ځایي سرچینو د افغانستان په شمالي او مرکزي سیمو کې د سېلابونو د یوې نوې څپې خبر ورکړی

په غور ولایت کې ځایي سرچینو ویلي، چې د بارانونو دوام په فیروزکوه او یو شمېر ولسوالیو کې د سېلابونو نوې څپې رامنځته کړي دي.

په غور ولایت کې ځایي سرچینو ویلي، چې د بارانونو دوام په فیروزکوه او یو شمېر ولسوالیو کې د سېلابونو نوې څپې رامنځته کړي دي.
همدا راز، د سمنګان، جوزجان او فارياب اوسېدونکو هم د وېډيوګانو په لېږلو سره د سېلابونو د نوي څپې خبر ورکړ.
د غور ولایت د لعل او سرجنګل ولسوالۍ یو تن اوسېدونکی افغانستان انټرنشنل ته یوه ویډیو رالېږلې او وایی: «سېلاب د سیمې خلک ویرولي او د استوګنې یو شمېر کورونه یې ویجاړ کړی دی.»
هغه ویډیوګانې چې له سمنګان او فاریاب څخه افغانستان انټرنشنل ته رسېدلې ښيي چې سېلاب ځینې کرنیزې ځمکې ویجاړې کړې دي. ځايي اوسېدونکي وايي، چې سېلابونو د دوى کورونه او څاروي له منځه وړي دي.
دا په داسې حال کې ده، چې تېره اونۍ د سېلابونو لومړۍ څپه له غور ولايت څخه پيل شوه او وروسته فارياب او بغلان ولايتونو ته وغځيده. نړۍوالو سازمانونو ویلي، چې په سېلابونو کې څه باندې درې سوه کسان مړه شوي دي.
دا مهال د غور ولایت د ډېریو ولسوالیو مواصلاتي لارې د دې ولایت له مرکزسره تړلي دي.
د دغوولسواليو خلک د خوراکي توکو له کمښت څخه شکايت کوي. دوی وايي، چې د لارو د بندېدو له امله دغو ولسوالیو ته بشري مرستې نه دي رسېدلي.


په خیبرپښتونخوا کې د عوامي نشنل پارټۍ مشر اېمل ولي خان وایي، د طالبانو حکومت چاته د منلو نه دی؛ ځکه چې د وسلې په زور راغلي د اشرف غني او کرزي په څېر دې د خلکو رایه واخلي.
هغه وایي:« ملابرادر د وسلې په زور واک ته رسېدلی؛ که هغه د خلکو په رایه واک ته راشي موږ به یې هم ملاتړ وکړو.»
د هغه په وینا، موږ په تېر کې هم د افغانستان د حکومت ملاتړ کاوه؛ ځکه چې خلکو انتخاب کړی و.
هغه وایي، د ډیورنډ فرضي کرښه یو حقیقت دی چې څوک ترې انکار نه شي کولی.
د هغه په وینا، تر هغې چې د ډیورنډ مسله هوراه نه شي، په افغانستان او پښتونخوا کې سوله او امن نه شي ټینګېدای.
هغه له طالب واکمنانو غوښتي، چې د ډیورنډ مسله حل کړي.
هغه تېره ورځ په پېښور کې یوې ناسته کې د وینا پرمهال ویلي، چې په تېر کې هم د افغانستان په چارو کې د امریکا لاسوهنه د منلو نه وه او اوس هم چاته د امریکا لاسوهنه د منلو نه ده.

د افغانستان لپاره د امریکا د سفارت شارزدافیرې په یوې ناسته کې وویل، چې افغان خبریالان له ورپېښو ګواښونو کړېږي او ډېری یې د ځورونې، ربړونې او نیونې سره مخامخ شوي دي.
کرن ډېکر زیاته کړه:« خبریالي او خبریالان د طالبانو په دوره کې له ناروښآنه او د نه اټکل کېدونکې راتلونکې سره مخ دي.»
هغې د چهارشنبې په ورځ ( د غویي ۲۶مه) د افغان خبریالانو سره په یوې ناسته کې په پخواني دولت کې د رسنیو ودې او پرمختګ ته اشاره کړې، چې په افغانستان کې له ۷۵ ډېر ټلویزیونونه او شاوخوا ۱۷۵ راډیوګانو فعالیت لاره.
هغې وویل، چې د طالبانو له راتګ سره د رسنیو فعالیت پېکه شوی او خبریالانو ځان سانسورۍ ته مخه کړې. ځکه چې د طالبانو په واکمنۍ کې خبریالان ځورول کېږي او نیول کېږي.
اغلې ډېکر ویلي، چې اطلاعاتو ته د لاسرسي په برخه کې د طالبانو حکومت ادارو ته د رسنیو لاسرسی محدود شوی او هغوی ته کاري فضا خواشینوونکې ده.
د افغانستان لپاره د امریکا د سفارت دغې چارسمبالې چې له قطره فعالیت کوي،« د طالبانو د فرمانونو له امله په رسنیو کې د ښځو د حضور پېکه کېدو» ته هم اشاره وکړه.
تر دې وړاندې د ملګرو ملتونو د ښځو برخې اعلان وکړ، چې په افغانستان کې ۸۰ سلنه ښځینه خبریالانو د لګول شویو بندیزونو، ځورونې او وېرې له امله خپلې دندې پرېښې دي.

د ملګرو ملتونو د بشري مرستو د همغږۍ اداره (اوچا) وايي، په روانه اونۍ کې د شري په ناروغۍ د اخته ماشومانو ۱۶۰۴ مشکوکې پېښې یې ثبتې کړې دي.
دا رنګه په راپور کې راغلي، روانه اوونۍ په شري اخته پنځه تنه ماشومان مړه شوي چې دوه یې په کندهار، او یو، یو یې په کابل، هرات او فاریاب ولایتونو کې وو؛ د دغو مړو شویو ماشومانو عمرونه له پنځو کالو ښکته و.
اوچا وايي، په روانه اونۍ کې د ماشومانو دغې مړینې ته په کتو دغه کچه د تېرو اونیو پرتله پنځه سلنه زیاتوالی ښيي او داسې ښکاري چې د دغې ناروغۍ پېښې په پر له پسې توګه مخ په زیاتېدو دي.
په دغه راپور کې راغلي، د اپرېل له وروستۍ اونۍ پرته چې د شري لږې پېښې په کې ثبتې شوې وې هره اوونۍ په دغې ناروغۍ د اخته ماشومانو شمېر تر ۲۰۰۰ پېښو زیات وي، د دې لامل ښايي دا وي چې د اپرېل په وروستۍ اوونۍ کې په دغې ناروغۍ د اخته ماشومانو لږ شمېر یې د ناروغۍ د ثبتولو مرکزونو ته وروستل شوي وي.

په ملګرو ملتونو کې د افغانستان د استازولۍ چارسمبالي د پنجشنبې په ورځ ویلي، چې افغانستان په ملګرو ملتونو کې د فني ستونزو له امله د لنډې مودې لپاره د رایې له حق څخه محروم شوی دی.
ښاغلي فایق افغانستان انټرنشنل ته ویلي، چې په عمومي مجمع کې د افغانستان د رایې حق ترلاسه کولو لپاره یې هڅې روانې دي.
هغه وویل، چې د حق العضویت د نه ورکولو له امله د رایې د حق ځنډول کومه نوې خبره نه ده او دغه چلند د ټولو هېوادونو سره یو شان کېږي.
د هغه په وینا، د رایې د حق بیا ترلاسه کول به د ملګرو ملتونو د اداري پروسو له امله یوڅه وخت ونیسي.
په ملګرو ملتونو کې د افغانستان استازولي د پخواني دولت د ړنګېدو او د طالبانو د بهرنیو چارو وزارت سره یې د اړیکو شلېدل هغه لاملونه دي، چې دغه استازولۍ ونه توانېده په تېرو دوو کلونو کې خپل حق العضویت چې په کلني ډول ۲۰۰زره ډالره کېږي پرې کړي.
د افغانستان د رایې د حق ځنډول په ځانګړي توګه د طالبانو په نیوکه کوونکو کې پراخ غبرګونونه له ځانه سره لرل، هغوی داسې انګیري چې په ملګرو ملتونو کې د افغانستان څوکۍ د افغانستان د خلکو د غوښتنو وړاندې کولو لپاره یوه ښه وسیله ده.
د پخواني حکومت لومړي مرستیال امرالله صالح په اېکس پاڼه لیکلي، چې « په ملګرو ملتونو کې د افغانستان د رایې حق، زموږ د هېواد د حق العضویت د ورکړې سره تړاو نه لري.»
هغه ادعا کړې، چې دغه لامل « د نړۍوالو سازمانونو او قدرتونو درواغ او دوکه ده.»
خو نصیر فایق له دغې ارزونې سره همغږی نه دی.
هغه افغانستان انټرنشنل ته وویل:« په ملګرو ملتونو کې د رایې حق ځنډول فني موضوع ده نه سیاسي. هغه هېوادونه چې د ملګرو ملتونو د سازمان منشور له مخې دوه کاله خپل حق العضویت ورنکړي د رایې حق یې ځنډول کېږي، دغه وضعیت یوازې د افغانستان لپاره نه دی ځیني نور هېوادونه هم له ورته حالت سره مخ دي او په تېرو کې هم دغسې څه شوي دي.»
هغه زیاته کړه:« په ملګرو ملتونو کې د افغانستان استازولۍ د دغې موضوع د حل لپاره د شته اصولو او تګلارو له مخې اقدام کړی او هیله من یم، چې دغه ستونزه به د لازمو پروسو په لړ کې هواره شي.»
په ملګرو ملتونو کې د افغانستان د استازولۍ چارسمبالي وویل، سره له دې چې د عمومي مجمعې په اډانه کې د پرېکړه لیکونو د تصویب او ځینو نورو برخو په غوره کولو کې د افغانستان د رایې حق اړین دی؛ خو پر فعالیتونو او په اړوندو بحثونو کې د استازولۍ پر حضور کوم اغېز نه لري.
هغه زیاته کړه:« د ملګرو ملتونو په ناستو کې به د پخوا په شان ګډون کوم او د افغاستان د خلکو حقه غوښتنې به د ملي ګټو سره سمې وړاندې کوم.»
ښاغلي صالح د افغانستان د استازولۍ د « تېرو پورونو او د راتلونکو درېیو کلونو د حق العضویت» د ورکړې لپاره چمتوالی ښودلی.
یوې باخبره سرچینې وویل، چې د افغانستان حق العضویت د یوې عادي بودجې لپاره او د ملګرو ملتونو د سازمان د څو کمیټو لپاره سلګونه زره ډالر کېږي.
هغه وویل، د افغانستان ډېری هغه قنسولګرۍ چې عواید نه لري حاضر نه شول چې په ملګرو ملتونو کې د افغانستان د استازولۍ د کلني حق العضویت په ورکړه کې مرسته وکړي.

سرچینو افغانستان انټرنشنل ته ویلي، چې د ملګرو ملتونو د سرمنشي مرستیال ژان پییر لاکروا، د پنجشنبې په ورځ د طالبانو د بهرنیو چارو له وزیر امیر خان متقي سره کتلي دي. خوهبت الله اخندزاده له لاکروا سره چې کابل کې په لیدنو بوخت دی، نه دي لیدلي او له لیدو یې ډډه کړې ده.
لا څرګنده نه ده چې د طالبانو دغه مشر به په راتلونکو ورځو کې د ملګرو ملتونو له دغه لوړ پوړي چارواکي سره وګوري او که نه. سرچینو وایي، د طالبانو مشر ويلي، چې له متقي څخه به د سرمنشي مرستیال نظرونه او وړاندیزونه ترلاسه کړي.
په ندرت سره له بهرنیو چارواکو سره د طالبانو د مشر د لیدنې په اړه راپورونه خپاره شوي دي.
هبت الله اخندزاده یوازې له دوو بهرنیو چارواکو سره لیدلي.
هغه هم د ۱۴۰۲کال په وږي او تلې میاشت کې د قطر له لومړي وزیر محمد بن عبدالرحمن الثاني او د جمعیت علمای اسلام له مشر مولانا فضل الرحمن سره لیدلي دي.
سرچينې وایي، چې لاکروا له متقي سره د ليدنې پر مهال له طالبانو وغوښتل، چې له نورو قومونو سره له تاوتريخوالي ډډه وکړي. همدا راز هغه وويل، چې د طالبانو په رسمي او شخصي زندانونو کې د پخوانيو دولتي چارواکو خپلسري نيول او بندي کول بايد ودرول شي.
د طالبانو د بهرنیو چارو له وزیر سره په لیدنه کې د ملګرو ملتونو د سرمنشي مرستیال د ټولو نجونو لپاره د ښوونځیو او پوهنتونونو پر پرانیستلو ټینګار وکړ.
سرچينې وایي، چې د سرمنشي د مرستيال د دې غوښتنې په ځواب کې متقي وويل، طالبان لا هم دې ته چمتو نه دي، چې د ټولو نجونو پر مخ د تعليمي ادارو دروازې پرانيزي.
متقي د طالبانو د مشر له قوله ویلي، چې «ملګري ملتونه دې د نجونو د تعلیم په مساله کې لاسوهنه نه کوي. ځکه د نجونو زده کړه د افغانستان د خلکو له دودونو او عقایدو سره تړاو لري.»
متقي ژمنه وکړه چې طالبان به په ښو شرايطو کې د نجونو او ښځو لپاره ښوونځي او پوهنتونونه پرانيزي، خو هغه د ښځو پر زده کړو د بنديز د لرې کولو لپاره د مهال وېش له ورکولو ډډه کړې ده.
همدا راز،د ملګرو ملتونو د سرمنشي مرستیال د مرستندویه موسسو په چارو کې د طالبانو د لاس وهنې په اړه اندیښنه څرګنده کړه او وې ویل، چې دا مساله به له طالبانو سره د ملګرو ملتونو پر همکارۍ منفي اغیز وکړي.
لاکروا ویلي، چې ملګري ملتونه غواړي مرستې په شفافه توګه اړمنو خلکو ته ورسیږي، خو د طالبانو لاسوهنه د دې مخه نیسي. نوموړي د نورو خڼډونو تر څنګ د روغتيايي خدمتونو د وړاندې کولو په برخه کې د طالبانو د امر بالمعروف و نهې عن المنکر وزارت لاسوهنې ته اشاره وکړه او ويې ويل، چې دغه کار ښځو ته د مرستو د رسولو مخه نيسي.