د طالبانو په واک کې د باختر اژانس د خبر له مخې، د دغې ډلې د مشر هبت الله اخونزاده په امر د کابل له پلچرخي زندان ۴۰۶ تنه بندیان خوشي شول. باختر اژانس د شنبې په ورځ په خپله يوه خبر کې ليکلي، چې په دغو بنديانوکې ٣٣٨ نارينه، ٤٠ ښځې او ٢٨ ماشومان شامل دي.
دا لا معلومه نه ده، چې دغه کسان په کومو جرمونو بندیان وو او څومره موده یې په زندان کې تیره کړې وه.
باختر اژانس په خپل راپور کې ليکلي دي، چې د کوچني اختر په مناسبت د دغو بنديانو د خوشي کولو حکم د هبت الله اخونزاده له خوا صادر شوى دى.
د طالبانو د زندانونو ادارې نظامي مرستیال تېر کال په سلواغه مياشت کې وویل، چې دا ډله د ۲۵ بهرنیو اتباعو او شاوخوا ۸۵۰ ښځو په ګډون ۱۹ زره بندیان لري.
د طالبانو د سټنډرډ ادارې د اعلامیو له مخې، په نژدې یوه مياشت کې يې د نیمروز او فراه ولايتونو پر پوله ایران ته د بې کيفيته تیلو تر ۲۴۳ کانټنر ورګرځولي دي. دغه اداره سوداګرو ته خبرداری ور کوي چې د بې کيفيته سونتوکو له واردولو دې ډډه وکړي.
افغانستان انټرانشنل – پښتو د طالبانو د سټنډر ادارې له اېکس پاڼې د مارچ مياشتي له ۴څخه تر اپريل تر ۴ نېټې د بې کيفته تيلو د هغو ټانکرانو ارقام راټول کړي، چې د فراه د شيخ ابونصر فراهي او د نميورز پولو له لاري ایران ته ګرځول شوي دي.
د طالبانو د سټنډر ادارې د شمېرو له مخې په نږدې یوه میاشت کې یې د بې کيفته تيلو ۱۳۸ د ټانکران د فراه ولایت له شيخ ابونصر فراهي بندر له لاري او ۱۰۵ ټانکره د نيمورز له ورېښم پول ایران ته بيرته ګرځولي دي.
دغه ادارې پر خپله اېکس پاڼه ليکلي، چې د حیرتان پولې له لاري يې څه باندي ۲۱ ټنه کيلوګرامه ګاز ازبکستان او د هرات د تورغنډۍ له لاري يې هم ۶ ټانکره بې کيفیته تيل ترکمنستان ته ګرځولي دي.
د طالبانو سټنډر اداره زياتوي، چې په تېر ۱۴۰۲ کال کې يې د ټولو بندرونو له لاري ۹۵ زره ۷۸۴ ټانکره نفتي توکي تثبیت کړي، چې له جملې څخه يې ۳۰۴۲ ټانکره بې کيفيته او اړوندو هيوادونو ته ګرځول شوي دي.
د طالبانو دغه اداره ټولو سوداګرو ته خبردارۍ ورکوي، چې د بې کيفيته سونتوکو له راوړلو دې ډډه وکړي، کنه له جدي چلند سره به مخ شي.
د دوی په خبره، په دې برخه کې څار جدي دی او هيچاته به اجازه ورنه کړي، چې د دوی د اصولو خلاف څه وارد کړي.
که څه هم د نورم او سټنډرډ اداره تل د بې کیفیته توکو واردوونکو سره د قانوني چلند ګواښ کوي، خو تر اوسه یې داسې کوم معلومات نه دي خپاره کړي، چې افغانستان ته د بې کیفیته سونتوکو له واردوونکو یې څوک نیولي وي.
تر دې وړاندې ایراني چارواکو د افغانستان په سرحدي ادارو کې د تېلو د کیفیت د معلومولو معیارونه د پوښتنې وړ بللي وو.
ایراني چارواکو ویلي وو، چې طالبان د کیفیت معلومولو ماشینونو پر بنسټ نه؛ بلکې په خپل زړه او خپله خوښه ورته معیارونه ټاکي.
د ایران رسنیو او چارواکو کله کله دا هم ویلي چې دغه هېواد افغانستان ته سونتوکي نه صادروي.
خو د ایران د سونتوکو صادروونکو اتحادیې مشر حمید حسیني په تېر جون کې منلې وه، چې افغانستان ته د ایران صادرېدونکي سونتوکي هم ځینې وخت په معیار برابر نه وي.
د هغه په خبره؛ همدې نیمګړتیا ته په پام اوس افغانستان او عراق د اړتیا وړ سونتوکي په لوړ معیار له ازبکستان او روسیې اخلي او ایران په دې برخه کې خپل بازار بایلي.
د کندهار ولایت مقام کې د پروني روژماتي پرمهال ځینې ملایانو د طالبانو له والي وغوښتل، چې مشر یې په دغه ولایت کې د جهادي مدرسو زدکوونکو ته امتیازیات او اسانتیاوې ډېرې کړي. دوی په ولسي او نظامي برخه کې د ملایانو د داسې شوراوو جوړېدل هم غواړي چې د ولس ستونزې تر ملا هبت الله ورسوي.
سرچینې افغانستان انټرنشنل ته وویل، چې پرون ملا شیرین د ولایت مقام کې د دیني مدرسو مسوولینو او د جوماتونو ملا امامانو ته روژه ماتی برابر کړی و.
په روژه ماتي کې دغو ملایانو د کندهار له والي سره خپل نظرونه او مشورې شریکې کړې.
د سرچینو په خبره، په دغه ناسته کې د کندهار د جهادي مدرسو د مسوولینو له ډلې «د حاکميه دارالعلوم ناظم شيخ الحديث مولوي ابوالمغفور, د حماديه دارالعلوم مولوي عبدالهادي حماد او د کندهار ولايت د جامعة الحق اسلاميه مدرسې ناظم شيخ الحديث مولوي محمد مجاهد خبرې وکړې.»
دوی په خپلو خبرو کې لومړی غوښتنه وکړه، چې د مدارسو او جهاديه دارالعلومو طالب العلمان مجاهدينو ته بايد د هغوی د جهادي سابقې تر څنګ هغوی ته د درس وخت ورکړل شی.
د دوی دوهمه غوښتنه دا وه، چې د طالب العلمان مجاهدينو سره دي نسبتا تر نورو مجاهدينو په مالي برخه کې ډېر امداد وسي.
درېمه غوښتنه دا وه، چې د شيخو کرامو, علمايي کرامو او مجاهدينو لپاره دي د الکترونکي تذکرو ترلاسه کولو په برخه کي پوره اسانتياوي رامنځ ته سي ځکه د هغوی د مسؤليت درجې ته په کتلو د هغوی پر ذيمه مسوليتونه زيات دي او يا دي د هغوي لپاره مرکزونه جلا سي او يا دي د هغوی د خداماتو ورځي چي اوس مهال د جمعې شپه (پنجشنبه) ده دوو ورځو ته تبديل سي ترڅو د هغوی مشکلاتو ته رسېده ګي وشي.
د طالبانو مشر د ۲۰۲۲ کال په جون کې په هر ولایت کې د جهادي مدرسو غوښتنه وکړه چې له پنځوسوو او تر زرو شاګردان به لري او د هر شاګرد ورځنۍ خرڅه به ۱۵۰ افغانۍ وي.
دوی د امتیازاتو زیاتولو غوښتنه په داسې مهال کوي چې د دې مدرسو د ملایانو تنخا هم د ښوونځیو له استادانو څو برابره زیاته ده او ان د یوه اشپږ تنخا یې د یوه ښوونکي د تنخا دوه برابره ده.
د دغو ملایانو څلورمه غوښتنه دا وه، چې د امنتي تصفيې پر مهال دي ټاکل شوي هیت ته هدايت وسي ترڅو د مجاهدينو سره نرمي او ښه چلند وکړي او د هغوی سابقه جهاد ته سپکاوی ونه کړي.
د دوی پنځمه غوښتنه دا وه، چې په ولسي او نظامي چارو کي بايد «د شيخو او علمایی کرامو ځانګړي شورا ګاني جوړي شي، ترڅو ولس د همدغو علمايي کرامو شوراه ګانو له لاري خپل مشکلات تر اميرالمونين ورسوي.»
د دوی شپږمه او اخري غوښتنه دا وه، چې د عارضو په برخه کي دي د عامو خلکو سره ښه چلند وشي او د هغوی عارضې دې هغوی ته پر وخت سپارل کېږي.
په کندهار کې د ځايي سرچینو د معلوماتو له مخې د ناستې په پای کې او روژه ماتي وروسته د طالبانو د کندهار والي ملا شیرین دیني عالمانو ته ډاډ ورکړ، چې غږ یې تر ملا هبت الله اخونزاده رسوی.
نوموړي دغو ملایانو ته ددې ډلې د مشر ملا هبت الله لخوا اختري په نوم ۲۰۰۰۰ افغانۍ ډالۍ په توګه ورکړې.
د نیمروز لپاره د طالبانو د والي ویاند وايي، له تېرو و دريو ورځو راهيسي له ایران سره د ورېښم پل لار د ایراني پوله ساتو له لوري د هر ډول تګ راتګ پر مخ بنده شوې. په ورته مهال سرچینې وايي، لار له هغه وروسته وتړل شوه چې د افغان موټروان تر وهلو وروسته طالبانو ایرانی پوله ساتی ونیو.
د نيمروز لپاره د طالبانو د والي ویاند رحیم الله ساجد تېره پنجشنبه خپل اېکس کې ولیکل، چې له ایران سره لار تر څو ساعتونو بندېدو وروسته پرانیستل شوه.
هغه مهال ایراني رسنیو هم وویل، چې دا لار څو ساعته تړلې وه او بېرته پرانیستل شوه.
دواړو لورو د دې لارې د تړل کېدو په هکله څه نه و ویلي، خو نن ښاغلی ساجد له رسنیو سره په خبرو کې وايي، لار لا هم تړلې ده او د پرانیستو لپاره یې له مقابل لوري سره په خبرو بوخت دي.
د لارې د بندېدو د لامل په هکله د نيمروز لپاره د طالبانو امنيه قومندانۍ ځينو سرچينو افغانستان انټرنشنل ـ پښتو ويلي، چې ایراني پوله ساتو ځواکونو یو افغان موټروان وهلی او بيا طالبانو هم هغه ایراني سرحدي پوليس ونیو او ور سره لار بنده شوه.
دا سرچینې وايي، طالبانو له څو ګړیو وروسته دا ایرانی خوشی کړ، خو لار لا هم بنده ده.
په دا مهال ځینې ایرانۍ رسنۍ وايي، چې افغانستان ته د تومنو د قاچاق په تور پنځه
له بلې خوا د ایران د لاریو ټولنې مرستیال مشر د دغه هېواد له ایلنا خبري اژانس سره په خبرو کې نن ویلي، چې طالبانو له څو ورځو راهیسې د ایراني موټورانانو ته له پولې د تېرېدو اجازه نه ور کوله.
هغه دا نه دي ویلي چې لار پرانیستل شوې که نه خو زیاتوي «ایراني ډرایورانو په دې هکله حکومت ته هم شکایت کړی، خو په مقابل کې د طالبانو ځواب ډېر کمزوری دی.»
هغه دا نه دي ویلي چې د طالبانو غبرګون یا ځواب ولې کمزوری دی.
ښاغلی موسوي طالبان له ایراني موټروانانو سره په بدماشۍ تورنوي.
له دې سره هممهاله ایرانۍ رسنیو په نیمروز کې د پنځو ایرانیانو د نیولو خبر ور کړی دی.
په نیمروز کې سرچینې وايي، دا ایرانیان افغانستان ته د تومنو د قاچاق په تور نیول شوي دي.
د دوی په خبره، له دې هر ایراني سره سل سل میلیونه تومن نیول شوي دي.
افغانستان انټرنشنل ـ پښتو ته د رسېدلو معلوماتو له مخې طالبانو پرون کندهار کې په امنیتي غونډه کې د استخباراتي راپورونو له مخې اندېښنه ښودلې، چې ښايي داعش په دغه ولایت کې د دې ډلې د مشر په امامت د اختر لمونځ په نښه کړي. طالب چارواکو ویلي د اختر په شپه به د لمونځ ځای ټآکل کېږي.
د کوچني اختر په مناسبت د طالبانو د امنیتي غونډې د پلان جزیات افغانستان انټرنشنل ـ پښتو ته رسېدلي دي.
په دغه ناسته کې پرېکړه وشوه، چې د اختر لمونځ لپاره په ټاکل شویو جوماتونو کې د اختر لمانځه پرمهال پوره امنیت ټینک او استخباراتي څارنه زیاته شي.
د معلومات پر بنسټ ، د اختر لمونځ ادا کولو لپاره د طالبانو مشر ملا هبت الله ته دوه ځایونه په نظر کې نیول شوي دي، چې یو یې د کندهار ښار د یولسمې او بل یې نهمه امنیتي حوزه کې حضرت محمد جامع جومات او د کندهار مرکزي عیدګاه جامع جومات دی. خو په ناسته کې ویل شوي چې په دې هکله پرېکړه به د اختر په شپه د ملا هبت الله اخوندزاده د امنیتي کسانو لخوا کیږي.
د طالبانو په دغه امنیتي ناسته کې اندېښنه ښودل شوې، چې د کندهار په مرکزي لویه عیدګاه او د طالبانو بنسټګر ملا عمر په جامع جوماتونو کې په تېرو اخترونو کې پرله پسې د ملا هبت الله د اختریز لمنځونو امامت شوی او دا ځل ممکن په دغه ځای کې امنیتي پېښه رامنځته شي.
د اختر امنیتي پلان د جوړېدو پرمهال د کندهار لپاره د طالبانو والي ملا شیرین امنیتي مسوولینو ته سپارښتنه کړې ده، چې د اختر په شپو او ورځو کې د کندهار ښار ټولو برخو کې د اسختباراتو ریاست اړوند کسان د عامو خلکو کې په منځ کې تیت شي، ترڅو دوښمن هدف ته له راسېدو وړاندې له منځه یووړل شي.
د طالبانو په دغه غونډه کې ویل شوي، چې «داعیشي خوراجو» یو ځل بیا په ولس کې ځای نیولی.
د ترلاسه شوو معلوماتو له مخې په غونډه کې د طالبانو د نظامي محکمې له مسوولینو څه غوښتنه شوې، چې د کندهار مرکزي زندان د مسوولینو په ملتیا د اختر په ورځو کې د زندان امنیت ته زیاته توجو وکړي.
دا اندېښنې په داسې حال کې مخې ته راځي، چې د داعش خراسان څانګې په کندهار کې د نوي کابل بانګ مخې ته په خپل وروستي ځانمرګي برید کې ۴۳ تنه ووژل او شاوخوا ۴۵ ټپيان کړل.
کندهار کې د نوي کابل بانګ مخې ته د برید پر مهال د طالبانو د امنیتي ادارو کسان د تنخا اخیستو ته کتار شوي وو.
اسټرالیایي اونیزې سټردې پېپر لیکلي، طالبانو له هغې وروسته چې د کوکنارو پر کر بندیز ولګاوه؛ نو د هیرویینو پر ځای یې د مټ امفتامینو تولید او قاچاقو ته زور ورکړی. د راپور په لیکنه، مټ امفتامین (ښیښه) له افغانستانه د اسټرالیا تر بازارونو رسېږي.
په راپور کې راغلي، د هیرویینو پر ځای د مټ امفتامینو کارول او قاچاق پر افغانستان د طالبانو تر واکمنۍ وړاندې پیل شوی و.
د نشهیي توکو سره د مبارزې د یوه نړۍوال اژانس کارپوه سټر دې پېپر ته ویلي، چې په لومړیو کې طالبانو د هیرویینو او مټ امفتامینو یوه، یوه کڅوړه خپلو پېریدونکو ته په وړیا توګه ورکوله، چې هغوی له دغې مادې سره بلد کړي.
دغه کارپوه وايي:« هغوی تاسو ته سل کیلو هیرویین دراستوي او پنځه کیلو مټ امفتامین په وړیا توګه په هغو ورزیاتوي.»
د هغه په وینا، له دې کار څخه موخه په لومړیو کې د پېریدونکو ورجلبول ښودل شوي.
د دغه راپور پر بنسټ د مټ امفتامینو پر لور تګ طالبانو ته دا امکان وربخښي، چې «د هیرویینو خپله ستره امپراتوري د ګټې وټې په سترې سوداګرۍ او خطرناکې او مرګونې» کاروبار بدله کړې او له مخې یې په افغانستان کې خپلې واګې نورې هم ټینګې کړې دي.
په راپور کې د یوه فرمان پر بنسټ د کوکنارو د کرلو منعه کېدل هم «د دغې ډلې د تکلارې یوه برخه» بلل شوې؛ ځکه چې دغه سپارښتنه د اوومو تریاکو سترې زېرمې «چې داسې ښکاري، د دغې ډلې د مشرانو په واک کې دي»، د نشهیي توکو بیې لوړې کړې دي.
سټر ډې پېپر لیکلي، چې دغه زېرمې به په راتلونکو کلونو کې هم کمې نه شي.
دغې اونیزې لیکلي، په داسې حال کې چې طالبانو په ۲۰۲۲ کال کې د کوکنارو پر کر بندیز لګولی؛ خو دغه فرمان د یو کال په ترڅ کې پلی نه شو او د نشهیي توکو کاروباریانو د خپلو زېرمو او تولید لپاره ډېر وخت په واک کې لاره.
د دغه راپور له مخې، په همدې موده کې طالبانو د مفت امفتامینو پر تولید خپله پاملرنه زیاته کړه او خپلو محصولاتو ته یې بدلون ورکړ.
دغې رسنۍ لیکلي، چې د کارپوهانو په باور او د شواهدو پر بنسټ د مټ امفتامینو تولید «به طالبان په بې کچې توګه شتمن کړي او د هغوی په ځواکمنولو سره به مرسته وکړي او ورسره به لسګونه ترهګریز او جهادي تنظیمونه چې دا مهال په افغانستان کې د طالبانو له ملاتړه برخمن دي د مالي پلوه تامین کړي.»
په راپور کې د بېلګې په توګه په افغانستان کې د یو کیلو هیرویینو بیه چې د فرمان تر صادرولو وړاندې ۲۵۰ زره ډالره ښودل شوې، په همدې حال کې همدغه اندازه مټ امفتامینو بیه ۷۰۰ زرو ډالرو ته رسېده.
طالبانو تر دې مهاله د دغه راپور په اړه څه نه دي ویلي.
د ملګرو ملتونو د نشهیي توکو او جرمونو پر ضد ادارې د ۱۴۰۲ کال د وږي په میاشت کې ویلي و، چې له افغانستانه ګاونډیو هېوادونو ته د نشهیي توکي کرستال په قاچاقو کې ۱۲ برابره زیاتوالی راغلی.
د دغه راپور له مخې، د دغه توکي کچه په ۲۰۱۷ کال کې ۲.۵ ټنه ښودل شوې وه چې بیا په ۲۰۲۱ کال کې دغه کچه ۲۹.۷ ټنو ته لوړه شوه.
تر دې وړاندې د نشهيي توکو پر وړاندې د ایران د مبارزې مشر ویلي، چې په افغانستان کې د مت امفتامینو د تولید کچه ورځې تر بلې د ډېرېدو په حال کې ده.
