لخوا ورته معلومات ورکول کیدل چې په کومو موضوعاتو باندې بحثونه وکړي او څه ووایي. په ټرک ټو کې معمولا پخواني دولتي چارواکي، پوځي افسران، اکاډمیک او ځینې وخت د رسنیو استازي هم وي چې بیا هر ځوک خپل نظر او تحلیلونه د خپلو هیوادونو مسوولو چارواکو ته سره شریکوي.
د طالبانو په لومړۍ دوره کې، سرتاج عزیز د بهرنیو چارو وزیر و. پاکستان، متحده عربي امارات او سعوي یوازني درې هیوادونه و چې طالبان یې په رسمیت پیژندليوو او دوی مجبور و چې د خپلو پالیسو د دفاع لپاره استدلال وکړي.
پروفیسر رسول امین او ملګرو یې چې یوه مجلس کې ور سره ووویل، په ۱۹۹۹زکال کې یو شمیر تعلیمیافته افغانانو او مشهورو څیرو چې په پاکستان کې اوسیدل، د دې زمینه مساعده کړله چې د سرتاج عزیز سره وګوري. کله چې دوی په مجلس کې ورسره ناست و نو سرتاج عزیز دوی ته ویل چې پاکستان د طالبانو حمایت نه کوي.
د دغه ګروپ په استازولۍ چې پروفیسر رسول امین غږیده نو هغه ورته ویلي و چې وزیر صیب! زما په کور کې یو حیوان دی چې هغه په سیاست نه پوهیږي، چې هغه زما ښځه ده ځکه بیسواده ده خو اوس هغه هم په دې پوهیږي چې تاسې د طالبانو ملاتړ کوئ. دا چې سرتاج عزیز د نوښار و او په پښتو ژبه يوهیده نو د امین د دې خبرې په وړاندې یې استدلال نشو کولی نو چوپ پاتې شو. د امین صیب ملګرو راته ویل چې د دې خبرې نه وروسته سرتاج عزیز هیڅ بله خبره ونه کړه او مجلس غلی شو او همداسې ټول ترې ووتو.
دا چې طالبان په دویم ځل بیا د قدرت واګي ونیولی، پاکستان تر اوسه په رسمیت نه دي پیژندلي او کوښښ کوي چې په مجموعي توګه یې ډیر هیوادونه په رسمیت وپیژني تر څو پاکستان بیا د تېر په څیر په نړیواله او سیمه ییزه کچه د طالبانو نه د دفاع په هکله له ستونځو سره مخامخ نشي.
حال دا چې ټول پوهیږي چې پاکستان پخوا او اوس هم د طالبانو حمایت کوي. کله کله د دوی د دیپلوماتانو او چارواکو نه داسې څرګندونې او عملونه اګاه او یا نااګاه څرګندیږي چې ګوندې طالبان د دوی په واک کې دي او دوی یې په نړیواله کچه استازولي کوي. خو بیا کله داسې ښیي چې دوی په طالبانو کنترول نه لري.
کله کله لفظي او یا د فرضي کرښو په امتداد زرګري جنګونه کوي او ببانې ورکوي خو تر اوسه دا معلومه نه ده چې د طالبانو او د پاکستان ترمنځ اختلافات ستراتیژیک دي که زرګري جنګونه.
طالبان هم کوښښ کوي چې په ځینو زرګري بیانیو او پيښو داسې وانمود کړي چې دوی له پاکستان سره اختلاف لري او د هغوی پالیسي نه تعقیبوي. حال دا چې اصلي مسله داسې نه ده.
تاسي ګورئ چې د کندهار والي د بهرنیو چارو د وزیر رول لوبوي او پاکستان ته سفر کوي تر څو د طالبانو او پاکستان اړیکي ښه کړي. دلته سوال دا دی چې د بهرنیو چارو د وزیر رول څه دی؟ یا کندهار او کابل دوه جلا پایتختونه دي؟ یا د پاکستان ملایان چې طالبان یې شاګردان دي، افغانستان ته سفرونه کوي او طالبانو ته هدایتونه ورکوي.
په نورو برخو کې د طالبانو او پاکستان د روابطو دلته بحث نه کوم خو دا قصه راته د سرتاج عزیز د مړینې له امله راپه یاد شوله.
یادونه: پورته مقاله د لیکوال خپل نظر څرګندوي، افغانستان انټرنشنل - پښتو د یوې بې پرې رسنۍ په توګه د چا د نظر ملاتړ نه کوي.
