ايراني رسنۍ: افغانۍ د ډالرو پرتله زیاته ګټه لري
ایراني رسنیو په ایراني بازار کې د افغانیو د ارزښت لوړېدو ته په اشارې سره لیکلي، که چا په ۱۴۰۲ کال کې خپله سرمایه په افغانیو بدله کړې؛ نو اوس به یې ۴۱ سلنه ګټه ترې کړې وي.
ایراني رسنیو په ایراني بازار کې د افغانیو د ارزښت لوړېدو ته په اشارې سره لیکلي، که چا په ۱۴۰۲ کال کې خپله سرمایه په افغانیو بدله کړې؛ نو اوس به یې ۴۱ سلنه ګټه ترې کړې وي.
د دغو رسنیو د معلوماتو له مخې؛ د تېر کال په لومړیو کې یوه افغانۍ ۵۸۵۰ ریاله او اوس ۸۴۴۰ ریاله ده.
ایران عصر لیکلي، چې په تېره یوه میاشت کې د ایران په بازارونو کې د افغانیو بيې د امریکايي ډالرو په پرتله نوري هم لوړ شوي دي.
د کب میاشتې په لومړيو کې افغانۍ ۷۶۴۰ ریاله او اوس ۶ سلنه ګرانه شوې، په داسې حال کې چې په همدې موده کې د ایراني ریال پر وړاندې د ډالر ارزښت ۵،۹ سلنه لوړ شوی دی.
په ایران کې اقتصادي رسنیو لیکلي، چې که یو کس د تېر کال په پیل کې د خپلې پانګې یوه برخه په افغانیو بدله کړې وی، د ریال معادل ارزښت به ۴۱ سلنه لوړ شوی وی.
د طالبانو تر واک لاندې مرکزي بانک وايي، چې په ۱۴۰۲ کال کې د افغانستان ملي اسعار د بهرنیو اسعارو پر وړاندې ۱۷ سلنه وده کړې ده.
خو د داعش خراسان بحث وروسته له هغې نور هم تود شو چې د جمعې په ورځ مسکو ته څېرمه د کنسرت په یوه لوی تالار کې وژونکې ډزې وشوې چې لږ تر لږه ۱۳۹تنه پکې ووژل شول.
د امریکا استخباراتي سرچینو تایید کړې چې د دغه برید مسوول د داعش خراسان څانګه ده.
که څه هم د روسیې ولسمشر ولادیمیر پوتین د مسکو برید د اسلامپالو کار بللی، خو ویلي یې دي چې غواړي پوه شي چې د برید امر چا صادرکړی.
هغه په غیر مستقیم ډول اوکراین او د هغه لویدیځ ملاتړي په دې برید کې ښکیل وبلل.
غفاري څوک دی؟
د افغان او پاکستاني طالبانو تر منځ دوو سرچینو رویټرز ته ویلي چې په لومړي ځل د تېر جون په میاشت کې راپور ورکړل شوی و چې غفاري په افغانستان کې وژل شوی دی.
خو وروسته معلومه شوه چې ټپي دی او له پولې پاکستان ته تښتېدلی او ګومان کېږي چې د بلوچستان په سرحدي سیمه کې اوسېږي.
د رویټرز د راپور له مخې ثناالله غفاري په ۲۰۲۰کې د داعش خراسان مشري په غاړه واخیسته.
سرچینو ویلي، چې د هغه د رهبرۍ پر مهال دغې ډلې ته د استخدام لپاره له درنو بریدونو کار اخستی او غواړي په منځنۍ اسیا کې د پښتنو پر ځای تاجک او ازبکان جذب کړي.
کله چې د امریکا د بهرنیو چارو وزارت د شهاب المهاجر په نوم د غفاري د داسې معلوماتو لپاره انعام اعلان کړ چې د هغه د نیولو لامل شي، هغه یې یو تجربه لرونکی پوځي رهبر یاد کړی و چې د کابل په هوایي ډګر کې یې د خراسان په نوم د داعش ځانمرګی برید پلان کړ.
دغه وزارت عصمت الله خالوزی چې په ترکیه کې یې د پیسو د لیږد غیر رسمي شبکه چلوله، د دې ډلې د "نړیوال مالي تسهیلوونکي" په توګه پیژندلی دی.
د ملګرو ملتونو امنیت شورا د ۲۰۲۳کال په جولای میاشت کې وویل چې داعش په افغانستان کې د خپلو کورنیو د غړو په ګډون له څلورو تر شپږ زرو پورې وسلوال لري.
له عراق او سوریې څخه افغانستان ته د بهرنیو وسلوالو کډوالي
یوه جګپوړي عراقي امنیتي چارواکي د نوم نه ښودلو په شرط رویټرز ته ویلي، ډېری بهرني وسلوال له عراق او سوریې تښتېدلي او افغانستان او پاکستان ته راغلي چې داعش خراسان سره یوځای شي.
ده وويل چې په چريکي جګړو کې د دغو وسلوالو تخصص هغه پانګه ده چې په افغانستان، ايران او ترکيې کې د بريدونو د ترسره کولو لپاره د دغې ډلې توان زيات کړی دی.
دغه چارواکي ویلي چې په تېرو دوو کلونو کې په عراق کې د داعش د لسګونو جګپوړو وسلوالو د نیول کېدو د معلوماتو پر بنسټ، داعش د جهادي وسلوالو د یوې سیمه ییزې شبکې په جوړولو کار کوي چې له افغانستانه بهر بریدونه وکړي.
د یو عراقي چارواکي په وینا چې په عراق او ګاونډیو هېوادونو کې د داعش فعالیتونه څاري، د داعش دوه لوړ پوړي مشران چې په دسمبر کې په ترکیه کې نیول شوي او بغداد ته سپارل شوي عراقي استخباراتو ته یې ویلي چې دوی په ترکیه کې د داعش د دوو تاجک غړو له لارې د مالي لوژستیک ملاتړ لپاره له غفاري سره اړیکه نیولې ده.
د طالبانو یوه استخباراتي چارواکي له رویټرز سره په مرکه کې ادعا کړې چې د داعش ۹۰سلنه کسان اوس پښتانه نه دي.
د داعش یو پخوانی جګپوړی مشر مولوي حبیب الرحمن، چې طالبانو ته تسلیم شوی، د نومبر په میاشت کې المرصادته وویل چې د داعش خراسان دې ډلې د تاجکستان اتباع جذب کړي دي.
د حبیب الرحمن په وینا، تاجک وسلوال په دې باور دي چې د تاجکستان حکومت له «کفارو» جوړ دی او داعش خراسان غواړي چې د دغه هېواد مسلمان خلک وژغوري.
د ملګرو ملتونو یو راپور چې د ۲۰۲۴په جنورۍ کې خپور شو دا څرګندوي چې د داعش خراسان د بهرنیو وسلوالو د استخدامولو او د طالبانو د منحل شويو غړو د استخدام لپاره خپلې هڅې زیاتې کړي، په ځانګړې توګه په تاجکانو یې تمرکز ډېر دی.
له افغانستان څخه بهر د داعش عملیات
د مسکو له برید یوه ورځ مخکې د امریکا د پوځ یوه جګپوړي چارواکي د ولسي جرګې د وسله والو خدماتو کمېټې ته ویلي و چې په افغانستان کې د داعش خراسان د ځپلو لپاره د طالبانو هڅې کافي نه دي.
د منځني ختیځ او افریقا لپاره د امریکا د مرکزي قوماندې یا سنتکام قوماندان جنرال مایکل کوریلا وايي، طالبانو د داعش یو شمېر جګپوړي مشران په نښه کړي، خو دوی دا وړتیا او اراده نه لري چې په دې برخه کې فشار ته دوام ورکړي.
هغه وویل دې کار داعش خراسان ته دا فرصت ورکړی چې خپلې شبکې بیا جوړې کړي.
جنرال کوریلا روانه میاشت د مشرانو جرګې د کمیټې په استماعیه غونډه کې وویل: "داعش خراسان له شپږو میاشتو څخه په کمه موده کې له افغانستان څخه بهر د امریکا او لویدیځو ګټو پر وړاندې له کوم خبرداری پرته خپل توان او اراده ساتلې ده."
په کابل کې د طالبانو ویاند ذبیح الله مجاهد ویلي، د داعش خراسان ډله د طالبانو له خوا ځپل شوې اوډېره کمزورې شوې او کله نا کله پر ملکي وګړو بریدونه کوي.
هغه په افغانستان کې د داعش شتون رد کړ، خو ویې ویل، د اوسیدو ځای یې نا معلومه دی.
ملګرو ملتونو د جنورۍ په میاشت کې، په یوه راپور کې ویلي چې په افغانستان کې د داعش په بریدونو کې کموالی شاید د دې ډلې د مشر په ستراتیژۍ کې بدلون او همدارنګه د طالبانو له خوا د ترهګرۍ ضد هڅې وي.
د تېر کال په جولای او ډسمبر میاشت کې چارواکو په یو شمېر اروپایی هېوادونو کې د تروریستي بریدونو د پلانولو په تور ګڼ شمېر کسان د داعش خراسان ډلې د غړیتوب په تور ونیول.
د تروریزم سره د مبارزې د ملي مرکز رییس کریستین ابیزید د نومبر په میاشت کې د ولسي جرګې یوې کمیټې ته وویل چې داعش خراسان تر اوسه په اروپا کې د بریدونو لپاره "بې تجربه اجنټان" کاروي.
