د طالبانو تر کنټرول لاندې باختر اژانس د مرغومي په ۱۹مه په یوه خپور شوي راپور کې لیکلي، چې د هرات د زندهجان ولسوالۍ په ازغالک کلي کې د ۲۵ کورونو لرونکي یوه ښارګوټي د جوړولو چارې بشپړې او زلزله ځپلو ته وسپارل شو.
د ځایي چارواکو په وینا، دغه ښارګوټی د ترکیې د ادیف خیریه بنسټ لهخوا د دوو میاشتو په موده کې جوړ شوی او په هرات کې د طالبانو د سیمهییزو چارواکو په حضور کې زلزله ځپلو کورنیو ته وسپارل شو.
د راپور په خبره، اوسمهال هم د هرات زلزله ځپلو کورنیو ته د سرپناه جوړولو لړۍ روانه ده.
په دې وروستیو کې د افغانستان نوموتي سندرغاړي فرهاد دریا هم زلزله ځپلو ته کوچنۍ سرپناوې جوړې کړې، چې د خلکو له پراخو غبرګونونو سره مخامخې شوې.
د دغو غبرګونونو په ځواب کې ښاغلي دریا وویل:« ما نه و ویلي، چې زه زلزله ځپلو ته ماڼۍ جوړوم. موږ غوښتل، چې دوی له خېمو راوباسو.»
اوس هم ډېری زلزله ځپلي په یخ ژمي کې شپې د خیمې لاندې سبا کوي.
ملا هبت الله اخوندزاده د سې شنبې په ورځ (د مرغومي ۱۹مه) په یوه پیغام کې چې د طالبانو تر کنترول لاندې ملي ټلویزیون پر اېکس ټولنیزې شبکې خپور کړی د مدرسو څخه فارغو زده کوونکو ته ویلي: «دعاگانې ډېرې کوئ، خصوصاً د اسلامي نظام د بقاء او خپلو امیرانو ته پر شریعت باندې د استقامت او عدالت دعاوې کوئ او موږ ته هم دعاء کوئ.»
ظاهرأ دلته یې له اسلامي نظام څخه موخه د طالبانو خپل حکومت دی.
تر دې مخکې هم د طالبانو رییس الوزرا ویلي وو: "راځئ چې خدای ته بغارې وکړو چې مشکلات مو حل کړي."
ملا محمد حسن اخوند پر افغانستان د طالبانو بیا واکمنېدو سره په خپلې لومړې وینا کې دې ته په اشارې سره چې ګواکې د دوی له راتګ سره خلک بېکاره شوي وویل: «دا ستونزې له امارت سره راغلې که مخکې موجودې وې؟ د رزق وعده امارت له تاسې سره نه ده کړې، د رزق وعده الله تعالی کړې او راځئ چې هغه ذات ته بغارې (چيغې) کړو، چې دغه مشکلات مو حل کړي.»
د طالبانو لوړ رتبه چارواکي اکثر وخت د دنیاوي چارو او د دوی د واکمنۍ د چارو لپاره له خلکو د دعاګانو غوښتنې کوي.
د کندهار د طالبانو د پوهنې ادارې مسولينو نن سې شنبه د پنجوايي ولسوالۍ د هغه ښوونځۍ د ترميم چارې شروع کړې، چې د تېرو جګړو پر مهال تخريب شوې وه.
د دې ادارې د نشراتو کارکوونکي قدرت الله عرفان رسنيو ته وويل، چې دا مهال په ښار او ولسواليو کې شاوخوا ۷۵ مدرسې او ښوونځي بيا ترميم ته اړتيا لري.
د هغه په خبره؛ له دې جملې يې دا مهال د ۳۱ ښوونځیو د ترميم چارې پيل کړي، چې د درېيو مياشتو په موده کې به ورغول شي.
د معلوماتو له مخې؛ پر هر ښوونځی د تخريب محاسبې ته په کتو له ۱۰۰ زره افغانيو څخه تر يو میليون افغانيو پورې لګښت راځي، چې د طالبانو د پوهنې وزارت له بوديجې ورکول کيږي.
عرفان وايي؛ د کندهار په پنجوايي، ژړۍ، ارغنداب، ارغستان، معروف، ښورابک، تخته پل، ميوند، غورک او يو شمېر نورو لرو پرتو سېمو کې دغه ښوونځي د تېرو جګړو پر مهال د جګړې په لومړۍ کرښه کې تخريب شوي دي.
د سېمې اوسېدونکي وايي، چې د جګړو او تخريب شويو ښوونځيو پر مهال يې اولادونه تر ډېره له زده کړو بې برخې وو.
طالبانو د افغانستان په ډېرو سيمو کې د تېر جمهوري نظام سره په جګړه کې ښوونځي، ښوونيز مرکزونه او نورو عامو ځايونو څخه د سنګر په توګه کار اخيست او د جګړې په ګرم ساتلو کې به یې استفاده ترې کوله.
د ځايي طالبانو د معلوماتو له مخې؛ دا مهال په کندهار کې ۳۶۶ ښوونځي فعال دي او تر سل زيات نور ښوونځي د تشکيل او بودېجې د نه شتون له کبله بندي پاتې دي.
په افغانستان کې د طالبانو واک ته له رسېدو را وروسته دغه ډلې د ښوونځیو او نصاب لويه برخه ديني مدرسو ته تغير کړې ده.