د پاکستان پوځ د ډېورنډ پولې ته څېرمه د اوو تنو وسله والو د وژل کېدو خبر ورکړ

د پاکستان سرحدي ځواکونو د خيبر پښتونخوا صوبې په شمالي وزيرستان کې اووه تنه وسله وال چې غوښتل يې د ډېورنډ له پولې د پاکستان لور ته واوړي په جګړه کې وژلي دي.

د پاکستان سرحدي ځواکونو د خيبر پښتونخوا صوبې په شمالي وزيرستان کې اووه تنه وسله وال چې غوښتل يې د ډېورنډ له پولې د پاکستان لور ته واوړي په جګړه کې وژلي دي.
د پاکستان د پوځ د عامه اړیکو دفتر په یوه بیان کې لیکلي، چې دغه کسان د پوځ له ځواکونو سره په سخته نښته کې وژل شوي دي.
د دغې اعلاميې له مخې؛ دغه نښته د شمالي وزيرستان د غلام خان په سيمه کې د "سپين کاى" په سيمه کې شوې او د هغوى يوه زياته اندازه وسلې، مهمات او چاودېدونکي توکي د پوځ لاس ته ورغلي دي.
د پاکستان پوځ په خپله اعلاميه کې زياته کړې، چې هېواد يې پرله پسې له طالبانو غوښتي، چې د ډېورنډ کرښه په سمه توګه اداره کړي او پاکستان له طالبانو هيله کوي، چې په دې برخه کې خپل مسووليت ادا کړي او پرې نه ږدي، چې اورپکي د افغانستان خاوره د پاکستان پر ضد وکاروي.
د پاکستان او طالبانو تر منځ د سرحدي تاو تریخوالي د هواري لپاره له تېرو درېیو کلونو راهیسې هڅې لا هم بې نتیجې دي.
پاکستان تل په طالبانو تور لګوي، چې د تحریک طالبان پاکستان په ګډون ترهګرو ډلو ته یې پناه ځایونه ورکړي او پر وړاندې یې پرېکنده اقدام نه کوي.

د طالبانو تر کنټرول لاندې پېښو ته د رسېدو وزارت ویاند وايي، چې په ټول هېواد کې وروستيو سېلابونو او بارانونو ۷۰ کسان مړه کړي او ۵۶ نور يې ټپيان کړي دي. د دې سره ترڅنګ د کونړ ځايي طالبانو نن د يوه دېوال د راغورځېدو په پېښه کې د ۲۶ کسانو د ټپي کېدو خبر ورکړی.
پېښو ته د رسېدو وزارت د طالبانو ویاند ملا جانان سايق نن چهار شنبه د (وري ۲۹مه) په يوه ويديو بیان کې د سېلابونو له امله له رسنيو سره ورستي جزیيات شریک کړي.
نوموړي وايي، چې د سېلابونو له امله ۷۰ کسان مړه شوي او ۵۶ نور ټپیان شوي دي.
د هغه په خبره؛ د همدې سېلابونو پر مهال د درېیو مسجدونو او ۴ ښوونځيو ترڅنګ ۲۶۲۷ کورنه هم په بشپړ ډول ویجاړ شوي دي.
سايق زياتوي، چې سېلابونو ۲۰۱۷ څاروي هم مړې کړې او شاوخوا ۹۵۸۶۱ جريبه کرنيزه ځمکه يې هم ویجاړه کړې ده.
نوموړی وايي؛ که څه هم وروستيو سېلابونو مالي او ځاني زیان اړولی؛ خو د ده په خبره، چې په ډېرو سېمو کې د یوه اباد کال لپاره د کروندګرو هيلې زياتي شوي دي.
د سايق په خبره؛ وروستيو پرله پسې سېلابونو په افغانستان کې د اوږدې وچکالۍ ستونزي له منځه وړي او په دې سره به د اوبو ټيټه سطحه هم لوړه شي.
د یوه بله خبر له مخې؛ نن د کونړ ولایت په ماڼوګي ولسوالۍ کې د يوه دېوال د غورځېدو په پېښه کې ۲۶ کسان ټپيان شوي دي.
په کونړ کې د طالبانو د والي دفتر په يوه اعلاميه کې ويلي، چې دغه دېوال د سېلابونو له امله تخريب شوی و او خلک د يوې جنازې د وير لپاره راټول شوي وو، چې له دغې پېښې سره مخ شول.
د طالبانو دفتر وايي؛ د ټپيانو له جملې څخه يې ۱۳ کسان تر درملنې وروسته رخصت کړي دي.

د طالبانو د اقتصاد وزارت معین عبداللطیف نظري وایي، چې په افغانستان کې څه باندې شپږ زره دولتي او نادولتي سازمانونه فعالیت کوي، په داسې حال کې چې د یاد وزارت ویاند ویلي، چې څه باندې اوه سوه کورنۍ او بهرنۍ موسسې په افغانستان کې فعاله دي.
پر افغانستان د طالبانو له بیا واکمنۍ وروسته پر کورنیو او بهرنیو موسسو د دغې ډلې پراخ محدودیتونه ددې لامل شول، چې یو شمېر سازمانونه خپل کارونه بند کړي.
طالبان د دغو موسسو په اړه ضد و نقیض امار وړاندې کوي او تراوسه هم د کورنیو او بهرنیو سازمانونو دقیق شمېر روښانه نه دی.
د طالبانو د اقتصاد وزارت ویاند عبدالرحمان حبیب د دې ډلې تر واک لاندې ملي ټلویزیون سره په خبرو کې وویل، چې په افغانستان کې۷۲۰ دولتي او نادولتي موسسې د کرنې، پوهنې، روغتیا او یو شمېر نورو برخو کې فعالیتونه کوي.
دا په داسې حال کې ده، چې څه موده مخکې د یاد وزارت معین عبداللطیف نظري له همدې رسنۍ سره په خبرو کې ویلي وو، چې په افغانستان کې شپږ زره او ۵۲۲ کورني او بهرني سازمانونه فعالیت کوي.
نوموړي په هېواد کې د بهرنیو سازمانونو شمېر ۵۱۵ ښودلی و.
له دې سره؛ د طالبانو د اقتصاد وزارت د غیر دولتي موسسو د انسجام د ادارې په سایټ کې راغلي، چې په افغانستان کې شپږ زره کورنۍ او ۵۰۰ بهرنۍ موسسې د فعالیت جواز لري.
د نادولتي موسسو په کارونو کې د طالبانو د لاسوهنې په اړه له نیوکو سره سره دغه ډله د ډېریو غیردولتي موسسو فعالیتونه څاري.
د غیر دولتي موسسو په کارونو کې د طالبانو د لاسوهنې بله بېلګه په دغو ادارو کې د ښځو د کار منع کول دي، چې دا موارد ددې لامل شوي څو یو شمېر موسسې په افغانستان کې خپل فعالیتونه بند کړي.

که خپل تاریخ ته وګورو، افغان مېرمنو په فعال ملي سیاست کې تل څرګنده ونډه لرله، دا زموږ د نسل ستونزه ده، چې یا ترې خبر نه یو، یا مو دا خبرې هېرې کړې دي او یا نویو راتپل شویو ایډیولوژیو ورسره پردي کړي یو.
راځئ، د بېلګې په دود څه هغه افغان مېرمنې او تاریخي پېښې وپېژنو، چې مېرمنې يې اصلي اتلانې او د پېښې یې د تاریخ زرینې پاڼې دي.
هرکله چې د افغان ـ انګریز جګړو پرمهال فکر و خبرې کوو، تر هرڅه لومړی مو د میوندۍ ملالې دا ټپې تر ذهنونو او غوږونو رارسیږي، چې:
خال به د یار له وینو کېږدم
چې شینکي باغ کې سور ګلاب وشرموینه
که په میوند کې شهید نه شوې
خدایږو لالیه بې ننګۍ ته دې ساتینه
د میوند جګړه ۱۸۸۰ میلادي کې پېښه شوه، د افغاني محاظ لښکر مشر ملي اتل غازي محمد ایوب خان و، سوبه افغانانو وکړه او انګریز مات شو، ګڼ افغان مبارزین شهیدان شول، خو ولې ملاله او د هغې لنډۍ د دې سترې حماسې تر ټولو مشهوره او ځلنده روایت دی؟
ځکه د میوند جګړه هغه مهال بریا ته ورسېده، چې ملالې او نورو افغان مېرمنو غازیان په جوش راوستل او د وطن په ننګ یې وننګول. ملي جنډه ملالې هسکه کړه او سنګر ته اوبه او خواړه افغان ملالیو ورسول.
جانانه جنګ ته ځان تیار کړه
سنګر ته پاس به اوبه زه درخېژومه
ولې افغان عاطفي مېرمنې د استقلال جګړو ته تللې او خپل نارینه یې هم هڅول؟ ځکه جګړه سپېڅلې وه، حماسه وه، ویاړ وه او مېړانه وه، هغه مهال هېڅ افغان بل افغان نه واژه ، جګړه یوازې د انګریز پر ضد وه او بس. جګړه د وطن د پت او دافغان مېرمنې د عزت او شرافت جګړه وه.
په افغان ــــ انګریز جګړو کې ملالۍ یوازې نه وه، ګڼې نورې پیاوړې مېرمنې د تاریخ په زرینو کرښو کې تلپاتې دي، چې هرې یوې یې حماسې پنځولي او که افغان لیکوال و شاعران ورته کیني، نو له هرې یوې به ګڼې شهکار حماسې وپنځوي:
غازي سرداره :
يا به پرنګ له ملکه باسو
يا به خو به ږدو پر خپل وطن باندې سرونه
د ميوند په جګړه کې يوه بله زړوره مېرمنغـازي بی بی سرداره نورزۍ ده. د میوند د جګړې پر ورځ د اور او وینو په دغه ډګر کې ځينې افغان زړورې مېرمنې هم ليدل کېږي، چې ځينو يې تږیو جنګياليو ته اوبه ورکولې او ځينو يې کارتوس و باروت ور لېږدول همدارنګه ځينو يې د جنګياليو د مورال او جرئت لپاره حماسي لنډۍ او ترانې ويلې. غازي سرداره په خپل کور کې وه او د کلي لس مېرمنو ته يې دنده ورکړې وه،چې د ميوند جنګيالو ته ډوډۍ او خواړه پاخه کړي. لا لمر نه و پرېوتی، چې د خپل کلا پر برج پورته شوه او د ميوند د جګړې ننداره يې کوله، ناڅاپه يې پام شو چې غازيانو د دښمن د توپونو او وسلو د شدت له امله ناچاره په شا شوي او خپلو سنګرونو ته پناه وړي. غازي سردارې دا سخته شېبه پخپلو سترګو ليده، نو ریې زغم پای ته ورسېد، خپلې کلا ته دننه شوه، وسله يې راواخيسته، خپل سر يې په پړوني وتاړه او د جګړې ډګر ته يې ځان ورساوه. غازي سردارې غازيانو ته د دوښمن پر وړاندې کلک مورال ورکړ، کله چې لمر په لوېدو و، د انګریزان مات شول اوژوندیو پاتې شویو یې تېښته پیل کړه. ماښام مهال چې غازي سرداره د جګړې له ډګره بېرته راستنېده، د دښمن يو ميل وسله او يو آس يې له ځان سره د غنيمت په توګه کلا ته راوړل. دغه وسله تر ډېرې مودې د هغې له کورنۍ او اولادې سره د يو سپېڅلي يادګار په توګه ساتل کېده او د نوموړې افغان مېرمنې د زړورتيا يو نښه وه.
غازي ادې
د غازي ادې اصلي نوم الماسه او دکټواز سلېمانخېله وه، مشرانو به له نازه الماسۍ بلله، خا وند یې حبیب نومیده چې دکلي خلکو حبیب اکا باله ، دالماسۍ او حبیب اکا یوازې یو زوی و چي ښایسته نومېده ، ځکه نوالماسه ادې په کلي کي کشرانو د ښایسته خان مور بلله.
انګرېزانو چي په ۱۲۹۴ هـ ق کال پرپېواړ برید وکړ غازي ادې په دغه جنګ کي برخه اخیستې ده، دتور پوړني پلو به یې تر ملا راتاو کړي وو، چاړه به يې په ملا کې ټومبلې وه اوبه به ېې په ژیو کي دغازیانو سنګرونو ته رسولې او کله به یې په ګوډو کي نینې وروړلې ، کله به داسي پېښه شوه چي په کوم سنګر کې به دغازیانو جبه خانه لږ سوه الماسۍ وه چې پر خپلو اوږو به یې دوی ته ګولۍ او باروت رسول .
دپیواړ په جنګ کي ددې مېړه حبیب اکا او ځوان زوی ښایسته خان دواړه شهېدان شول، تر دې ورځې روسته دې مېړنۍ افغانې دځوانیمرګ زوی ښایسته خان کتاروزمه تر ملا وتړله ، دهغه نامراده توپک یې غاړي ته واچاوه او دغازیانو په صف کي دیوه صفاهی په توګه ودرېدله . له دغي ورځي څخه دالماسۍ وسلواله مبارزه پيل سوله، دې ښه نښان ویشت او دغلیم وتلي سپاره یې په وینو رنګول، دلوګر دخوشۍ ، چا رآسیاب او سنګ نوشتي په جنګونو کي یې په ډېره مېړانه برخه واخیستله او د دې مېړاني او له ننګه ډکو خبرو ډېر ځوانان خونړ یو جنګونو ته لمسول .
الماسۍ د جګړو پرمهال په غازي ادې مشهوره سوې وه او عمر یې شپېتو کالو ته نژدې و، چې ځان يې دغازي محمد جان خان لښکر ته ورساوه . دقلعه قاضي په غزا کي دغازې ادې توري او شهامت او بې ساري مېړاني پر غازیانو باندي د کوډو په شان اغېزه وکړ او دپرنګیانو پوځ یې ماتي ته اړ یوست.
په دې جنګ کي دغازي ادې نوم په ټول لښکر کي په توره او شهامت ولاړ، پخواتر دې یوازي پکتیاوالو او کټه وازیو پېژندله خو تردې روسته دا دټول لښکر غازي ادې شوه .
وایي جرنیل محمد جان خان غازي چي دغازي ادې داتوره اوجهاد ولید، دایې خپل حضور ته وروغوښتله او یو آس یې وروباښه او ورته ویې ویل : ته پلی جهاد کوې له پېواړه تر دې ځایه دې ټول مزلونه پلي وهلي دي او په ټولو جنګو کې دې پرپښو غزا کړې ده داآس واخله لږ څه به هوساشې، پروړه او اوربشي به یې زما د کمند سپاهیان در رسوي.
غازي ادې دجرنیل له پېرزویني څخه کورودانی ووایه خو آس یې ونه مانه او یې ویل : ( زه به مېړه او زوی ته په کوم مخ ورځم، دوی به وایې تاتر موږ پوري مزل پرپښو نه شووهلای، پرآس سپره راغلې، زه دا پېغور نه منم ).
په قلعه قاضي کي چي پرنګیان مات سول، غازې ادې چي دجرنیل محمدجان خان غازي له پوځونو سره د کروغ دغره له خوامخ پر کابل را روانه وه، دالنډۍ به یې ویلې:
توره کوئ بری به خپل کرئ
که بری نه وځوانان تل په تورو مرینه
توري په خرچ وهئ خوانانو !
وطن مو خپل دئ په سرو وینو یې ساتو نه
چوڼۍ په توپو نه ړنګیږي
غازي ځلمیان یې په توپکو ړنګوینه
جنګ دکابل په جوش راغلی
ځوانان څنګلي لګوي کابل ګټینه
دغازي محمدجان خان پوځونه چي واصل آباد ته راورسېدل په دغه وخت کي دغازي محمد عثمان خان ساپي لښکري پر اسمايي غره راښکاره شوې، پرنګیانو دهغو خواته مخه وګرځوله چي ځانونه شېر پور ته ورسوي.
غازي محمد جان خان خپل پوځونه پردووبر خوو وېشل ، یو پوځ یې دتخت شاه دغره نیولو ته وګماره اوبل پوځ یې وګماره چي د آسمايي دغره پرکلا برید وکړي. غازي ادې هم په دغه دوهم پوځ کې وه.
دالله اکبر ږغ یې دغلیمانو زړونه لړزول او دغازیانو ویني یې پر جوش راستلې .
په جګړه کې یو افغان غازي قیام الدین خان تره کی ویلي دي: موږ پر کلا په ډېر جوش برید وکړغازي ادې دمخ په صفونو کي وه .
درې سوه ګامه به کلا ته پاته وه چي غازي ادې ولګېدله و موږ چي پرراغلو داپرته وه تر ټټر او خولې یې ویني بهېدلې او په دغه حال کي یې هم دالله اکبر ږغ په خوله کي واوغالباً دغه ږغ سره یې ساوختله.
بي بي مهرو
د کابل د خلکو تر منځ د یوې بلې اتلې نوم هم مشهور دی، چې هغه بي بي مهرو ده، دا مېړنۍ ښځه د افغان انګریز دوهمې جګړې پر مهال له خپل خاوند عزیز خان سره یوځای د واده په شپه چې د انګریزانو په وړاندې د کابلي غازیانو له سرتاسري پاڅون سره هممهاله و، د دې پرځای چې د بخت تخت ته ورشي، نو له خپل غازي خاوند سره یې یوځای ملا وتړله او دواړه له پاڅونوالو سره ملګري شول، روایت دا دی، چې دواړه زوم او ناوې په دغې ملي غزا کې شهیدان شول. د بي بي مهرو زیارت اوس د کابل د خلکو د احترام او درناوي وړ دی.

د جګړې په ډګر کې د ګڼو داسې نورو معلومو او نومورکیو اتلو مېرمنو د حضور ګڼې کیسې د افغانستان په هره سیمه کې پاتې دي. چې ښايي د ملي حماسو په توګه راټولې شي.
په سیاسي، فکري او فرهنګي عرصه کې هم د استقلال د جګړې، د مشروطیت نهضت او ملي مبارزې ډګر د مېرمنو له حضور څخه تش نه دی.

یادونه: افغانستان انټرنشنل - پښتو د یوې بې پرې رسنۍ په توګه د ټولو لیکوالو نظریاتو ته درناوی لري؛ خو د چا د نظر ملاتړ نه کوي.

د پاکستان د ملي اسمبلۍ غړی شېرافضل مروت وايي، چې دغه هېواد امریکا ته د افغانستان او ایران پولو ته څېرمه په بلوچستان کې دوه هوايي اډې ورکړې دي.
د تحريک انصاف ګوند دغه غړي د ليندۍ په ٢٩مه، د شهباز شريف پر بهرنۍ تګلارې نيوکې وکړې.
ښاغلي مروت په اسلام اباد کې په یوه خبري کنفرانس کې خبریالانو ته وویل: "تر هغه ځایه چې موږ پوهیږو، پاکستان د افغانستان او ایران پولو ته څېرمه په بلوچستان کې خپلې دوه هوايي اډې امریکایانو ته ورکړې دي."
ښاغلی مروت د عمران خان په مشرۍ د تحریک انصاف ګوند له مهمو مشرانو څخه دی.
د سې شنبې په ورځ په ورته وخت کې د سعودي عربستان د بهرنیو چارو وزیر فیصل بن فرحان اسلام اباد ته سفر وکړ او ویې ویل، چې سعودي عربستان د امریکا استازيتوب کوي او د پاکستان له صدراعظمۍ د عمران خان په لرې کولو کې یې له امریکا سره همکاري کړې ده.
د نوموړي له څرګندونو وروسته تحریک انصاف اعلان وکړ، چې دا خبرې د دې ګوند دریځ نه دی او د هغه شخصي نظر دی؛ خو په دې وروستیو کلونو کې امریکا ته د هوايي اډې سپارل په پاکستان کې یوه جنجالي موضوع ده.
پر افغانستان د امریکا له برید وروسته پاکستان امریکايي ځواکونو ته په بلوچستان کې د شمسي هوايي اډې په ګډون خپلې هوايي اډې ورکړې، چې دوی له طالبانو سره په جګړه کې کارولې؛ خو وروسته امریکا دغه اډه پرېښوده.
له افغانستانه د امریکايي ځواکونو د وتلو د وخت په نږدې کېدو سره د امریکا له خوا د پاکستان له هوايي اډې د کار اخیستو مساله یو ځل بیا ګرمه شوه.
هغه مهال د عمران خان حکومت امریکا ته د اډې له سپارلو ډډه وکړه.
کارپوهان په دې باور دي، چې دا مساله د عمران خان او امریکا ترمنځ د ترینګلتیا یو لامل ګرځېدلی.
له واکه د عمران خان له لېرې کېدو وروسته د دغه ګوند پلویانو یو ځل بیا د شهباز شریف حکومت له امریکا سره په جوړجاړي تورن کړی دی.
د پاکستان هوايي اډې اوس د امریکا لپاره چې په افغانستان کې پوځي حضور نه لري، ستراتیژیک اهمیت لري، په ځانګړې توګه په داسې حال کې چې امریکا لا هم په افغانستان کې د داعش په ګډون د تروریستي ډلو د فعالیتونو او په افغانستان کې د داعش د فعالیتونو په اړه اندېښمنه ده.
سیمه او لویدیځ اندېښمن دي او له بلې خوا امریکا اوس د ایران د فعالیتونو په اړه ډېره اندېښنه لري.
اوس چې د شهباز شریف د حکومت او طالبانو تر منځ اړیکې د عمران خان په دوره کې هغسې ښې نه دي، امریکا ته د هوايي اډې سپارل یوه سیاسي «ګټه» بلل کېږي.

د افغانستان د خبریالانو مرکز له طالبانو غوښتي چې د ازادي راډیو خبریال حبیب الرحمان تاثیر دې پرته له کوم قید او شرطه خوشې کړي.
دغه مرکز په یوې اعلامیه کې لیکلي، چې د طالبانو د استخباراتو ادارې ښاغلی تاثیر د وري په ۱۸مه، په غزني کې نیولی او بندي کړی دی.
د افغانستان د خبریالانو مرکز د چهارشنبې په ورځ (د وري ۲۹مه) په خپله اعلامیه کې د دغه خبریال نیول کېدل غندلي دي.
دغه مرکز د سرچینو په حواله ویلي چې د طالبانو د استخباراتو مامورینو د ښاغلي تاثیر د نیولو پر مهال د هغه ټلیفون په ګډون د هغه ټول توکي ضبط کړي دي.
د خبريالانو د مرکز د اعلاميې له مخې؛ حبيب الرحمان تاثير د ازادۍ راډيو لپاره د ځينو سيمه ييزو راپورونو د چمتو کولو په تور نيول شوى دى.
د افغانستان د خبریالانو مرکز د دغو راپورونو د محتوا په اړه څه نه دي ویلي.
دغه مرکز په غزني کې د یوې ځايي سرچینې له خولې لیکلي، چې ښاغلی تاثیر درې ورځې وړاندې د طالبانو د استخباراتي برخې زندان ته لېږدول شوی او دوسیه یې د دغې ډلې محکمې ته استول شوې ده.
سرچينو زياته کړې، چې دغه خبريال تر نيول کېدو مخکې د طالبانو تر فشار لاندې و او د خبريالانو او سيمه ييزو چارواکو له ګډې ډلې څخه يې نوم هم لرې شوى و.
د افغانستان د خبريالانو مرکز د دغه خبريال پر نيولو او بندي کېدو د خواشينۍ په څرګندولو سره له طالبانو غوښتي چې ژر تر ژره دې خوشې کړي.
ازادي راډیو د دغه خبریال د نیول کېدو په اړه تر اوسه په رسمي ډول غبرګون نه دی ښودل شوی.
د ازادي راډیو مرکزي دفتر په چک جمهوریت کې دی او له هغه ځایه د افغانستان لپاره خپرونې جوړوي او خپروي.
د ۱۴۰۱کال د لېندۍ په میاشت کې طالبانو د «طالبانو پر ضد د پروپاګند» له امله د دغې رسنۍ راډیویي خپرونې او دوه میاشتې وروسته یې پسې ویب پاڼه هم بنده کړه.
