فلسطینیان په یو غمجن ماحول، د اسراییل پولیسو د سختو امنیتي تدابیرو او په غزه کې د جګړې او لوږې له ویرې سربېره؛ د روژې میاشتې لپاره په داسې حال کې تیاری نیسي چې د اوربند د پر ځای کولو لپاره خبرې اترې په ټپه درېدلې دي.
په زرګونو اسراییلي پولیس د بیت المقدس د زاړه ښار په تنګو کوڅو کې ځای پر ځای شوي دي، چېرې چې تمه کیږي هره ورځ په لسګونو زره عبادت کونکي د الاقصی جومات ته چې د مسلمانانو پخوانۍ قبله ده، د عبادت له پاره ورشي.
دا سیمه د یهودانو لپاره هم سپیڅلی ځای ګڼل کیږي او له همدې امله د اسراییل او حماس ترمنځ د ستونزو په رامنځته کېدو کې مهم رول لوبوي.
په ۲۰۲۱ کال کې د دواړو ډلو ترمنځ د جګړې پیل له همدې ځای شوی و.
د حماس او اسراییل ترمنځ اوسنۍ جګړه چې شپږمه میاشت یې روانه ده، دا د اکتوبر په اوومه هغه وخت پیل شوه کله چې د حماس په زرګونو جنګیالیو پر اسراییل برید وکړ او شاوخوا ۱۲۰۰ کسان یې ووژل.
پر غزه د اسراییلو دوامدارو خونړیو بریدونو په ټوله نړۍ کې غبرګونونه راپارولي؛ ځکه چې د قحطۍ مخ په زیاتېدونکي خطر د مړینې شمېره نوره هم لوړولی شي.
د اسراییل په بریدونو کې تر اوسه له ۳۱ زرو ډېر فلسطینیان وژل شوي دي.
تېره میاشت الاقصی جومات ته د فلسطینیانو له راتلو وروسته د رامنځته شویو لانجو له امله، د اسراییل ښي اړخي د امنیت وزیر ایتامر بین ګویر وویل، چې هغه په الاقصی جومات کې په عبادت کونکو د بندیز لګول غواړي.
په همدې حال کې لومړي وزیر بنیامین نتنیاهو ویلي، چې الاقصی جومات ته به د تېر کال په څېر یو محدود شمېر خلکو ته د ورتګ اجازه ورکړي.
عزام الخطیب د بیت المقدس د وقف عمومي رییس دی، چې د الاقصی جومات نظارت کوي، وايي: "دا زموږ جومات دی او موږ باید ورته پاملرنه وکړو. موږ باید په دې جومات کې د مسلمانانو شتون خوندي کړو، هغوی باید وکولای شي چې په لوی شمېر کې په سوله ییزه او امن توګه دلته عبادت ته راشي."
ټاک شوې، چې د روژې میاشت د دې اونۍ د دوشنبې په ورځ پیل شي؛ خو د تېرو کلونو خلاف د زاړه ښار شاوخوا سیمې نه دي سینګار شوي، د لویدیځې غاړې په ښارونو کې هم ورته غمجن ماحول شتون لري، چیرې چې شاوخوا ۴۰۰ فلسطینیان د امنیتي ځواکونو یا یهودي مېشت ځایونو سره په نښتو کې وژل شوي دي.
په همدې حال کې د مارچ په ۱۰ مه د امریکا مرکزي قوماندانۍ یا سینټکام پر خواله رسنۍ اېکس اعلان کړی، چې د اردن شاهي هوايي ځواک سره یې په ګډه یې شمالي غزې ته بشري مرستې غورځولې دي.
دغه مرستې د سي – ۱۳۰ امریکايي پوځي الوتکې له خوا ۱۱ زره ۵۰۰ کسانو خواړه لکه؛ وریجې، وړه، مکروني او کنسروا نور خوراکي توکي شامل دي.
